Examining the Relationship between Management by Values and Organizational Justice by Secondary School Teachers Perceptions

Yıl 2010, Cilt: 4 Sayı: 4, 463 - 485, 01.05.2010

Yahya Altınkurt Kürşad Yılmaz

Öz

Background. Employees with positive organizational justice perceptions tend to display positive behaviors, while those who have negative organizational justice perceptions might display negative behaviors such as lowering effort level and changing organizational trust level. Greenberg (1996) defines organizational justice as a term to explain employees' perceptions about intra-organizational justice and how these perceptions affect organizational outcomes such as commitment and satisfaction. Employees' justice perceptions about distribution of sources is called distributive justice, their justice perceptions about decision making during distribution of sources is called procedural justice, and interactions between employees at the same and different positions is called interactional justice. Previous studies concluded that there were generally significant correlations between organizational justice and other cultural characteristics. Decisions made by administrators inevitably affect employees in a positive or negative way. One of the important factors which could affect employees' organizational justice perceptions is the administration by values. The main assumption underlying the management by values is that human beings are entities that act by values rather than mind. This approach is not fully irrational. It accepts human beings could display rational or irrational behaviors (Çelik, 2000). When the literature is reviewed, it is seen that the number of studies on the relationship between individuals' value systems and organizational justice perceptions is low (Lipponen, Olkkonen & Myyry, 2004). Purpose. The purpose of this study is to determine the relationship between the management by values and teachers' organizational justice perceptions in secondary schools. Secondary school teachers' perceptions about management by values and organizational justice were examined by gender, branch, school type and work experience. Method. The research was a survey model study. The population of the study consisted of 663 teachers in secondary schools in Kütahya city centre in the 2009–2010 academic year and the sample consisted of 258 teachers who were randomly chosen. Data was collected by “Management by Values Scale” (Yılmaz, 2006) and “Organizational Justice Scale” (Taşdan and Yılmaz, 2008). For data analysis, descriptive statistics, t-test, ANOVA and regression analysis were used. Findings and conclusions. The views of the secondary school teachers included in the study about the management by values were relatively high (n=258, =3.69, SD=0.73). The participants' views about the management by values did not vary by gender [t(256)=0.95; p>.05]. The participants' views about the management by values moderately varied according by branch [t(256)=5.07; p<0.05; η2 =0.091]. The culture course teachers had more positive views (n=204, =3.81, SD=0.71) than the vocational course teachers (n=54, =3.26, SD=0.64). The participants' views about the management by values moderately varied by school type [F(2–257)=14.14; p>0.05; η2 =0.091]. The difference here was between the vocational school teachers who had the most negative views (n=138, =3.48, SD=0.70) and the general high school teachers (n=41, =4.06, SD=0.60) and the Anatolian high school teachers (n=79, =3.86, SD=0.73). The participants' views about the management by values did not vary by seniority [F(2–257)=0.15; p>0.05]. The participants' views about organizational justice in secondary schools were high (n=258, =3.89, SD=0.81). The participants' views about organizational justice did not vary by gender [t(256)=1.52; p>.05], but they varied by branch [t(256)=3.38; p<.05; η2 =0.044]. The degree of influence of the difference between the views was small. The culture course teachers (n=204, =3.98, SD=0.78) had more positive views than the vocational course teachers (n=54, =3.56, SD=0.87). The participants' views about organizational justice moderately varied by school type [F(2–257)=12.78; p>0.05; η2 =0.091]. The difference here was between the vocational school teachers who had the most negative views (n=138, =3.66, SD=0.82) and the general high school teachers (n=41, =4.17, SD=0.75) and the Anatolian high school teachers (n=79, =4.14, SD=0.72). The participants' views about organizational justice did not vary by seniority [F(2–257)=2.39; p>0.05]. Management by values is a significant predictor of teachers' views about organizational justice [R=0.656, R2=0.43, F=193.007, p<.01]. There was a positive moderate significant correlation between the participants' views about organizational justice and the management by values[R=0.656; p<.01]. The views of the secondary school teachers included in the study about the management by values were relatively high. Despite conducted in different institutions or at different levels, the previous studies (Yılmaz, 2007; Karaköse and Altınkurt, 2009) had similar findings. The participants' views about the management by values did not vary by gender and seniority. The participants' views about the management by values varied by branch. The culture course teachers had more positive views than the vocational course teachers. The participants' views about the management by values varied by school type. The difference here was between the vocational high school teachers who had the most negative views compared to the general high school teachers and the Anatolian high school teachers. Results demonstrated that management by values is a significant predictor of teachers' views about organizational justice. There was a positive moderate significant correlation between the participants' views about organizational justice and the views about the administration by values. As a result of the study, negative perceptions about the management by values of those with low justice perceptions (or vice versa) confirmed such a correlation.

