Türkiye’de Devlet Üniversitelerinin Yönetim Kurullarında Kadın Temsili| Women's Representation in Management Boards of State Universities in Turkey

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 250 - 269, 30.11.2020

Sibel Hoştut

https://doi.org/10.33708/ktc.781912

Cited By: 3

Öz

Türkiye nüfusunun cinsiyet eşitliği konusunda oransal bir denge söz konusudur. Ancak konu eğitim, istihdam ve siyasal katılım olunca kadınların aleyhine dönüşen büyük bir fark oluşmaktadır. Yapılan araştırmanın amacı, Türkiye’deki devlet üniversitelerinin yönetim kurullarının karakteristiğini incelemektedir. Bunun için Yükseköğretim Kurulu’nun web sayfasında açıklanan 129 Devlet Üniversitesi araştırmaya dâhil edilmiştir. Erişime açık olan yönetim kurulu listelerine (%92) içerik analizi tekniği uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre yönetim kurullarındaki üyelerin %83’ü erkek, %17’si kadın. Yakın zamanda kurulmuş 21 üniversitenin yönetim kurulları tamamen erkeklerden oluşmaktadır. Kadın akademisyenlerin üniversite yönetim kurullarının karar verici pozisyonlarında temsili çok düşüktür. Kadınların hemşirelik, eczacılık ve mimarlık fakültelerininakademik kadrolarındaki baskın durumu, yönetici pozisyonlarına yansımamıştır. Araştırma görevlisi ve öğretim görevlisi kadrolarındaki kişilerin tümünün öğretim üyeliği kadrolarına yükselmesi beklenemez ancak kadınlar, sızdıran boru hattı gibi bu süreçte erkeklerden çok daha fazla oranda öğretim üyesi kadrolarına erişememektedir. Bu durum akademide kadınlar için cinsiyetçi yaklaşımların, yatay ve dikey ayrışmanın, cam tavan metaforunun devam ettiğini ve özellikle yönetici pozisyonlarında daha da derinleştiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Kadın, Devlet Üniversitesi Yönetim Kurulu, Kadın Akademisyen, Cinsiyet Eşitsizliği

Destekleyen Kurum

Akdeniz Üniversitesi

Proje Numarası

SBG-2020-5162

Teşekkür

Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Women's Representation in Management Boards of State Universities in Turkey | Türkiye’de Devlet Üniversitelerinin Yönetim Kurullarında Kadın Temsili

Öz

Turkey’s population has a proportional balance on gender equality. However, when it comes to education, employment and political participation, there is a big gap that turns against women. The aim of the research is to examine the characteristics of management boards of state universities in Turkey. For this, 129 State Universities announced on the website of the Council of Higher Education have been added in the research. Content analysis was applied to the board lists (92%). According to the research findings, 83% of the board members are men and 17% are women. The boards of the 21 recently established universities are entirely male. The representation of women academics in decision-making positions in university boards is very low. The dominant position of women in academic staff in the Faculties of Nursing, Pharmacy, and Architecture has not been reflected in the managerial positions. It cannot be expected that all research assistants and lecturers will be promoted to academic members. However, in this process, women are far more unable to access to professorship positions than men, such as the leaky pipeline. This situation shows that the sexist approaches, horizontal and vertical separation, and the glass ceiling metaphor for women in academia continue which is deepened especially in managerial positions.

