Erkek Egemen Alanlarda Çalışan Kadınların Cinsiyetlendirilmiş Örgüt Deneyimleri: Kadın Güvenlik Görevlileri Örneği

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 682 - 715, 30.11.2024

Şükriye Ulaşkın

https://doi.org/10.33708/ktc.1515202

Öz

Bu araştırma, toplumda erkek egemen bir meslek olarak bilinen güvenlik görevliliğinde çalışan kadınların cinsiyetlendirilmiş örgüt olgusuna yönelik deneyimlerini konu edinmektedir. Kadın güvenlik görevlilerinin cinsiyetlendirilmiş örgüt olgusunu hangi örgütsel süreçlerde ve nasıl deneyimlediklerini anlamak, anlamlandırmak ve yorumlamak bu araştırmanın temel amacıdır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden yorumlayıcı fenomenoloji desenine uygun bir araştırma süreci takip edilmiştir. Aksaray ilindeki çeşitli kamu kurumlarında çalışan 11 kadın güvenlik görevlisiyle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Tümdengelime dayalı tematik analiz yöntemiyle analiz edilen veriler, cinsiyetlendirilmiş örgüt teorisi kapsamında beş tema altında sınıflandırılmıştır. Bu temalar: cinsiyetlendirilmiş kimlikler, etkileşimler, toplumsal cinsiyete dayalı bölünmeler, cinsiyetçi kültür ve örgütsel mantıktır. Kadınların kültürel bakımdan erkeklerle özdeşleşmiş mesleklere erişebilmeleri, toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin aşılması için önem taşısa da kadınların bu alanlara girdikten sonra yaşadıkları deneyimler eşitsizliklerin çeşitli örgütsel süreçler yoluyla üretilmeye devam ettiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

cinsiyetlendirilmiş örgüt teorisi, feminist örgüt teorisi, toplumsal cinsiyet, erkek egemen meslek

Etik Beyan

Araştırmanın etik kurul izni Aksaray Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulu’ndan 28.08.2023 tarihli ve 2023/05-22 sayılı karar numarası ile alınmıştır

Gendered Organizational Experiences of Women Working in Male-Dominated Fields: The Example of Female Security Guards

Öz

This research is about the experiences of women working as security guards, known as a male-dominated profession in society, regarding the phenomenon of gendered organization. The main purpose of this research is to understand, make sense of and interpret in which organizational processes and how female security officers experience the gendered organization phenomenon. For this purpose, a research process in accordance with the interpretive phenomenology pattern, one of the qualitative research methods, was followed in the study. Semi-structured interviews were conducted with 11 female security officers working in various public institutions in Aksaray province. The data analyzed with the deductive thematic analysis method was classified under five themes within the scope of gendered organization theory. These themes are: gendered identities, interactions, gender divisions, gendering culture, and organizational logic. Although women's access to professions that are culturally identified with men is important for overcoming gender inequalities, the experiences women experience after entering these fields show that inequalities continue to be produced through various organizational processes.

