Women’s Entrepreneurship in Turkey: Recent Patterns and Practices | Türkiye’de Girişimci Kadınlar: Güncel Örüntüler ve Pratikler

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 176 - 202, 30.11.2021

Aslı E. Mert

https://doi.org/10.33708/ktc.950829

Öz

This article sets out to understand the recent patterns and practices of women’s entrepreneurship in Turkey, and by investigating its demographics using quantitative methods, critically discussing microcredit as a policy tool, evaluating the reinforcement provided by civil society and public institutions specifically based on the action plans of the Small and Medium Enterprises Development Organization (KOSGEB), the aim is to examine whether existing entrepreneurship opportunities and support mechanisms enhance women’s skills and potential based on Nussbaum’s (1999; 2000) combined capabilities approach and human powers concept. This article finds that there is no particularly restricted demographics of women’s entrepreneurship in Turkey, specifically referring to marital status and educational level. In terms of microcredit as a common practice, discussions underline that it does not seem to contribute to women’s human powers to a large extent in terms of strengthening their position in the job market and society. Finally, it is seen that there are various sources of support towards women in entrepreneurship in Turkey offered largely by NGOs as well as public institutions, yet at the level of action plans the main target is mostly increasing the number of entrepreneur women, who are considered as a part of special target groups rather than being regarded as a separate focus. Based on Nussbaum’s combined capabilities approach (1999), this article underlines that public institutions and social policies as primary external capabilities need to continue supporting women’s internal capabilities (via training, networking activities etc.) in entrepreneurship, yet also concurrently focus on the expansion of the scope and fields of women-owned businesses to enable the execution of their human powers.

Anahtar Kelimeler

Entrepreneurship, Entrepreneurship, gender, entrepreneurship policies, entrepreneur women, combined capabilities approach

Türkiye’de Girişimci Kadınlar: Güncel Örüntüler ve Pratikler | Women’s Entrepreneurship in Turkey: Recent Patterns and Practices

Öz

Bu makale, Türkiye’de kadınların güncel girişimcilik örüntülerini ve konuya ilişkin pratikleri irdelemeyi amaçlamaktadır. Öncelikle, kadınların girişimciliğinin demografik yapısı nicel yöntemlerle incelenmiştir. Ardından, mikrokredi bir politika aracı olarak tartışılmış ve bu konudaki sivil toplum ve sosyal politika destekleri özellikle Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) aksiyon planları bağlamında değerlendirilmiştir. Makalede, girişimcilik imkanları ve desteklerinin Nussbaum’un (1999; 2000) birleşik yapabilirlikler yaklaşımı ve insan güçleri kavramı çerçevesinde kadınların bu alandaki yetenek ve potansiyellerini geliştirme kapasitesi ele alınmıştır. Sonuçlar Türkiye’de kadınların girişimcilik örüntülerinde özellikle medeni durum ve eğitim seviyesi açısından çok kısıtlı bir demografik yapıya işaret etmemiştir. Yaygın bir uygulama olan mikrokredinin ise kadınların insan güçlerine istihdam ve toplumdaki statülerini geliştirme bağlamında yüksek düzeyde bir katkı sağlamadığı tespit edilmiştir. Son olarak, sivil toplum alanında kadınların girişimciliğine ilişkin çeşitli destek mekanizmaları olduğu görülmüştür. Kamusal aksiyon planları çerçevesinde de girişimci kadınlara yönelik adımlar mevcut olmakla birlikte çoğunlukla bu alanda çalışan kadınların sayısını artırmanın hedeflendiği ve spesifik olarak kadınlara odaklanan politikaların eksikliği dikkat çekmiş, girişimci kadınların özel hedef grupları arasında değerlendirildikleri gözlemlenmiştir. Bu çalışma, Nussbaum’un (1999) birleşik yapabilirlikler yaklaşımına dayanarak, en önemli dışsal yapabilirlik öğelerinden olan kamu kuruluşu destekleri ve sosyal politikalar bazında girişimci kadınların içsel yapabilirliklerini (eğitim imkanları, ağ oluşturma aktiviteleri vb. aracılığıyla) pekiştirme süreçlerinin devamı ile birlikte kadınlara ait girişimlerin kapsam ve alanlarının genişlemesine ilişkin çalışmalara odaklanılmasının öneminin altını çizmiştir.

