Ortaöğretim kurumlarına geçiş sınavlarındaki fen bilimleri sorularının gösterim türleri açısından incelenmesi: Bir yineleme çalışması

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 537 - 555, 30.11.2021

Mustafa Kemal Yüzbaşıoğlu Umut Tokiçin Mehmet Altan Kurnaz

https://doi.org/10.33400/kuje.964830

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, 2013-2021 yılları arası ortaöğretim kurumlarına geçiş sınavlarında yer alan fen bilimleri sorularının gösterim türleri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri kaynağı olarak merkezî sınavlarda (SBS, TEOG, LGS) bulunan 260 fen bilimleri dersi sınav sorusu kullanılmıştır. Soruların analizleri sırasında çoklu gösterim, grafik, kimyasal ifade, matematiksel ifade, metin, sembol, şekil ve tablo gösterim türlerinin dağılımları ve bu gösterim türleri arasındaki geçişler incelenmiştir. Bulgular doğrultusunda soru köklerinde en fazla kullanılan gösterim türünün şekil, soruların yanıt kısmında en fazla kullanılan gösterim türününse metin olduğu tespit edilmiştir. Sınav sorularının gösterim türleri, öğrenme alanlarına göre incelendiğindeyse en çok tercih edilen gösterim türü soru köklerinde şekil, yanıt kısmında ise metin olmuştur. Sınavlarda gösterim türlerinin kullanılmasında belirgin bir dağılımın olmadığı tespit edilmiştir. SBS'nin "grafik ve çoklu gösterim" gösterim türlerinde en fazla sayıda soruya sahip olduğu belirlenmiştir. TEOG sınav sorularında analizlere dâhil edilen tüm gösterim türlerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. LGS incelendiğindeyse "metin ve çoklu gösterim" gösterim türündeki en fazla sayıda soruya bu sınavda rastlanmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlardan hareketle, merkezî sınav sorularının gösterim türleri dağılımlarının düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Araştırma kapsamında tespit edilen eksikliklerin giderilmesine yönelik sorular hazırlanması önerilmiştir. Ayrıca MEB tarafından yayımlanan örnek soruların gösterim türleriyle merkezî sınavların gösterim türlerinin karşılaştırılmasının faydalı olacağı belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

ortaöğretim kurumlarına geçiş sınavı, fen bilimleri, sınav sorusu, gösterim türleri

Examining the science questions of exams for transition to high school in terms of representation types: A revisited study

Öz

In this study, it was aimed to examine the science questions in the exams between 2013-2021 in terms of representation types. The study was conducted with document analysis method. 260 science course exam questions found in central exams in Turkey were used as a data source in the study. The data analysis included determining firstly the distribution of the representation types including multi representation, graphics, equations, text, symbols, figures and tables, and then the transitions between these representations. According to the results, it was determined that the most used type of representation in question roots is figure, and the most used type of representation in the answer part of questions is text. In all learning areas, the most preferred type of representation was figure in questions and text in the answer part. It has been found that there is no significant distribution in the use of representation types in exams. It was determined that SBS had the most questions in the "graphic and multiple representation" representation types. It has been found that all types of representation are used in TEOG exam questions. When the LGS was examined, the most questions in the "text and multiple representations" representation type were encountered in this exam. Based on the results obtained in the study, it was suggested the distribution of the representation types of the central exam questions should be regulated. It has been suggested to prepare questions to eliminate the deficiencies identified within the scope of the research. In addition, it was stated that it would be useful to compare the representation types of sample questions published by the Ministry of National Education with the representation types of central exams.

