The Imagery of Hüseyin Atlansoy

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 760 - 788, 31.08.2025

Selçuk Çınar

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1666751

Öz

Image, signifying the imagination of the artist, is a concept related to all branches of art, especially poetry. The image, which also constitutes the basis of imaginative discourse, as one of the most distinctive features of a poem, has entered our literature from Western literatures in terms of concept and usage. On the other hand, although there are many interpretations on image in the West, it is clearly seen that the boundaries of the concept are not clearly defined. For this reason, the terms of image, sign, allegory, symbol, emblem, issue, myth, figure, icon and idol can be used interchangeably in the West. The term imge, which started to be used frequently in Turkish intellectual life in the 1950s in both native and non-native spellings, is even today written in different forms such as imge, image, imagery, imaj. The ambiguity in the spelling of the concept continues to affect its meaning. The concept, which today is mostly accepted as a term of poetry, becomes even more ambiguous when combined with an uncertainty stemming from the intangibility of poetry. Despite all these uncertainties, the image, which was widely used in Turkish poetry in the 1950s, allows for imaginative discourse in 1980 poetry. Imaginative discourse is one of the main themes of the poetry of Hüseyin Atlansoy, one of the leading poets of 1980 poetry. As well as imagery, symbol and metaphor are also frequently used in his poetry. This study attempts to classify the poet's image world based on Norman Friedman's concepts of mental, metaphorical and symbolic image. According to Friedman, in the first one, the interest is focused on what happens in the reader's mind. In the other two, it focuses on the language itself and its meanings. Atlansoy's image world has plenty of material for Friedman's three definitions.

Anahtar Kelimeler

New Turkish literature , modern Turkish poetry , image , 80 , Hüseyin Atlansoy.

Hüseyin Atlansoy’un İmge Dünyası

Öz

Sanatçının hayal dünyasına işaret imge, başta şiir olmak üzere bütün sanat dallarıyla ilişkili bir kavramdır. Bir şiirin en belirgin özelliklerinden olan imgesel söyleyişin de temeli oluşturan imge, kavram ve kullanım şekli bakımından Batı edebiyatlarından edebiyatımıza girmiştir. Öte yandan Batı’da imge üzerine birçok yorum yapılmasına rağmen kavramın sınırlarının net bir biçimde ortaya konamadığı da görülmektedir. Bu yüzden Batı’da imgenin yanı sıra alegori, işaret, mesel, sembol gibi birçok terim birbirinin yerine kullanılabilmektedir. Türkçede 1950’lerde yerli ve yabancı yazılışıyla kullanılmaya başlanan kavram, bugün dahi imge, image, imagery, imaj şeklinde yazılmaktadır. İmgenin yazılışındaki muğlaklık, mana cihetinde de görülür. Bugün genellikle bir şiir terimi biçiminde algılanan kavram, şiirin soyut olmasından da kaynaklanan bir muğlaklıkla bir araya gelince daha da belirsiz bir hâl almaktadır. Bütün bu belirsizliklere rağmen 1950’lerde Türk şiirinde yaygın olarak kullanılan imge, 1980 şiirinde de imgesel söyleyişe imkân verir. İmgesel söyleyiş, 1980 şiirinin önde gelen şairlerinden Hüseyin Atlansoy’un şiirinin ana izleklerindendir. İmgenin yanı sıra sembol ve metafor kullanımı da onun şiirinde sıklıkla görülür. Bu çalışmada şairin imge dünyası, Norman Friedman’ın zihinsel, mecazi ve simgesel imge kavramlarından hareketle tasnif edilmeye çalışılmıştır. Friedman, ilkinde ilginin okurun zihninde olanlara odaklandığını, diğerlerinde ise imge ihtiva eden dilin kendisi ve anlamları üzerinde yoğunlaştığını belirtir. Atlansoy şiiri, imge bakımından Friedman’ın yaklaşımı için istenilen seviyede malzeme içerir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Türk Edebiyatı , Modern Türk şiiri , imge , 80 Kuşağı , Hüseyin Atlansoy