Anahtar Kelimeler

Girişimcilik, girişimcilik politikaları, toplumsal cinsiyet, girişimci kadınlar, birleşik yapabilirlikler yaklaşımı

Kaynakça

• [1] Aidis, R., Weeks, J., Szerb, L., Acs, Z. and A. Lloyd (2014). The 2014 gender global entrepreneurship and development index: Executive summary, doi: 10.13140/RG.2.1.4930.6960.
• [2] Akyüz, D. and B. Kılınç Savrul (2016). Türkiye ekonomisinde kadın girişimcilerin mevcut durumu ve geliştirilmesine yönelik çözüm önerileri. Journal of Entrepreneurship & Development, 11(1), 165-185.
• [3] Aşkın, E. Ö. and S. Barış (2015). Kadın istihdamının artırılmasında mikro kredi uygulamasının etkisi: Tokat ili örneği. Calışma ve Toplum, 46(3), 63-94.
• [4] Balkız, Ö. I. and E. Öztürk (2013). Neo-liberal gelişme anlayışı ve kadın: Mikro finans uygulamaları kadınları güçlendiriyor mu?. Mediterranean Journal of Humanities, 3(2), 1-21.
• [5] Balkız, Ö. (2015). Mikro kredi ve toplumsal cinsiyet: Eleştirel bir değerlendirme. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(3), 535-557.
• [6] Bayramoğlu, A. T. and G. Dökmen (2017). Türkiye’de kadın istihdamı ve mikro kredi uygulamaları ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (16), 41-64.
• [7] Boudet, A. M. M. and M. Agar (2014). Female entrepreneurship in Turkey. The World Bank.
• [8] Çoban, A. (2018). Kadın girişimciliğini girişimcilik eğitimleri yolu ile teşvik etmede daha iyi bir uygulama. International Labour Organization, ILO Office for Turkey.
• [9] Çuhadar, P. and N. Algan (2019). Kadın yoksulluğu ve mikro kredi: Türkiye üzerine ampirik bir inceleme. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 41(1), 83-105.
• [10] Darko, F. A. (2016). Is there a mission drift in microfinance? Some new empirical evidence from Uganda. School of Economics Discussion Papers, No. 1603.
• [11] Ecevit, Y. and İ. Yüksel-Kaptanoğlu (2015). Kadın Girişimciler Araştırması. Garanti Bankası. Available at: https://assetsgarantibbva.com/assets/pdf/tr/diger/us201_garanti_kadin_girisimciler_rapor_20150625.pdf (Last accessed: 24 January 2021)
• [12] Ermiş-Mert, A. (2017). Gendered jobs and occupational prestige in Turkey: Women in the hierarchy elevator. Asian Journal of Women's Studies, 23(4), 442-472.
• [13] Firth, D. (1993). Bias reduction of maximum likelihood estimates. Biometrika, 80(1), 27-38.
• [14] Fis, A. M., Özturkcan, S. and F. Gür (2019). Being a woman entrepreneur in Turkey: Life role expectations and entrepreneurial self-efficacy. SAGE Open, 9(2).
• [15] Gilardone, M., Guérin, I. and J. Palier (2014). The weight of institutions on women’s capabilities: How far can microfinance help?. In Comim, F. and M. Nussbaum (Eds.), Capabilities, Gender, Equality: Towards Fundamental Entitlements, 244-273. Cambridge University Press.
• [16] İnce Yenilmez, M. (2018). An inquiry into improving women participation in entrepreneurship in Turkey. International Journal of Entrepreneurship, 22(3), 1-15.
• [17] Karakoç, U. and G. Uysal Kolaşin (2008, November). Kadın istihdamını artırmak için girişimcilik desteklenmeli. Araştırma Notu 08/17. BETAM.
• [18] Keskin, S. (2014). Türkiye’de kadın girişimcilerin durumu. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 9(1), 71-94.
• [19] Kleist, C. (2010). Global ethics: Capabilities approach. Internet Encyclopedia of Philosophy, 1-21.
• [20] KOSGEB (Small and Medium Industry Development Organization). Türkiye Girişimcilik Stratejisi ve Eylem Planı 2015–2018. Retrieved from: https://www.kosgeb.gov.tr/Content/Upload/Dosya/Mali%20Tablolar/Gisep_2015-2018_TR.pdf (Last accessed: 30 January 2020)