Anahtar Kelimeler

gendered organization theory, feminist organization theory, gender

Kaynakça

• Acker, J. (1990). Hierarchies, jobs, bodies: A theory of gendered organizations. Gender & Society, 4(2), 139-158. doi:10.1177/089124390004002002.
• Acker, J. (2006). Inequality regimes: Gender, class, and race in organizations. Gender & Society, 20(4), 441-464. doi: 10.1177/0891243206289499.
• Acker, J. (2009). From glass ceiling to inequality regimes. Sociologie du Travail, 51(2), 199-217. doi:10.1016/j.soctra.2009.03.004.
• Acker, J. (2012). "Gendered organizations and intersectionality: Problems and possibilities." Equality, Diversity and Inclusion: An International Journal 31(3), 214-224. doi: 10.1108/02610151211209072.
• Alkan, A. (2000). “Özel alan-kamusal alan” ayrımının feminist eleştirisi çerçevesinde kentsel mekan. Kültür ve İletişim, 3(5), 71-95. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/kulturveiletisim/issue/64550/985143
• Altınoluk, D. (2017). Cinsiyetlendirilmiş kurum olarak akademi: Erkek akademisyenlerin “öteki” üzerinden erkeklik inşaları. Masculinities: A Journal of Identity and Culture, 8, 37-58. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mjic/issue/43442/530155
• Altınoluk, D. (2018). Kadın olmak mı, akademisyen olmak mı?:İşte bütün mesele bu. Fe Dergi, 10(1), 58-66. doi:10.1501/Fe0001_0000000196.
• Atakan, M. ve Tekdemir Yurtdaş, G. (2013). Ergenlerin karşılıklı konuşmalarında toplumsal cinsiyet kuruluşu. Psikoloji Çalışmaları, 33(2), 15-30.
• Aydın, G. ve Erciyes, J. C. (2022). Patriyarkal düzende kadın cinselliği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kadın Ve Aile Araştırmaları Dergisi, 2(2), 313-336.
• Bates, T. (2022). Rethinking how we work with Acker’s theory of gendered organizations: An abductive approach for feminist empirical research. Gender, Work & Organization, 29(4), 1041-1064. doi:10.1111/gwao.12795.
• Bendl, R. (2008). Gender subtexts – reproduction of exclusion in organizational discourse*. British Journal of Management, 19(1), 50-64. doi:10.1111/j.1467-8551.2008.00571.x.
• Benschop, Y. ve Doorewaard, H. (1998). Six of one and half a dozen of the other: The gender subtext of taylorism and team-based work. Gender, Work & Organization, 5(1), 5-18. doi:10.1111/1468-0432.00042.
• Benschop, Y. ve Doorewaard, H. (2012). Gender subtext revisited. Equality, Diversity and Inclusion: An International Journal, 31(3), 225-235. doi:10.1108/02610151211209081.
• Blalock, A. E. ve Stefanese-Yates, A. (2023). Hierarchies and paradoxes: How women in non-tenure-track faculty positions experience a gendered organization. Journal of Diversity in Higher Education. doi:10.1037/dhe0000486.
• Braun, V. ve Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. doi:10.1191/1478088706qp063oa.
• Britton, D. M. (2000). The epistemology of the gendered organization. Gender & Society, 14(3), 418-434. doi:10.1177/089124300014003004.
• Brumley, K. M. (2014). The gendered ideal worker narrative: Professional women’s and men’s work experiences in the new economy at a Mexican company. Gender & Society, 28(6), 799-823. doi:10.1177/089124321454693.
• Bryan, A., Pope, S. ve Rankin-Wright, A. J. (2021). On the periphery: Examining women’s exclusion from core leadership roles in the “extremely gendered” organization of men’s club football in England. Gender & Society, 35(6), 940-970. doi:10.1177/08912432211046318.
• Burton, L. J. (2015). Underrepresentation of women in sport leadership: A review of research. Sport Management Review, 18(2), 155-165. doi:10.1016/j.smr.2014.02.004.
• Calás, M. B. ve Smircich, L. (1996). From “the woman’s” point of view: Feminist approaches to organization studies. S. R. Clegg ve C. Hardy (Ed.) Studying organization (s. 212-253) içinde. SAGE Publications.
• Calás, M. B. ve Smircich, L. (2006). From the ‘woman’s point of view’ten years later: Towards a feminist organization studies. S. Clegg (Ed.) The Sage handbook of organization studies (s. 284-347) içinde. SAGE Publications.
• Chan, A. H. ve Ho, L. K. (2013). Women police officers in Hong Kong: Femininity and policing in a gendered organization. Journal of Comparative Asian Development, 12(3), 489-515. doi:10.1080/15339114.2013.863565.
• Cockburn, C. (1981). The material of male power. Feminist Review, 9(1), 41-58. Erişim adresi: http://www.jstor.com/stable/1394914 CoESS - Newsroom—Facts and Figures. (2024, 1 Mart). Erişim adresi: https://www.coess.org/newsroom.php?page=facts-and-figures.