Anahtar Kelimeler

transition exam for high school, science, exam question, representation types

Kaynakça

• Acar, M., & Buldur, S. (2021). Fen bilimleri öğretmenlerinin gözünden merkezî sınavlar: Olumlu ve olumsuz etkileri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 390-414.
• Ainsworth, S. (2006). DeFT: A conceptual framework for considering learning with multiple representations. Learning and Instruction, 16(3), 183-198.
• Ainsworth, S. (2008). The educational value of multiple representations when learning complex scientific concepts. J. K. Gilbert, M. Reiner, & M. Nakhleh (Ed.) içinde, Visualization: Theory and practice in science education (ss. 191–208). Springer.
• Akın Arıkan, Ç., & Özyıldırım Gümüş, F. (2020). Çoklu gösterimlerin kullanıldığı matematik problemlerine ait çözümlerin puanlayıcı güvenirliği açısından incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(1), 606 – 628.
• Angel, C., Kind, P., Henriksen, E., & Guttersrud, Q. (2008). An empirical-mathematical modeling approach to upper secondary physics. Physics Education, 43(3), 256-64.
• Arıkan, O., & Kırındı, T. (2020). OKS, SBS, TEOG fen bilimleri testi sorularının bilimsel süreç becerileri ve eleştirel düşünme becerilerine göre incelenmesi. Turkish Journal of Primary Education (TUJPED), 5(2), 155-170.
• Atılgan, H. (2018). Türkiye’de kademeler arası geçiş: dünü-bugünü ve bir model önerisi. Ege Eğitim Dergisi, 19(1), 1-18.
• Bayri, N. G. (2014). Sekizinci sınıf öğrencilerinin basınç konusuyla ilgili gösterim türleri arasında geçiş yapabilme durumlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi.
• Batur, Z., Ulutaş, M., & Beyret, T. N. (2019). 2018 LGS Türkçe sorularının PISA okuma becerileri̇ hedefleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 595–615.
• Berber, A., & Anılan, B. (2018). Son on yıldaki ortaöğretime geçiş sınavlarındaki fen bilimleri alan soruları ile ilgili öğretmen adaylarının görüşlerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 13(27), 203-225.
• Bezemer, J., & Kress, G. (2008). Writing in multimodal texts: A social semiotic account of designs for learning. Written communication, 25(2), 166-195.
• Bosse, M. J., Adu-Gyamfi, K., & Cheetham, M. (2011). Translations among mathematical representations: Teacher beliefs and practices. International Journal of Mathematics Teaching and Learning, 15(6), 1–23.
• Bozdemir Yüzbaşıoğlu, H. (2020). Environmental issues and critical perspectives mentioned at public service announcements which are prepared by primary school pre-service teachers. International Journal of Psychology and Educational Studies, 7(4), 143-159.
• Breakspear, S. (2012). The policy impact of PISA: An exploration of the normative effects of international benchmarking in school system performance. OECD Education Working Papers, No. 71. OECD Publishing.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design – choosing among five approaches. SAGE Publications.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler Matbaacılık.
• Çetin, A., & Ünsal, S. (2019). Merkezî sınavların öğretmenler üzerinde sosyal, psikolojik etkisi ve öğretmenlerin öğretim programı uygulamalarına yansıması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 304-323.
• Davidowitz, B., Chittleborough, G., & Murray, E. (2010). Student-Generated submicro diagrams: a useful tool for teaching and learning chemical equations and stoichiometry. Chemistry Education Research and Practice, 11(3), 154-164.
• De Cock, M. (2012). Representation use and strategy choice in physics problem solving. Physical Review Special Topics-Physics Education Research, 8(2), 020117.
• De Vries, E. (2012). Learning with external representations. N. M. Seel (Ed.) içinde, Encyclopedia of the sciences of learning (ss. 2016–2019). Springer.
• Duval, R. (1995). Sémiosis et pensée humaine: registres et apprentissages intellectuels [Semiosis and human thought. Semiotic registers and intellectual learning]. Peter Lang.
• Ekinci, O., & Bal, A. P. (2019). 2018 yılı liseye geçiş sınavı (LGS) matematik sorularının öğrenme alanları ve yenilenmiş Bloom taksonomisi bağlamında değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 9-18.
• Ezberci, E., Kurnaz, M. A., & Bayri, N. G., (2015). Ortaokul öğrencilerinin elektrik konusuna ilişkin gösterim türleri arasındaki geçiş yapabilme durumlarının belirlenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(5), 607-624.
• Gitari, W. (2016). The application of school science by urban high school youth through problem-solving in everyday life. Science Education International, 27(3), 344-368.
• Güler, H, K., & Ülger, B. (2018). PISA, TIMSS ve TEOG sınavlarının temele aldığı öğrenme kuramları. S. Çepni (Ed.) içinde, PISA ve TIMSS mantığını ve sorularını anlama (ss.111–153). PegemA Yayıncılık.
• Hürcan, N. (2011). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersinde öğrendikleri fen kavramlarını günlük yaşamla ilişkilendirme durumlarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Jaber, L. Z., & BouJaoude, S. (2012). A Macro–Micro–Symbolic teaching to promote relational understanding of chemical reactions. International Journal of Science Education, 34(7), 973- 998.
• Jewitt, C. (2008). Multimodality and literacy in school classrooms. Review of research in education, 32(1), 241-267.
• Johnson, P. B. (2017). High-stakes testing and no child left behind (NCLB): Conceptual and empirical considerations. H. L. Johnson & A. Salz (Ed.) içinde, What Is Authentic Educational Reform? (ss. 77–92). Routledge.
• Karakaya, F., Arık, S., Çimen, O., & Yılmaz, M. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin Türkiye’deki merkezî sınavlara yönelik görüşlerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 352-372.
