Geleneğin İlhamıyla Keçeye Yön Veren Usta: Ahmet Yaşar Kocataş

Yıl 2025, Sayı: 26, 47 - 72, 10.09.2025

Aslı Büyükokutan Töret , Tuğba Karakaya

https://doi.org/10.46250/kulturder.1675974

Öz

Keçecilik geleneksel el sanatları içerisinde köklü bir geleneğe sahiptir. Keçecilik, zamana ve şartlara göre değişim göstermekle birlikte ortaya çıktığı toplumun duygularını, sanatsal beğenilerini ve kültürel özelliklerini yansıtmaktadır. Sanayinin ve teknolojinin gelişmesi, bireyin ihtiyaçlarının değişmesi ile keçenin kullanım alanı ve üretimi azalmıştır. Bunun yanı sıra bazı bölgelerde keçenin kullanım alanlarının günümüz koşullarına ve bireyin ihtiyaçlarına paralel olarak güncellenerek devam ettiği görülmektedir. Bu bağlamda Afyonkarahisar, keçecilik el sanatının icra edildiği, keçenin üretildiği ve kullanıldığı illerden biridir. Bugün keçecilik yapan on beşe yakın sanatkârın bulunduğu Afyonkarahisar’da keçe, ev dekorasyonunda, giyim ve aksesuarlarda kullanılmaktadır. Yaşayan İnsan Hazinesi (YİH) seçilen keçe ustası Ahmet Yaşar Kocataş da Afyonkarahisar’da keçecilik el sanatını icra eden ustalardandır. Kocataş, keçe üretimindeki geleneksel yapıyı koruyarak; teknik, şekil ve sunum açısından keçeyi güncellemiş, keçenin kullanım alanlarını zamana, şartlara ve ihtiyaçlara göre geliştirmiş bir ustadır. Bu yazıda, Ahmet Yaşar Kocataş’ın keçecilik el sanatına yönelik katkıları ve üretimleri ele alınmıştır. Kocataş ile yapılan görüşmelerden elde edilen verilerden hareketle keçecilik sanatının geçirdiği değişim ve dönüşüm tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afyonkarahisar , el sanatları , keçecilik , yaşayan insan hazinesi , Ahmet Yaşar Kocataş

Etik Beyan

Bu makale, Prof. Dr. Aslı Büyükokutan Töret danışmanlığında Tuğba Karakaya tarafından yazılan “Meslek Folkloru Bağlamında Afyonkarahisar’da Keçe Yapımı ve Geleneği” başlıklı tezden üretilmiştir. Etik Kurul Belgesi: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler İnsan Araştırmaları Etik Kurulu Başkanlığından 09.10.2024 tarihinde etik onay belgesi alınmıştır. Belge No: 2024-16.

The Master Who Guides Felt with the Inspired by Tradition: Ahmet Yaşar Kocataş

Öz

Felting has a deep-rooted tradition within traditional handicrafts. Although felt making changes according to time and conditions, it reflects the emotions, artistic tastes and cultural characteristics of the society in which it emerged. With the development of industry and technology, and the changing needs of individuals, the use and production of felt have decreased. However, in some regions, felt's uses continue to be updated and adapted to current conditions and individual needs. In this context, Afyonkarahisar is one of cities where handicraft of felting is performed, the felt is produced and is used. Today, the felt is being used in house decoration, clothing and accessories in Afyonkarahisar city in which there are nearly 15 craftsmen who are making the felting occupation. Ahmet Yaşar Kocataş, felt master, selected as the Living Human Treasure (LHT), is one of masters who are performing the felting handicraft in Afyonkarahisar. Kocataş is a master who has updated the felt in terms of technic, shape and presentation, by protecting tradition structure in felt production, and who has developed fields of use of the felt according to time, conditions and needs. In this article, we addressed Ahmet Yaşar Kocataş’s contributions to the felting handicraft and his productions. We discussed change and transformation that the felting handicraft has undergone based on data, obtained from interviews with Kocataş.