Anahtar Kelimeler

Gender, Woman, Board of State University, Female Academician, Gender Inequality

Proje Numarası

SBG-2020-5162

Kaynakça

• Acar, F. (1998). Türkiye Üniversitelerinde Kadın Öğretim Üyeleri. Ayşe Berktay Hacımirzaoğlu (der.), 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 313–321.
• Adak, N. (2016). Akademide Kadınlar: Yükseköğrenime Giriş ve Kariyerde İlerleme. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 1(1), 23-3.8
• Altay Karataş, A. (10.07.2019). Türkiye'nin ilk kadın üniversitesi 1914'te kuruldu. https://www.haberler.com/turkiye-nin-ilk-kadin-universitesi-1914-te-kuruldu-12230221-haberi/; 06.03.2020 Berelson, B. (1952). Content Analysis in Communication Research. Glencoe: Free Press.
• Bettio, F. ve Verashchagina, A. (2009). Gender segregation in the labour market. Root causes, implications and policy responses in the EU. Luxembourg: Publications Office of the EU.
• Bilim Akademisi. (05.03.2018). İnas Darülfünunu/Kadın Üniversitesi 1914-1919 Sergisi. https://sarkac.org/2018/03/kadin-universitesi-sergisi/; 06.03.2020
• Charles, M. (2003). Deciphering sex segregation: Vertical and horizontal inequalities in ten national labor markets. Acta Sociologica, 46(4), 267–287.
• Çağlayan, K. (2016). Üniversitede Kadın Akademisyenlik. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 16, 22-23.
• Çerezci, S. (2018). Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Kadın Bakanı Prof. Dr. Peyman Türkan Akyol’un Siyasi Hayatı. Belgi Dergisi, 16/Prof. Dr. Halil İnalcık Özel Sayısı, 820-844.
• Deren van Het Hof, S. ve Hoştut, S. (2016). Pembe Getto: Türkiye’de Kurumsal İletişim Yöneticileri. Fe Dergi, 8(2), 101-109.
• DİSK. (2020). Emek Araştırma Raporu: Türkiye’de Kadın Emeği (Mart-2020). https://bianet.org/system/uploads/1/files/attachments/000/002/916/original/rapor.pdf?1583398048; 05.05.2020
• Erdoğan, İ. (2002). Yeni Bin Yıla Doğru Türk Eğitim Sistemi Sorunlar ve Çözümler. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Erer, M.T., Kanat, C., Şahin, E. ve Öger, Ö. (2017). Toplumun Erkek Hemşirelere Bakışı: Mersin Örneği. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 11, 137-156.
• Guthrie, J., Petty, R. ve Yongvanich, K. (2004). Using content analysis as a research method to inquire into intellectual capital reporting. Journal of Intellectual Capital, Vol. 5 No. 2, 282-293, DOI 10.1108/14691930410533704
• Güven, İ. (2001). Tanzimattan Cumhuriyete Kadın Eğitimi Düşüncesinin Gelişimi (Osmanlı Düşünürlerinin Kadın Eğitimine Bakışları). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 34(1), 61-70.
• Güzel, Ş. (1985). Tanzimattan Cumhuriyete Toplumsal Değişim ve Kadın. Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi Cilt 3 içinde. İletişim Yayınları, İstanbul, 858-874.
• Hackston, D. ve Milne, J.M. (1996). Some Determinants of Social and Environmental Disclosures in New Zealand Companies, Accounting. Auditing And Accountability Journal, 9(1), 77-108.
• Holsti, O.R. (1969), Content Analysis for the Social Sciences and Humanities, Addison-Wesley, MA Reading.
• Kahraman, A.B., Ozansoy Tunçdemir, N. ve Özcan, A. (2015). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Hemşirelik Bölümünde Öğrenim Gören Erkek Öğrencilerin Mesleğe Yönelik Algıları. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(2), 108-144.
• Kaygısız, E. (2018). Devlet Üniversitelerinde Kadın Yöneticiler. Kadın Çalışmalarında Güncel Konular (R.A. Wolff, S. Yılmaz, Y. Mamus Işıkçı, H. Bülbül, E. Mamur Işıkçı (Edt.). Giresun: Eğitim Yayınevi, 429-440.
• Köker, E.D. (1988). Türkiye'de Kadın, Eğitim ve Siyaset Yüksek Öğrenim Kurumlarında Kadının Durumu Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Komsuoğlu, S.Ş. (2020). Akademik Kadın Çalışmaları Birimi. https://kadincalismalari.yok.gov.tr/hakkimizda; 16.01.2020)
• Kömürlü, E. (2019). 1960’lara kadar Türkiye’de İlk Üniversitelerin Kuruluşları. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 2(1), 35-42.
• Krippendorff, K. (2004), Content Analysis: An Introduction to its Methodology, Sage Publications, CA, second edition.