Kaynakça

• Atlansoy, H. (1997b). Rengarenk yazılar ı. Hece, 8, 20.
• Atlansoy, H. (1997c). Rengarenk yazılar ıı. Hece, 9, 47-48.
• Atlansoy, H. (1998b). Rengarenk yazılar ıv. Hece, 19, 33- 35.
• Atlansoy, H. (1998c). Ritmik saymalar ı. Hece, 13, 29.
• Atlansoy, H. (1998ç). Ritmik saymalar ıı. Hece, 18, 32-35.
• Atlansoy, H. (2000). Poetika. Hece, 38, 6-7.
• Atlansoy, H. (2005). Kalem ve buğday hakkı için. Merdivenşiir, 4, 73.
• Atlansoy, H. (2008). Ölümün çağrısı. Hece, 142, 119.
• Atlansoy, H. (2010). Yerliler için kısa notlar. Hece, 162-164, 464.
• Atlansoy, H. (2016). Yüzümdeki eşik. Hece Yayınları.
• Atlansoy, H. (2017). Güzele güzel denmez. Cins, 23, 6.
• Atlansoy, H. (2018) Ya sinek sekiz ya buhurumeryem (2. baskı). Hece Yayınları.
• Atlansoy, H. (2024). Açık kaplan haykırışı. Ketebe Yayınları.
• Başaran, A. E. (2013). Hüseyin Atlansoy: İnsan yaptıklarından çok yapmadıklarıdır. İtibar, 21, 37.
• Bayat, F. (2008). Ezoterik bilgi kaynağında yasak meyve. Turkish Studies, 3(5), 615-625.
• Can, A. (2015). Şiir üzerine yapılan çalışmalarda imge terimi. Yeni Türk Edebiyatı, 12, 29-60.
• Cevizci, A. (2000b). Felsefe sözlüğü. Paradigma Yayınları.
• Çakır, E. (2004). Ben Hüseyin. Hece, 86, 91-94.
• Çetin, N. (2010). Şiir çözümleme yöntemi (8. baskı). Öncü Kitap.
• Deniz, İ. (1991). Sarışınlara mahkûm bir şair. Dergâh, 12, 3-4.
• Duman, A. (2015). Yağmurlu bakış: Hüseyin Atlansoy şiiri üzerine bir yorum denemesi. Mevsimler Kitap.
• Friedman, N. (2004). İmge. (Çev. Kemal Atakay). Kitaplık, 74, 89.
• Freud: (2010). Psikanaliz üzerine (15. baskı) (Çev. A. A. Öneş). Say Yayınları.
• Fromm, E. (2015). İtaasizlik üzerine (2. baskı) (Çev. N. Soysal). Say Yayınları.
• Gezeroğlu: (2018). Evet ciddiyim. Bir çocuk kadar ciddiyim. Muhayyel, 2, 32-33.
• Kandinsky, W. (2010). Sanatta ruhsallık üzerine (Çev G. Ekinci). Altıkırkbeş Yayınları.
• Karakoç: (2019). Gün doğmadan (18. baskı). Diriliş Yayınları.
• Karal, C. (1991b). Yarı tahta yarı canlı güvercin. Bürde, 2, 26-28.
• Karataş, T. (2004). Hüseyin Atlansoy’un şiirine içten bir bakış denemesi. Hece, 86, 71-80.
• Komisyon. (2018). Şiir buluşmaları: Hüseyin Atlansoy ile şiir üzerine. Hece, 262, 58-75.
• Korkmaz, R. (2014). İkaros’un yeni yüzü: Cahit Sıtkı Tarancı (2. baskı). Akçağ Yayınları.
• Korkmaz, R. (Edt.) (2011). Yeni Türk edebiyatı el kitabı (6. baskı). Grafiker Yayınları.
• Orhanoğlu, H. (2012). İkinci Yeni ve etkisindeki şiirde zaman algıları. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 7, 185-217.
• Özbahçe, O. (1999b). Hüseyin Atlansoy’un şiirini okumak/b. Kar dolu derin bir ölünün gözlerinde gördüm gözlerimi. Hece, 26-27, 36-48.
• Öztürk, İ. N. (2017). Şair duruşu yürüyüşe dönmeli. (H. Atlansoy ile söyleşi). Yenişafak, https://www.yenisafak.com/hayat/sair-durusu-yuruyuse-donmeli-2656309, (erişim 01.12.2019).
• Paçacı, İ. (2016). Rüyâ’nın delil değeri ve istihâre. Dini Araştırmalar, 48, 103-128.
• Pala, İ. (2018). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü (29. baskı). Kapı Yayınları.
• Sali, A. (2014). Hüseyin Atlansoy ile söyleşi. Türk Dili, CVII(752), 36-44.
• Saygın, T. (2016). Felsefenin kâbusu: Rüyalar. Doğu Batı, 76, 53-65.
• Solak, M. (2004). Hüseyin Atlansoy’un şiiri ya da İlk Sözleri’nden Son Sözleri’ne Kaçak Yolcu’nun serüveni. Hece, 86, 81-90.
• Tokay, M. (2016). Hüseyin Atlansoy: Şiir yazmasaydım bir hayatım olmazdı. http://murattokay.net/2016/10/17/huseyin-atlansoy-siir-yazmasaydim-bir hayatim-olmazdi/, (erişim 14.12.2020).
• Turan, A. (2019). Hüseyin Atlansoy’un edebi dünyası, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erzurum Teknik Üniversitesi.
• Tutaş, N. (2014). William Blake’de masumiyet ve tecrübe: Kuzu ve kaplan. Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Folklor/Edebiyat, 20(78), 83-90.
• Tüfekçi, E. T. (2013). Özgün bir varoluş gösterisi: Gösteri Uçuşu. Hece, 204, 86-88.
• Uçar, M. (2004). Hüseyin Atlansoy: Anafordan esenliğe bir “Kaçak Yolcu”. Hece, 86, 106-108.
• Uçurum, M. (2003). Hüseyin Atlansoy ile söyleşi. Kırklar, 2(3), 62-63
• Uludağ: (2001). Kalb. TDV İslâm Ansiklopedisi. Cilt 24, TDV Yayınları.
• Yavuz, Y. Ş. (1992). Bezm-i elest. TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 6, TDV Yayınları.
• Uysal, H. (2018). Hüseyin Atlansoy ile bir gün. https://huseyin-uysal.com/ huseyin-atlansoy-ile-bir-gun/, (erişim 09.06.2020).
• Wellek, R.-Warren, A. (2008). Edebiyat teorisi (Çev. Ö. F. Huyugüzel). Dergâh Yayınları.
• Yakın, A. (2004). Hüseyin Atlansoy ile şiir üzerine konuşma. Hece, 86, 65-70.
• Yavuz, H. (2003). Kara güneş (2. baskı). Can Yayınları.
• Yurtoğlu, H. (2011b). Sahicilik uğruna şair: Filozof ve oyuncu! Hece,179, 82-89.