TÜRKİYE’DE FUTBOL TAKIMI TARAFTAR GRUPLARINDA KİTLESEL SÖYLEM

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 233 - 242, 17.06.2019

Meltem Deniz Doğan

Öz

Modern
anlamda futbol, bir etkinlik biçimi ve takım sporu olmanın yanında, sosyal,
kültürel ve ekonomik faaliyetler açısından da gündelik yaşamda insan hayatının
neredeyse her yönüne etki edebilecek güce ulaşmıştır. Bir futbol takımının
taraftarı olmak aynı zamanda bir grup kimliğine sahip olmak demektir, özellikle
futbol müsabakaları esnasında tribünlerde bir grup olarak hareket etmek ve
grupla uyum içinde çalışmak anlamına gelmektedir. Taraftarların tribünlerde hep
bir ağızdan söyledikleri tezahüratlar, sloganlar ve statlarda açtıkları
pankartlar bu bağlamda tek bir organizma gibi hareket etmekte olan taraftar
grubunun dış dünya ile iletişim şekli hâline gelerek bir söyleme dönüşmektedir.
Bu makale, Türkiye’de bilinirlikleri ve taraftar sayıları açısından ön planda
olan ve “üç büyükler” tabiriyle anılabilecek Fenerbahçe SK, Galatasaray SK ve
Beşiktaş JK taraftarlarının grup kimliği düzeyinde benimseyip, tribünlerde
aktardıkları “kitlesel söylem”lerine odaklanmaktır. Çalışmada kullanılan
kaynaklar büyük oranda elektronik kültür ortamında erişime açık olarak yer alan
tezahürat, slogan, pankart ve gazete haberleri ile daha önce yapmış olduğumuz
yüksek lisans tez çalışması esnasında elde edilen malzemelerden seçilmiştir. Taraftar
grupları hem takımlarının kurumsal kimliğiyle bağlantılı olarak kendi
içlerinde, hem de diğer takım taraftarlarıyla karşılıklı olarak iletişimlerinde
farklı söylemler oluşturmakta ve etraflarında gelişen güncel kültürel, sosyal,
ekonomik ve elbette siyasi olayları da önceden belirlenip taraf alınmış bu
söylemler etrafında yorumlamaktadırlar. Türkiye'de futbol taraftarında oluşan
kitlesel söylemin bilinmesi ve takip edilmesi aynı zamanda, geniş kitlelerin
hangi olaylara, ne gibi tepkiler verebileceğinin bir öngörüsünü de sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Futbol, Taraftar, Tezahürat, Söylem, Kitlesel Söylem

THE MASS DISCOURSE OF FOOTBALL TEAMS’ FANS IN TURKEY

Öz

Besides
being a form of activity and team sport, football has reached the power to
affect almost every aspect of human life in terms of social, cultural and
economic activities. Being a fan of a football team also means having a group
identity, to act as a group in the stadium during the football matches and to
work in harmony with the group. The chants of fans and the banners that the
fans open in the stadiums are transformed into a 'discourse' by becoming a form
of communication with the outside world. 
This article focuses on the ‘mass discourse’ of Turkey’s most renowned
football teams’ fans, which are Fenerbahçe FC, Galatasaray FC and Beşiktaş JC.
The sources used in the study are chosen mostly from cheering, slogan, banners
and newspaper news which are open to access in electronic culture medium and
also from the materials obtained during the master thesis study that we have
done before. Fan groups create different discourses in their communication,
both within themselves and with other team supporters in relation to the
corporate identity of their teams. According to these discourses, the fans also
interpret current cultural, social, economic and political events around them.
Recognizing the mass discourses also provides an insight how people will
respond to what events.

Anahtar Kelimeler

football, fans, chants, discourse, mass discourse

Kaynakça

• AÇIKSÖZLÜ, Harun. (2013). Çarşı’yı Ararım Abi!, İstanbul: Destek Yayınları.
• AKBAL, Ufuk. (2014). Taraftarlık, Siyaset ve İdeoloji, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• CENGİZ, Deniz. (2014). Futbolun ve Futbol Taraftarının Toplumsal Olaylara Etkisi ‘Beşiktaş Taraftar Grubu: Çarşı', Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DOĞAN, Meltem Deniz (2017). Bir Halk Yaratması Olarak Futbol Tezahüratları: Beşiktaş Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DOĞAN, Yalçın. (1989), Fenerbahçe Cumhuriyeti, İstanbul: Tekin Yayınevi.
• KOCAMAN, Ahmet ve diğerleri. (2009). Söylem Üzerine, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• KUPER, Simon. (2003). Futbol Asla Sadece Futbol Değildir. (Çev: S. Gürtunca). İstanbul: İthaki Yayınları.
• PAKSOY, Esra. (2014). Futbol Fanatizmi, Taraftar Kimliği: Beşiktaş Çarşı Taraftarının Taraftarlıkla İlgili Davranışlarının İncelenmesi, Gaziantep: Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• POTTER, James. (1996). An Analysis Of Thinking And Research About Qualitative Methods. Lawrence Erlbaum Associates. Çevrimiçi: https://tr.scribd.com/document/126282373/Methods-Analysis-Potter0-1 (Erişim: 09.05.2019)
• PUNCH, Keith F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. (Çev: Dursun Bayrak, H. Bader Arslan, Zeynep Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• TALİMCİLER, Ahmet. (2014). Türkiye’de Futbol Fanatizmi ve Medya İlişkisi, Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• URL-1: “Misyon”. http://www.altinordu.org.tr/Kurumsal/vizyon-misyon (Erişim: 20.04.2019)
• URL-2: “Fenerbahçe neden bir cumhuriyet?”. http://www.gazetevatan.com/fenerbahce-neden-bir-cumhuriyet--171287-gundem/ (Erişim: 25.04.2019 )
• URL-3: “Fenerbahçe Cumhuriyeti”. https://www.youtube.com/watch?v=91878UvmBmg (Erişim: 25.04.2019)
• URL-4: “Fenerbahçe Cumhuriyeti”. https://img.haberler.com/haber/649/fenerbahce-den-galatasaray-a-burasi-kadikoy-7050649_4329_m.jpg (Erişim: 25.04.2019)
• URL-5: “Galatasaray taraftarının yaptığı dev koreografiler”. https://www.milligazete.com.tr/foto/1277368/galatasaray-taraftarinin-yaptigi-dev-koreografiler (Erişim: 27.04.2019)
• URL-6: “sustuysak bir yere kadar”. https://rerererarara.net/entry/1620644 (Erişim: 27.04.2019)
• URL-7: “E80399 ATA T-SHIRT”. https://www.gsstore.org/urun/erkek/tshirt/e80399-ata-t-shirt.html (Erişim: 27.04.2019)
• URL-8: “Şereftir Seni Sevmek”. https://rerererarara.net/sereftir-seni-sevmek--164 (Erişim: 27.04.2019)
• URL-9: “Hükmedenlerin değil! Halkın takımıdır Beşiktaş…”. https://twitter.com/kingcarsi/status/992310004484005888 (Erişim: 20.04.2019)