• Lober, D.J., Bynum, D., Campbell, E. ve Jacques, M. (1997). The 100 Plus Corporate Environmental Report Study: A Survey of an Evolving Environmental Management Tool. Business Strategy and the Environment, 6, 57-73.
• OECD. (2018). Employment: Unemployment rate, by sex and age group. https://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=54743; 13.01.2020.
• Orhan, B. ve Yücel, Ö.R. (2017). Türkiye’de Sağlık Hizmetleri Sunumuna Cinsiyet Açısından Bakış. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 1, 53-59.
• Özdemir, A. (2017). Üniversitelerin Türk idari teşkilatı içerisindeki yeri ve üniversite teşkilatı. İktisadiyat Dergisi, 1(1), 171-192.
• Özkiraz, A. ve Arslanel, M.N. (2011). İkinci Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3(1), 1-10.
• Sargın, S. (2007). Türkiye’de üniversitelerin gelişim süreci ve bölgesel dağılımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 133-150.
• SKD. (08.03.2018). 1857'de başlayan bir yolculuk: Çalışma Hayatını Değiştiren Kadınlar. http://www.skdturkiye.org/blog/1857de-baslayan-bir-yolculuk-calisma-hayatini-degistiren-kadinlar; 12.01.2020
• Stone P.J., Dunphy, D.C., Marshall, S.S ve Ogilvie, D.M. (1966). The General Inquirer: A Computer Approach to Content Analysis. Massachusetts: The MIT. Press.
• Şahin, C. (2010). Türk Parlamentosu’ndaki Kadın Milletvekilleri 1935- 2007. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• Şentürk, Burcu (2015). Çokuz Ama Yokuz: Türkiye’deki Kadın Akademisyenler Üzerine Bir Analiz. ViraVerita E-Dergi, 2, 1-22.
• Taşkıran, T. (1973). Cumhuriyetin 50. Yılında Türk Kadın Hakları. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• THE. (2019). International Women’s Day: top 10 universities led by women. https://www.timeshighereducation.com/student/best-universities/top-10-universities-led-women; 12.01.2020
• THE. (2020). Top universities for tackling gender equality. https://www.timeshighereducation.com/student/best-universities/top-universities-tackling-gender-equality; 10.08.2020
• Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi. (2019). Türkiye’de Yükseköğretimdeki Cinsiyet Eşit(siz)liği. https://gender.khas.edu.tr/sites/gender.khas.edu.tr/files/inline-files/Yuksekogretimdeki%20Cinsiyet%20Esitsizligi%20TR.PDF; 08.08.2020
• TÜİK. (03.03.2019). İstatistiklerle Kadın, 2018. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30707; 12.01.2020
• TÜİK. (06.03.2020). İstatistiklerle Kadın, 2019. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33732; 10.08.2020
• Tuncer, S. (2019). Cinsiyetlendirilmiş Bir Kurum Olarak Akademi: Türkiye’de Akademinin Cinsiyet Kültürüne Bakmak. Kültür ve İletişim, 22(44), 173-208.
• WEF. (2020). Global Gender Gap Report 2020. http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2020.pdf; 10.08.2020
• Yener, D. (07.09.2019). Türkiye'nin ilk kadın bakanı ve rektörü: Türkan Akyol. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiyenin-ilk-kadin-bakani-ve-rektoru-turkan-akyol/1575336; 10.05.2020
• Yenilmez, F. ve Kılıç, E. (2018). Türkiye’de İşgücüne Katılma Oranı-İşsizlik Oranı İlişkisi: Cinsiyet ve Eğitim Düzeyine Dayalı Bir Analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, 55-76.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara
• YÖK. (2017). Kadınların Mesleki Eğitimi ve Kadın İstihdamı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/Kadinlarin_Mesleki_Egitimi_ve_Kadin_%C4%B0stihdami_Sempozyumu.pdf; 16.01.2020
• YÖK. (2020a). Tarihçe. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/tarihce; 10.05.2020.
• YÖK. (2020b). Üniversitelerde Akademik Teşkilât Yönetmeliği. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/mevzuat; 10.08.2020.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. (2019). Öğretim Elemanı Sayıları Raporu. https://istatistik.yok.gov.tr/; 03.01.2020; 15.01.2020
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (2020). Birim Grubu İsmine Göre Öğretim Elemanı Sayıları Raporu. https://istatistik.yok.gov.tr/; 12.08.2010