Okulların eğitim finansmanının karanlık yüzü: Okul yöneticilerinin finans kaynağı sağlama sürecine ilişkin görüşlerinin incelenmesi

Yıl 2022, , 560 - 587, 02.12.2022

Soner Polat , Emre Esen

https://doi.org/10.33400/kuje.1146282

Öz

Bu çalışmada, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı kamu okullarında görev yapan okul yöneticilerinin ayni ve nakdi gelir kaynağı sağlama sürecindeki karanlık yüzünün ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönteminde yapılandırılan bu araştırmada olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim öğretim yılında Kocaeli İl Milli Eğitim Müdürlüğünde görev yapan 12 (11 erkek, 1 kadın) okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak için araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada toplanan veriler, nitel veri analiz yöntemlerinden biri olan içerik analizi kullanılarak değerlendirilmiştir. Okulların; sivil toplum kuruluşları, Milli Eğitim Müdürlüğü, veliler, hayırseverler ve diğer kurumlardan ayni gelir kaynakları olduğu tespit edilmiştir. Okulların nakdi gelir kaynaklarının Milli Eğitim Müdürlüğü, okul aile birlikleri ve diğer nakdi yardımlardan oluştuğu görülmüştür. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre okulların çeşitli ayni ve nakdi gelir kaynaklarının olduğu fakat bu gelir kaynaklarının okul yöneticileri tarafından yeterli bulunmadığı görülmüştür. Okul yöneticilerinin bütçe yetersizliği nedeniyle bağışlardan ve velilerden oluşan ayni gelir kaynakları oluşturdukları görülmüştür. Ayrıca sosyal etkinliklerden, yayınevlerinden, çocuk kulüplerinden, bağışlardan, giyim mağazalarından, fotoğraf çekiminden, mezuniyet törenlerinden, geri dönüşümden, organizasyon şirketlerinden ve diğer kaynaklardan oluşan nakdi gelir kaynaklarının olduğu tespit edilmiştir. Okul yöneticilerinin ayni ve nakdi gelir kaynağı sağlama sürecinde ağırlıklı olarak olumsuz duygu ve düşünce içerisinde oldukları ve bu süreçte çeşitli zorluklarla karşılaştıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

okul yöneticisi, karanlık yüz, eğitimin finans kaynakları

The dark side of financing schools: Examining school administrators' views on the process of providing financial resources

Öz

The aim of this study is to reveal the dark side of school administrators working in public schools affiliated to the Ministry of National Education in the process of providing in-kind and cash income resources. The phenomenology design was used, which was structured in the qualitative research method. The study group of the research consists of 12 (11 male, 1 female) school administrators working in Kocaeli Provincial Directorate of National Education in the 2021-2022 academic year. A semi-structured interview form developed by the researchers was used to collect data in the study. The data collected in the research were evaluated using content analysis, which is one of the qualitative data analysis methods. It has been found out that schools have in-kind income sources from non-governmental organizations, the Directorate of National Education, parents, philanthropists and other institutions. It has been observed that the cash income sources of the schools consist of the Directorate of National Education, school parent associations and other cash aids. According to the findings, schools have various in-kind and cash income resources, but the school administrators do not see these income resources sufficient. It has been seen that school administrators create in-kind income resources consisting of donations and parents due to the lack of budget. In addition, there are cash income resources consisting of social events, publishing houses, children's clubs, donations, clothing stores, photo shoots, graduation ceremonies, recycling, organization companies and other resources. School administrators mainly have negative feelings and thoughts in the process of providing in-kind and cash income resources and they encounter various difficulties in this process.