Anahtar Kelimeler

management by values , organizational justice , secondary school management

Değerlere Göre Yönetim ve Örgütsel Adalet İlişkisinin Ortaöğretim Okulu Öğretmenlerinin Algılarına Göre İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada, ortaöğretim okulu yöneticilerinin okullarını değerlere göre yönetme durumları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Tarama modelindeki araştırmanın örneklemi, Kütahya il merkezindeki ortaöğretim okullarında görev yapan 258 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler, “Değerlere Göre Yönetim Ölçeği” ve “Örgütsel Adalet Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA ve regresyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğretmenler örgütsel adalet ve değerlere göre yönetim ile ilgili olumlu görüşlere sahiptir. Katılımcıların örgütsel adalet ve değerlere göre yönetime ilişkin görüşü cinsiyet ve kıdeme göre değişmemekte; branş ve okul türüne göre değişmektedir. Ortaöğretim okullarında okul yöneticilerinin okullarını değerlere göre yönetme durumları öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının anlamlı bir yordayıcısıdır ve bu iki görüş arasında orta düzeyde, aynı yönde ve anlamlı bir ilişki vardır.

Anahtar Kelimeler

değerlere göre yönetim , örgütsel adalet , ortaöğretimin yönetimi

Kaynakça

• Altınkurt, Y. (2010). Örgütsel adalet. İçinde H. B. Memhuhoğlu & K. Yılmaz (Ed.). Yönetimde yeni yaklaşımlar (ss. 275–290). Ankara: Pegem Akademi.
• Altınkurt, Y., Yılmaz, K. ve Karaköse, T. (2009). Öğretmenlerin okul müdürlerinin kültürel liderlik uygulamalarına ilişkin görüşleri. Uluslararası 5. Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi. 1–3 Ekim 2009 (ss. 179-195). Edirne. Trakya Üniversitesi.
• Altıntaş, F. Ç. (2006). Bireysel değerlerin örgütsel adalet ve sonuçları ilişkisinde yönlendirici etkisi: akademik personel üzerinde bir analiz. İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2), 19–40.
• Arslantaş, C. C. ve Pekdemir, I. (2007). Dönüşümcü liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik görgül bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 261–286.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E. ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115– 130.
• Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayınları.
• Beugré, C. D. (2002). Understanding organizational justice and its impact on managing employees: An African perspective. The International Journal of Human Resource Management, 13(7), 1091–1104.
• Bies, R. J., & Shapiro, D. L. (1987). Interactional fairness judgments: The influence of causal accounts. Social Justice Research, 1(2), 199-218.
• Blanchard, K., & O’Connar, M. (1998). Değerlerle yönetim. (Çev: K. Ay). İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Bursalıoğlu, Z. (2000). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Clay-Warner, J., Reynolds, J., & Roman, P. (2005). Organizational justice and job satisfaction: A test of three competing models. Social Justice Research, 18(4), 391-409.
• Cohen-Charash, Y., & Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: A meta-analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86(2), 278-321.
• Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, C. O. L. H., & Ng, K. Y. (2001). Justice at the millennium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology, 86(3), 425– 445.
• Colquitt, J. A., Greenberg, J., & Zapata-Phelan, C. P. (2005). What is organizational justice? A historical overview. In J. Greenberg & J. A. Colquitt (Eds.). Handbook of organizational justice (pp. 3–56). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Available from http://books.google.com.tr/books, 10.02.2010 tarihinde alındı.
• Cömert, M., Demirtaş, H., Üstüner, M. ve Özer, N. (2008). Lise öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 7(13), 3–22.