• CohenMiller, A. S., Demers, D., Schnackenberg, H. ve Izekenova, Z. (2022). “You are seen; you matter:” Applying the theory of gendered organizations to equity and inclusion for motherscholars in higher education. Journal of Women and Gender in Higher Education, 15(1), 87-109. doi:10.1080/26379112.2022.2025816
• Çelik, D. (2020). Feminist örgüt kuramları. International Journal of Academic Value Studies, 3(3), 231-243. doi:10.29228/javs.45673
• Çetinel, E. ve Ersoy Yılmaz, S. (2016). Feminist teori: Yönetim ve organizasyon alanına eleştirel bir yaklaşım. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 119-148.
• Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal cinsiyet. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Dye, K. ve Mills, A. J. (2012). Pleading the fifth: Re‐focusing Acker’s gendered substructure through the lens of organizational logic. Equality, Diversity and Inclusion: An International Journal, 31(3), 278-297. doi:10.1108/02610151211209126
• Eatough, V. ve Smith, J. A. (2017). Interpretative phenomenological analysis. C. Willig ve W. Stainton-Rogers (Ed.) The SAGE handbook of qualitative research in psychology (s. 193-211) içinde. SAGE Inc.
• Ely, R. ve Padavic, I. (2007). A feminist analysis of organizational research on sex differences. Academy of Management Review, 32(4), 1121-1143. doi:10.5465/amr.2007.26585842.
• Ercan, F. A. (2023). Toplumsal cinsiyetlendirilmiş bir kurum: Futbol antrenörlüğü mesleği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ferguson, K. (1984). The feminist case against bureaucracy. Temple University Press.
• Foucault, M. (2015). Biyopolitikanın doğuşu. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Friedline, T., Morrow, S., Oh, S., Klemm, T. ve Kugiya, J. (2022). Banks as racialized and gendered organizations: Interviews with frontline workers. Social Service Review, 96(3), 401-434. doi:10.1086/721145.
• Frith, H. ve Gleeson, K. (2004). Clothing and embodiment: Men managing body image and appearance. Psychology of Men & Masculinity, 5(1), 40-48. doi:10.1037/1524-9220.5.1.40.
• Gençoğlu, A. Y. (2014). Bir kavram ve kuram üretme stratejisi olarak temellendirilmiş kuram. Journal Of History School, XVII, 681-700. doi:10.14225/Joh425.
• Gherardi, S. ve Poggio, B. (2001). Creating and recreating gender order in organizations. Journal of World Business, 36(3), 245-259. doi:10.1016/S1090-9516(01)00054-2.
• Gibson, S. K. (2004). Being mentored: The experience of women faculty. Journal of Career Development, 30(3), 173-188. doi:10.1177/089484530403000301
• Gill, M. J. (2014). The possibilities of phenomenology for organizational research. Organizational Research Methods, 17(2), 118-137. doi:10.1177/1094428113518348
• Gray, D., De Haan, E. ve Bonneywell, S. (2019). Coaching the ‘ideal worker’: Female leaders and the gendered self in a global corporation. European Journal of Training and Development, 43(7/8), 661-68.
• Greenbaum, J. (1990). The head and the heart: using gender analysis to study the social construction of computer systems. Computers and Society, 20(2), 9-17.
• Güneş, F. (2019). Emek, üretim ve yeniden üretim. F. A. Koçak Turhanoğlu (Ed.) Toplumsal cinsiyet sosyolojisi (s. 121-138) içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Hart, J. (2016). Dissecting a gendered organization: Implications for career trajectories for mid-career faculty women in STEM. The Journal of Higher Education, 87(5), 605-634. doi:10.1080/00221546.2016.11777416.
• Hearn, J. ve Collinson, D. (2018). Men, masculinities and gender relations (s. 1-35.) Oxford research encyclopedia of business and management. doi: 10.1093/acrefore/9780190224851.013.55
• Heimann, S. ve Johansson, K. (2024). Gendered work in geoscience: Hard work in a masculine field. Gender, Work & Organization, 31(1), 16-35. doi:10.1111/gwao.13052
• Irefin, P., Ifah, S. S. ve Bwala, M. H. (2012). Organizational theories and analysis: A feminist perspective. International Journal of Advancements in Research and Technology, 1(1), 71-97.
• Kanter, R. M. (1977). Men and women of the corporation. New York: Basic Books
• Kartarı, A. (2017). Nitel düşünce ve etnografi: Etnografik yönteme düşünsel bir yaklaşım. Moment Journal, 4(1), 207-220. doi:10.17572/mj2017.1.207220
• Koçak Turhanoğlu, F. A. (2019). Toplumsal cinsiyet sosyolojisine giriş. F. A. Koçak Turhanoğlu (Ed.) Toplumsal cinsiyet sosyolojisi (s. 3-19). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Kurt Yılmaz, B. ve Sürgevil, O. (2020). Cinsiyete dayalı tokenizm: Kadın egemen ve erkek egemen meslekler üzerinde nitel bir araştırma. Istanbul Management Journal, 88, 85-125. doi:10.26650/imj.2020.88.0004