• Karakaya, F., Bulut, A. E., & Yılmaz, M. (2020). Fen lisesi öğretmenlerinin TEOG ve LGS sistemlerine yönelik görüşleri. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 116–126.
• Kohl, P. B., Rosengrant, D., & Finkelstein, N. D. (2007). Strongly and weakly directed approaches to teaching multiple representation use in physics. Physical Review Special Topics-Physics Education Research, 3(1), 010108.
• Kurnaz, M. A. (2013). Investigation of the student teachers‟ skills of transition between multiple representations about pressure. International Journal of Academic Research Part B, 5(1), 66-71.
• Kurnaz, M. A., & Yüzbaşıoğlu, M. K. (2013). Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Sınavlarının bazı gösterim türleri arasındaki geçişler açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 267-279.
• Kurnaz, M. A., Ezberci, E., & Bayri, N. G. (2016). İlköğretim öğrencilerinin madde ve ısı konusuna ilişkin gösterim türleri arasında geçiş yapabilme durumlarının incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-25.
• Kuzu, Y., Kuzu, O., & Gelbal, S. (2019). TEOG ve LGS sistemlerinin öğrenci, öğretmen, veli ve öğretmen velilerin görüşleri açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 112–130.
• Lay, Y. F., Khoo, C. H., Treagust, D. F., & Chandrasegaran, A. L. (2013). Assessing secondary school students' understanding of the relevance of energy in their daily lives. International Journal of Environmental and Science Education, 8(1), 199-215.
• Masrifah, M., Setiawan, A., Sinaga, P., & Setiawan, W. (2020). An investigation of physics teachers’ multiple representation ability on newton’s law concept. Jurnal Penelitian & Pengembangan Pendidikan Fisika, 6(1), 105-112.
• MEB. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8.Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü.
• MEB. (2020). Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi. TIMSS 2019 Türkiye ön raporu. http://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_12/10173505_No15_TIMSS_2019_Turkiye_On_Raporu_Guncel.pdf
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. Sage.
• Prain, V., & Waldrip, B. (2010). Representing science literacies: An introduction. Research in Science Education, 40(1), 1-3.
• Redish, E. F. (1994). The implications of cognitive studies for teaching physics. American Journal of Physics, 62, 796-803.
• Schnotz, W. (2002). Commentary Towards an integrated view of learning from text and visual displays. Educational Psychology Review, 14(1), 101-120.
• Schnotz, W., & Bannert, M. (2003). Construction and interference in learning from multiple representations. Learning and Instruction, 13(2), 141-156.
• Setyarini, D. A., Supardi, Z. A. I., & Sudibyo, E. (2021). Improving Senior High School Students’ Physics Problem-solving Skills Through Investigated Based Multiple Representation (IBMR) Learning Model. IJORER: International Journal of Recent Educational Research, 2(1), 42-53.
• Sezer, A. (2018). Fen bilimleri dersi sınav soruları ve merkezî sınav sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisi, TIMSS ve PISA açısından analizi (Kırıkkale ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi.
• Sunyono, S., & Meristein, A. (2018). The effect of multiple representation-based learning (MRL) to increase students’ understanding of chemical bonding concepts. Indonesian Journal of Science Education, 7(4), 399-406.
• Tang, K. S., Delgado, C., & Moje, E. B. (2014). An integrative framework for the analysis of multiple and multimodal representations for meaning‐making in science education. Science Education, 98(2), 305-326.
• Taşkın, G., & Aksoy, G. (2021). Liselere giriş sistemine ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri: Durum çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 11(2), 870-888.
• Tokiçin U. B. (2017). Öğretmen adaylarının farklı gösterimler hakkındaki öz-yeterlik inançlarının karşılaştırmalı incelenmesi: Bir ölçek geliştirme çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi.
• Tokiçin U. B., Kurnaz, M. A., & Yüzbaşıoğlu, M. K. (2020). Farklı gösterimler hakkında öz-yeterlik inanç ölçeği geliştirme çalışması. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 1-19.
• Tversky, B. (2001). Spatial schemas in depictions. M. Gattis (Ed.) içinde, Spatial schemas and abstract thought (ss. 79- 112). MIT Press.
• White, B. (1993). Thinker tools: Causal models, conceptual change, and science education. Cognition and Instruction, 10(1), 1-100.
• Widiastari, K., & Redhana, I. W. (2021). Multiple representation-based chemistry learning textbook of colloid topic. Journal of Physics: Conference Series, 1806(1), 1-7.
• Wiyarsi, A., Sutrisno, H., & Rohaeti, E. (2018). The effect of multiple representation approach on students’ creative thinking skills: A case of ‘Rate of Reaction’topic. Journal of Physics: Conference Series, 1097(1), 1-9.
• Yakmacı Güzel, B., & Adadan, E. (2013). Use of multiple representations in developing preservice chemistry teachers' understanding of the structure of matter. International Journal of Environmental and Science Education, 8(1), 109-130.
• Yaz, Ö.V., Yüzbaşıoğlu, M. K., & Kurnaz, M. A. (2019). Fen bilimleri dersi 2000 yılı ve sonrası öğretim programlarının konu/öğrenme alanlarının değişimlerinin karşılaştırmalı incelenmesi, Uluslararası Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Kongresi, 12-14 Nisan, İzmir.
• Yuanita, L., & Ibrahim, M. (2015). Supporting students in learning with multiple representation to improve student mental models on atomic structure concepts. Science Education International, 26(2), 104-125.
• Yıldırım, A. (2011). Öğretmen eğitiminde çatışma alanları ve yeniden yapılanma. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 1-17.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde bilimsel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.