• Çelik, V. (2000). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çokluk, Ö. (2003). Örgütlerde tükenmişlik. İçinde C. Elma ve K. Demir (Ed.). Yönetimde çağdaş yaklaşımlar (ss. 109–133). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dilek, H. (2005). Liderlik tarzlarının ve adalet algısının; örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze, Türkiye.
• Dolan, S. L., & Garcia, S. (2002). Managing by values: cultural redesign for strategic organizational change at the dawn of the twenty-first century. Journal of Management Development, 21(2), 101–117.
• Eker, G. (2006). Örgütsel adalet algısı boyutları ve iş doyumu üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
• Eroğlu, Ş. G. (2009). Örgütsel adalet algılaması ve iş tatmini hakkında bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye.
• Eskew, D. E. (1993). The role of organizational justice in organizational citizenship behavior. Employee Responsibilities and Rights Journal, 6(3), 185–194.
• Feather, N. T. (2002). Values and value dilemmas in relation to judgments concerning outcomes of an industrial conflict. Personality and Social Psychology Bulletin, 28(4), 446-459.
• Fischer, R., & Smith, P. B. (2004). Values and organizational justice: Performance-and seniority-based allocation criteria in the United Kingdom and Germany. Journal of Cross-Cultural Psychology, 35(6), 669– 688.
• Folger, R., & Konovsky, M. A. (1989). Effects of procedural and distributive justice on reactions to pay raise decisions. Academy of Management Journal, 32(1), 115–130.
• Greenberg, J. (1987). A taxonomy of organizational justice theories. Academy of Management Review, 12(1), 9–22.
• Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today, tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432.
• Greenberg, J., & Tyler, T. R. (1987). Why procedural justice in organizations? Social Justice Research, 1(2), 127-142.
• Günaydın, S. C. (2001). İşletmelerde örgütsel adalet ve örgütsel güven değişkenlerinin politik davranış algısı ve işbirliği yapma eğilimine etkisini inceleyen bir çalışma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (2004). Organizational justice in schools: no justice without trust. International Journal of Educational Management, 18(4), 250–259.
• Institute of Value Management (2001). Value management. Available from http://www.ivm.org.uk, 20.02.2004 tarihinde alındı.
• İşbaşı, J. Ö. (2001). Çalışanların yöneticilerine duydukları güvenin ve örgütsel adalete ilişkin algılamalarının vatandaşlık davranışının oluşumundaki rolü. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 51–73.
• İşcan, Ö. F. ve Naktiyok, A. (2004). Çalışanların örgütsel bağdaşımlarının belirleyicileri olarak örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet algıları. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 59(1), 181–201.
• Karaköse, T. ve Altınkurt, Y. (2009). Okul yöneticilerinin ve il milli eğitim müdürlüğü çalışanlarının değerlere göre yönetim ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 49–67.
• Karaköse, T., Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2009). Örgütsel adaletin öğretmenlerin iş doyumu üzerindeki etkileri. Uluslararası 5. Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi. 1–3 Ekim 2009 (ss. 558–561). Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Karriker, J. H., & Williams, M. L. (2009). Organizational justice and organizational citizenship behavior: a mediated multifoci model. Journal of Management, 35(1), 112–135.
• Koopmann, R. (2002). The relationship between perceived organizational justice and organizational citizenship behaviors: A review of the literature. http://www.uwstout.edu/rs/uwsjsr/table.htm, 30.05.2009 tarihinde alındı.
• Lipponen, J., Olkkonen, M. E., & Myyry, L. (2004). Personal value orientation as a moderator in the relationships between perceived organizational justice and its hypothesized consequences. Social Justice Research, 17(3), 275–292.
• Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76(6), 845-855.
• Niehoff, B. P., & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