• [21] KOSGEB (Small and Medium Industry Development Organization) (2015, December). KOSGEB 2016–2020 Strategic Plan. Available at: https://www.kosgeb.gov.tr/Content/Upload/Dosya/Mali%20Tablolar/KOSGEB_STRATEGIC_PLAN_(2016-2020)_.pdf (Last accessed: 30 January 2020)
• [22] KOSGEB (Small and Medium Industry Development Organization). KOSGEB 2019–2023 Stratejik Plan. Available at: https://www.kosgeb.gov.tr/Content/Upload/Dosya/Mevzuat/2020/KOSGEB_Stratejik_Plan%C4%B1_(2019-2023).pdf. (Last accessed: 30 January 2020)
• [23] Light, A. and R. Munk (2018). Business ownership versus self-employment. Industrial Relations: A Journal of Economy and Society, 57(3), 435-468.
• [24] Martínez, D., Mora, J. G. and L. E. Vila (2007). Entrepreneurs, the self‐employed and employees amongst young European higher education graduates. European Journal of Education, 42(1), 99-117.
• [25] Molnár, G. (2017). Capability building combined with microcredit: The loan alone is insufficient. Journal of Social Entrepreneurship, 8(3), 354-374.
• [26] Nussbaum, M. C. (1999). Sex and social justice. Oxford University Press.
• [27] Nussbaum, M. (2000). Women's capabilities and social justice. Journal of Human Development, 1(2), 219-247.
• [28] Nussbaum, M. C. (2001). Women and human development: The capabilities approach. Cambridge University Press.
• [29] Nussbaum, M. (2006). Frontiers of justice: Disability, nationality, species membership. Harvard University Press, Cambridge.
• [30] OECD (2009). Strengthening entrepreneurship and economic development in East Germany: Lessons from local approaches. Paris, France / Trento, Italy: Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) Centre for Entrepreneurship, SME and Local Development (CFE).
• [31] OECD et al. (2012). SME Policy Index: Western Balkans and Turkey 2012: Progress in the Implementation of the Small Business Act for Europe, SME Policy Index. OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/9789264178861-en.
• [32] OECD (2016, March). Women Entrepreneurship, Key Findings: Turkey. OECD. Available at: http://www.oecd.org/sdd/business-stats/EaG-Turkey-Eng.pdf. (Last accessed: 25 January 2021)
• [33] OECD et al. (2019). SME Policy Index: Western Balkans and Turkey 2019: Assessing the Implementation of the Small Business Act for Europe, SME Policy Index. OECD Publishing, Paris. https://doi.org/10.1787/g2g9fa9a-en.
• [34] OECD (2021). “Enterprises by business size (indicator)”. https://doi.org/10.1787/31d5eeaf-en.
• [35] Oğuz, G. (2018). Gender differences in entrepreneurship: The EU and Turkey. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 17(2), 317-349.
• [36] Ökten, Ç. (2015). Female entrepreneurship in Turkey: Patterns, characteristics, and trends. World Bank, Washington, DC.
• [37] Ören, K., Negiz, N. and E. Akman (2012). Kadınların yoksullukla mücadele aracı mikro kredi: Deneyimler üzerinden bir inceleme. Atatürk University Journal of Economics & Administrative Sciences, 26(2), 313-338.
• [38] Özar, S. (2003). Micro and small enterprises in Turkey: Uneasy development. Research report series/Economic Research Forum, No. 0420. Economic Research Forum, Cairo, EG.
• [39] Özar, Ş. (2016). Women entrepreneurs in Turkey: Obstacles, potentials, and prospects. In Chamlou, N. and M. Karshenas (Eds.), Women, Work and Welfare in the Middle East and North Africa: The Role of Socio-demographics, Entrepreneurship and Public Policies. Imperial College Press.