Anahtar Kelimeler

Afyonkarahisar , handicrafts , felting , living human treasure , Ahmet Yaşar Kocataş

Etik Beyan

This article was produced from the thesis titled “Felt Making and Tradition in Afyonkarahisar in the Context of Occupational Folklore” written by Tuğba Karakaya under the supervision of Prof. Dr. Aslı Büyükokutan Töret. Ethics Committee Approval: Ethical approval was received from Eskişehir Osmangazi University Social and Human Sciences Human Research Ethics Committee on 09.10.2024. Document No: 2024-16.

Kaynakça

• Büyükokutan Töret, Aslı (2022). “Yaşayan İnsan Hazinesi Eskişehirli Lületaşı Ustası Mehmet Başsav ve Geleceğe Aktardığı Miras”. Çağdaş Yaklaşımlar Odağında Toplum ve Kültür Araştırmaları-III. Paradigma Akademi Yayınları, 29-54.
• Çeliker, Deniz (2015). Muğla İli Geleneksel Turistik Hediyelik Eşyanın Kültür Turizmine Katkıları Ve Sürdürülebilirliği. Sanatta Yeterlik Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Ekici, Metin (2008). “Geleneksel Kültürü Güncellemek Üzerine Bir Değerlendirme”. Millî Folklor, (80): 33-38. Erdoğan, İrfan ve Korkmaz, Alemdar (2010). Öteki Kuram. Erk Yayınevi.
• Ergür, Atila (2002). Tekstil Terimleri Sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Erkal, Hasan (2010). Unesco Yasayan İnsan Hazineleri Ulusal Sistemleri’nin, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Yasatılmasına ve Gelecek Kuşaklara Aktarılmasına Etkisi Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi.
• Güvenç, Bozkurt (2002). İnsan ve Kültür. Remzi Kitabevi.
• Kaşgarlı Mahmut (2005). Divan-ı Lügati’t Türk. Kabalcı Yayınevi.
• Küçükkurt, Ülkü ve Oyman, Rengin Naile (2018). Afyonkarahisar'da Keçe Üretimi ve Keçe Atölyeleri. Afyonkarahisar Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Kültür Yayınları.
• Limet, Henri (1977). “Les Chemat Dıı Commerce Neo-Sumerien”. Iraq, 39: 51-58.
• Oğuz, Mehmet Öcal (2007). “Unesco, Kültür ve Türkiye”. Milli Folklor, 73: 5-11.
• Oğuz, Mehmet Öcal (2008). “UNESCO ve İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirası Başyapıtları” Milli Folklor, 78: 5-11.
• Oğuz, Mehmet Öcal (2016). Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? Geleneksel Yayıncılık.
• Özbayoğlu, Erendiz (1992). Hitit Yasaları. İtalyan Kültür Heyeti.
• Seyirci, Musa ve Topbaş, Ahmet (1999). “Anadolu'da Keçecilik”. Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 10(30): 577-597.
• TDK (2005). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tönnies, Ferdinand (2022). Gelenek. Çev. Cem Sili. Pınar Yayınları.
• URL-1: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/23298aaa-10 b1-4412-8f80-29fbd2039f75.pdf (Erişim: 17.12.2024).
• URL-2: https://www.afyonkarahisartso.org.tr/cografiisaret2021/afyonkece tescilbelgesi.pdf (Erişim: 11.01.2025).
• URL-3: https://www.unesco.org.tr (Erişim: 28.12.2024).
• URL-4: https://yakegm.ktb.gov.tr/TR-345275/yasayan-insan-hazineleri-ulusal-envanteri.html (Erişim: 06.01.2025).
• URL-5: https://yakegm.ktb.gov.tr/TR-258611/ahmet-yasar-kocatas.html (Erişim: 11.01.2025).
• URL-6: https://www.yee.org.tr/en/node/1456 (Erişim: 08.02.2025).
• URL-7: https://www.unesco.org.tr/Pages/181/177/ (Erişim: 21.12.2024).
• URL-8: https://fr.wikipedia.org/wiki/Mus%C3%A9e_du_feutre# (Erişim: 22.03.2025).
• Zvorikine, Anatoliy Alekseeviç (1967). "Some Problems of the Theory of Culture”. Journal of World History, 2: 346–392.