Anahtar Kelimeler

school administrators, dark side, financial resources of education

Kaynakça

• Akindele, I. (2013). Schools Collaboration: an imperative for tackling inadequate funding challenge in primary and secondary education in Nigeria. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 2(2), 229-235.
• Aksoyalp, Y. (2010). 21. yüzyılda okul yöneticisinin niteliği: öğretim liderliği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 140-150.
• Balyer, A. (2012). Çağdaş okul müdürlerinin rolleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 75-93.
• Binboğa, G., Eğin, E. & Gülova, A. (2018). Örgütsel davranışın karanlık yüzü ve Türkçe literatürün incelenmesine yönelik bir araştırma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 382-399. https://doi.org/10.29106/fesa.364280
• Çetin, Ş. (2019). Okul müdürlerinin karşılaştığı sorunlar: Nitel bir inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1637-1647. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3204
• Dede, E. (2017). İş güvencesizliği algısının ve örgütsel güven düzeyinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkileri: devlet ortaokulu ve özel ortaokul öğretmenleri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Demirtaş, H., & Özer, N. (2014). Okul müdürlerinin bakış açısıyla okul müdürlüğü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 1-24.
• Gruys, M. L., & Sackett, P. R. (2003). Investigating the dimensionality of counterproductive work behavior. International Journal of Selection and Assessment, 11(1), 30-42. https://doi.org/10.1111/1468-2389.00224
• Güngör, G., & Göksu, A. (2013). Türkiye’de eğitimin finansmanı ve ülkelerarası bir karşılaştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 59-72.
• Hoşgörür, V., & Arslan, İ. (2014). Okul örgütünün finansal kaynaklarının yönetimi sorunu (Yatağan ilçesi örneği). Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 91-102.
• Karabey, C. N., & İşcan, Ö. F. (2007). Örgütsel özdeşleşme, örgütsel imaj ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 231-241.
• Karaeminoğulları, A. (2016).Üretkenlik karşıtı iş davranışları. P. Kanten, & S. Kanten (Ed.) Örgütlerde davranışın aydınlık ve karanlık yüzü içinde (s. 475-525). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri: Kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kavak, Y., Ekinci, E., & Gökçe, F. (1997). İlköğretimde kaynak arayışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 11(11), 309-320.
• Koca, G. Ş., & Erigüç, G. Sağlık çalışanlarının kişisel açılım ve geri bildirim düzeylerinin johari penceresi modeli ile değerlendirilmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 64, 343-367.
• Korkmaz, İ. (2005). İlköğretim okullarının karşılaştıkları finansman sorunları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 429-434.
• Köse, S., Kartal, B., & Kayalı, N. (2003). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve tutuma ilişkin faktörlerle ilişkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 1-19.
• MEB (2021). Milli Eğitim İstatistikleri. Ankara.
• MEB, (2022). İlköğretim ve Eğitim Kanunu. Erişim tarihi: Mart, 30, 2022, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=222&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=4
• MEB 2019-2023 Stratejik Planı, (2022). Erişim tarihi: Mart, 15, 2022, http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/31105532_Milli_EYitim_BakanlYYY_2019-2023_Stratejik_PlanY__31.12.pdf
• MEB 2023 Vizyon Belgesi, (2022). Erişim tarihi: Mart, 20, 2022, https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/2023_E%C4%9Fitim%20Vizyonu.pdf
• Memduhoğlu, H. B., Meriç, E., (2014). Okul müdürlerinin eğitim yönetimi işlevleri bağlamında yönetim sürecinde karşılaştıkları temel sorunlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(33), 653-666.
• Menteşe, S., Üstün, A., & Gökdelen, A. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin okulun parasal kaynaklarını yönetme yeterlikleri (Ordu il örneği). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 41-65.
• Mestry, R., & Govindasamy, V. (2013). Collaboration for the effective and efficient management of school financial resources. Africa education review, 10(3), 431-452.
• Milli Eğitim İstatistikleri, (2020). https://sgb.meb.gov.tr
• Ogretmenmeb, 2022. Erişim tarihi: Ekim, 16, 2022, https://www.ogretmenmeb.com/images/upload/Okul-Bazl%C4%B1-Butce-Harcama-%C4%B0%C5%9Flemleri-Resmi-Yaz%C4%B1-%C4%B0cin-T%C4%B1klay%C4%B1n%C4%B1z.pdf
• Organ, D.W., (1997). Organizational Citizenship Behavior: Ifs Construct Clean-Up Time. Human Performance, 10, 85-97.
• Özdemir, Y. (2018). Okul-aile işbirliğinin geliştirilmesine yönelik yönetici görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Kültür Üniversitesi.
• Özer, N., Demirtaş, H., & Ateş, Ö. F. (2015). Okullarin mali durumlarina ve bütçe yönetiminde yaşanan sorunlara ilişkin müdür görüşleri. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 17-39. https://doi.org/10.17679/inuefd.1060449
• Patton, M. Q. (2018). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. M. Bütün & S.B. Demir (Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
• Robinson, S. L., & Bennett, R. J. (1995). A typology of deviant workplace behaviors: A multidimensional scaling study. Academy of Management Journal, 38(2), 555-572.
• Sabwami, K. M., Areba, G. N., & Abenga, E. (2020). Effect of principals' practices of transformational leadership on the management of school financial resources in public secondary schools of Trans-Nzoia County, Kenya. International Journal of Education and Research, 8(7), 145-160.
• Sağ, K. Ş. (2021). Kamu okullarının finansman sorunları ve eğitim öğretime yansımaları. Yüksek lisans Tezi. Marmara Üniversitesi.
• Sarıbal Altuntaş, Y. (2005). İlköğretim okullarının finansman ihtiyaçlarını karşılama düzeyleri (Van ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi
• Schwarzová, P., & Lıtschmannová, M. (2019). The evaluatıon of alternatıve fınancıal resources of secondary educatıon ın the moravıan-sılesıan regıon. XXII. Mezinárodní kolokvium o regionálních vědách, 12, 200-208.
• Tezcan, M. (1985). Eğitim sosyolojisi. Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Yamaç, U. (2010). İlköğretim okullarının finans kaynakları. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.