• [40] Özbebek Tunç, A. and D. Alkan (2019). Women entrepreneurship in Turkey as an emerging economy. In Tomos, F., Kumar, N., Clifton, N. and D. Hyams-Ssekasi, Women entrepreneurs and strategic decision making in the global economy. IGI Global.
• [41] Özkaya, M. O. (2009). Kadın girişimcilere yönelik “strateji geliştirmede” yerel yönetimlerle işbirliği içinde olmak, mümkün mü?. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(11), 56-72.
• [42] Robeyns, I. (2003, September). The capability approach: An interdisciplinary introduction. For training course preceding the Third International Conference on the Capability Approach, Pavia, Italy. Available at: https://commonweb.unifr.ch/artsdean/pub/gestens/f/as/files/4760/24995_105422.pdf (Last accessed: 7 February 2021)
• [43] Saith, R. (2001). Capabilities: The concept and its operationalization. QEH Working Paper Series, No. 66. Queen Elizabeth House, Oxford.
• [44] Sallan Gül, S. and Y. Altındal (2016). Türkiye’de kadın girişimciliğinin serüveni: Başarı mümkün mü?. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1361-1377.
• [45] Sarvan, F. and G. Tömen (2015). Mikrofinans programlarının kadın yoksulluğu ve girişimciliği üzerine etkileri: Bir araştırma ve bir işbirliği modeli önerisi. Mediterranean Journal of Humanities, 5(1), 343-369.
• [46] Selek Öz, C. and C. Çolakoğlu (2014). Türkiye’de mikro kredi uygulamasının Sakarya ili özelinde incelenmesi. Çalışma ve Toplum, 43(4), 177-205.
• [47] Sen, A. K. (1980). Equality of what?. The Tanner Lecture on Human Values, No. I, 197-220. Cambridge University Press, Cambridge.
• [48] Sen, A. K. (1995). Gender inequality and theories of justice. In Nussbaum, M. and J. Glover (Eds.), Women, culture and development: A study of human capabilities, 259-273. Clarendon Press, Oxford.
• [49] Sen, A. K. (1999a). Commodities and capabilities. Oxford University Press.
• [50] Sen, A. K. (1999b). Development as freedom. Oxford University Press.
• [51] Şengür, M. and S. Taban (2012). Yoksullukla mücadele stratejisi olarak mikro kredi uygulaması: Eskişehir ili örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 59-89.
• [52] Soyak, M. (2013). Kadın girişimciliği ve mikrofinans: Türkiye deneyimi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 129-144.
• [53] TÜGİAD (1993). Ekonomik kalkınmada girişimciliğin önemi ve değişen girişimci nitelikleri. Available at: http://www.rga.com.tr/UserFiles/file/Giri%C5%9Fimcilik.pdf. (Last accessed: 30 January 2021)
• [54] Turkish Statistical Institute (2019). Life Satisfaction Survey.
• [55] Turkish Statistical Institute (2020). Labour Force Statistics.
• [56] Tüzün Rad, S. and S. Altıkulaç (2016). Mikro kredi kullanımının kadınlar üzerindeki sosyo-ekonomik etkileri; Mersin ili. The Journal of Kesit Akademi, 2(5), 25-42.
• [57] Van Stel, A., Wennekers, S. and G. Scholman (2014). Solo self-employed versus employer entrepreneurs: Determinants and macro-economic effects in OECD countries. Eurasian Business Review, 4, 107-136.
• [58] Warnecke, T. (2016). Capabilities, human development, and design thinking: A framework for gender-sensitive entrepreneurship programs. Review of Social Economy, 74(4), 420-430.
• [59] Yetim, N. (2002). Sosyal sermaye olarak kadın girişimciler: Mersin örneği. Ege Akademik Bakış Dergisi, 2(2), 79-92.