• Özmen, Ö. N. T., Arbak, Y. ve Özer, P. S. (2007). Adalete verilen değerin adalet algıları üzerindeki etkisinin sorgulanmasına ilişkin bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 7(1), 17–33.
• Pallant, J. (2003). SPSS survival manual. Bershire: Open University Press.
• Pillai, R., Scandura, T. A., & Williams, E. A. (1999). Leadership and organizational justice: similarities and differences across cultures. Journal of International Business Studies, 30(4), 763-779.
• Polat, S. (2007). Örgütsel güven, adalet ve vatandaşlık davranışlarına ilişkin öğretmen algıları. Yayımlanmamış doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli, Türkiye.
• Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(54), 307–331.
• Roch, S. G., & Shanock, L. R. (2006). Organizational justice in an exchange framework: Clarifying organizational justice distinctions. Journal of Management, 32(2), 299–322.
• Sağlam-Arı, G. ve Çına-Bal, E. (2008). Tükenmişlik kavramı: birey ve örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 131–148.
• Sayles, L. R. (1981). Leadership: what effective managers really do… and how they do it. USA: McGraw-Hill.
• Söyük, S. (2007). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerine etkisi ve İstanbul ilindeki özel hastanelerde çalışan hemşirelere yönelik bir çalışma. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Şahin, D. N. (2007). Örgütsel adalet ve kültür. İçinde R. Erdem ve C. Ş. Çukur (Ed.). Kültürel bağlamda yönetsel-örgütsel davranış (ss. 183–229). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Şimşek, Y. ve Altınkurt, Y. (2009). Endüstri meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin okul kültürüne ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Araştırma Raporu. Eskişehir.
• Tansky, J. W. (1993). Justice and organizational citizenship behavior: What is the relationship? Employee Responsibilities and Rights Journal, 6(3), 195– 207.
• Taş, A. (2010). Öğretmenlerin iş değerlerinin örgütsel adalet algılarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 211–222.
• Taşdan, M. ve Yılmaz, K. (2008). Organizational citizenship and organizational justice scales’ adaptation to Turkish. TED Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(150), 87–96.
• Titrek, O. (2009a). Employees’ organizational justice perceptions in Turkish schools. Social Behavior and Personality, 37(5), 605-620.
• Titrek, O. (2009b). Okul türüne göre okullardaki örgütsel adalet düzeyi. Uluslararası http://www.insanbilimleri.com.
• Yıldırım, F. (2002). Çalışma yaşamında örgüte bağlılık ve örgütsel adalet ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Yılmaz, K. (2006). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerine göre kamu ilköğretim okullarında bireysel ve örgütsel değerler ve okul yöneticilerinin okullarını bu değerlere göre yönetme durumları. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Yılmaz, K. (2007). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin değerlere göre yönetim ile ilgili görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 13(52), 639–664.
• Yılmaz, K. (2010a). Devlet ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(1), 579–616.
• Yılmaz, K. (2010b). Değerlerle yönetim. İçinde H. B. Memhuhoğlu & K. Yılmaz (Ed.). Yönetimde yeni yaklaşımlar (ss. 229–242). Ankara: Pegem Akademi.
• Yılmaz, K. ve Taşdan, M. (2009). Organizational citizenship and organizational justice in Turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47(1), 108–126.
• Yılmaz, K., Karaköse, T. ve Altınkurt, Y. (2009). İlköğretim okullarında örgütsel güven ile örgütsel adalet arasındaki ilişki. Uluslararası 5. Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi. 1–3 Ekim 2009 (ss. 319–322). Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Yürür, Ş. (2008). Örgütsel adalet ile iş tatmini ve çalışanların bireysel özellikleri arasındaki ilişkilerin analizine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 295–312.