• Leblebici, D. N. (2008). Örgüt kuraminda paradigmalar ve metaforlar. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(15), 345-360. Erişim adresi:
• Marshall, H., Julian, R. ve Howes, L. M. (2023). Forensic science and gendered organizations: An exploratory study of crime scene examiners. Australian Journal of Forensic Sciences, 55(1), 59-72.doi:10.1080/00450618.2021.1937315
• Mayring, P. (2011). Nitel sosyal araştırmaya giriş. Ankara: Bilgesu.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma. Ankara: Nobel.
• Morgan, G. (1980). Paradigms, metaphors, and puzzle solving in organization theory. Administrative Science Quarterly, 25(4), 605-622. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2392283
• Nakhanova, L. (2022). Dildeki cinsiyet ve toplumsal cinsiyet göstergeleri üzerine bir değerlendirme. Kültür Araştırmaları Dergisi, 14, 344-367. doi: 10.46250/kulturder.1136158
• Peterson, H. (2007). Gendered work ideals in Swedish IT firms: Valued and not valued workers. Gender, Work & Organization, 14(4), 333-348. doi: 10.1111/j.1468-0432.2007.00347.x
• Pettinger, L. (2005). Gendered work meets gendered goods: Selling and service in clothing retail. Gender, Work & Organization, 12(5), 460-478. doi: doi.org/10.1111/j.1468-0432.2005.00284.x
• Ressner, U. (1987). The hidden hierarchy. Aldershot: Gower.
• Sakallı, N. ve Türkoğlu, B. (2019). "Erkek” olmak ya da olmamak: Sosyal psikolojik açıdan erkeksilik/erkeklik .alışmaları. Türk Psikoloji Yazıları, 22(44), 52-76. doi: 10.31828/tpy1301996120190516m000014
• Sasson-Levy, O. (2011). The military in a globalized environment: Perpetuating an “extremely gendered” organization. E. Jeanes, D. Knights ve P.Yancey Martin (Ed.) Handbook of gender, work and organization (s. 391-411) içinde. Wiley-Blackwell Publishing.
• Saunders, M., Lewis, P. ve Thornhill, A. (2019). Research methods for business students. United Kingdom: Pearson education.
• Siegele, J., Taylor, E., Saxe, K. ve Smith, A. (2023). Mothers as others in collegiate athletic departments: The impact of a gendered organization on women coaches. International Sport Coaching Journal, 11(2), 259-270. doi:10.1123/iscj.2022-0117
• Smith, J. A. ve Osborn, M. (2003). Interpretative phenomenological analysis. J. A. Smith (Ed.) Qualitative psychology: A practical guide to research methods (s. 51-80) içinde. Sage Publications. Stainback, K., Kleiner, S. ve Skaggs, S. (2016). Women in power: Undoing or redoing the gendered organization?. Gender & Society, 30(1), 109-135.doi: 10.1177/0891243215602906
• Sünbüloğlu, N. Y. (2013). Erkek millet asker millet. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şimşek, Ö. (2021). Bir cross-dressing pratiği olarak askeri üniforma giyerek poz kesme: 1930-1940’lar. İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, 24, 139-157.doi: 10.26650/iukad.2022.983688
• Tekin Epik, M. ve Özen, S. (2021). "Erkek işi"nde kadın emeği: Toplumsal cinsiyet rollerine Başkaldıran kadınlar üzerine nitel bir araştırma. International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences, 5(2), 66-90. doi: 10.29329/ijiasos.2021.369.2
• Tekiner, A. (2010). İktidar, söylem ve kült: Atatürk anıtları. M. K. Kaynar (Ed.) Resmi tarih tartışmaları-10 rejim ve ritüelleri (s. 131-153) içinde. Özgür Üniversite Kitaplığı.
• Toker, A. (2022). Sosyal bilimlerde nitel veri analizi için bir kılavuz. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51, 319-345. doi: 10.30794/pausbed.1112493
• Tuncer, S. (2019). Cinsiyetlendirilmiş bir kurum olarak akademi: Türkiye’de akademinin cinsiyet kültürüne bakmak. Kültür ve İletişim, 22(2), 173-208. doi: 10.18691/kulturveiletisim.629082.
• Tunçalp, D. (2021). Nitel araştırmalarda paradigmalar, yöntembilimleri ve araştırma titizliği. Yönetim ve Organizasyon Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1-47. doi: 10.15659/yoad.6.2.001.
• Tyler, M., Carson, L. ve Reynolds, B. (2019). Are fire services ‘extremely gendered’ organizations? Examining the country Fire Authority (CFA) in Australia. Gender, Work & Organization, 26(9), 1304-1323. doi:10.1111/gwao.12393.
• van Manen, M. (2007). Phenomenology of practice. Phenomenology & Practice, 1(1), 11-30. doi: 10.29173/pandpr19803.
• Weaver-Hightower, M. B. (2021). Nitel araştırma nasıl yazılır? (S. Turan, Çev.) Ankara: Asos.
• West, C. ve Zimmerman, D. H. (1987). Doing gender. Gender & Society, 1(2), 125-151. doi: 10.1177/0891243287001002002.
• Williams, C. L., Muller, C. ve Kilanski, K. (2012). Gendered organizations in the new economy. Gender & Society, 26(4), 549-573. doi: 10.1177/0891243212445466.
• Yıldırım, A. ve Simsek, H. (1999). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.