The Invention of Tradition: Divançe and Divan

Yıl 2020, Sayı: 7, 1 - 23, 15.12.2020

Hasan Turgut

https://doi.org/10.46250/kulturder.778335

Öz

Debates on classical Ottoman poetry constitute one of the most critical issues of the modernization process in Turkey. These arguments crystallize various anxiety in every time, particularly starting from the Tanzimat era. All approaches to Ottoman poetry are publicly ideological. Many authors benefit from these ideologies for the formation of the literary canon, taking into account periodic intentions. The polarizing antagonist discourse, which has its origins in the Tanzimat in Turkish literature, has also become a determining line in polemics related to tradition. Ottoman poetry turns into a significant symptom in the analysis of both secular and conservative wings. The aim of this study is to analyze two books written in the Republican period, based on the story of the reception of Ottoman poetry. The poetry books of Behçet Necatigil's Divançe (1964) and Turgut Uyar's Divan (1970) have a reputable weight in the debates of Ottoman poetry. Critics interpret both books due to their structural features through the discussions of Asiatic Mode of Production theory. Analyzes regarding the Asiatic Mode of Production theory by critics create a significant change in the reading of Ottoman history and literature in the cultural field. This article aims to study the role of ideological engagements through Divançe and Divan by focusing the debates of Ottoman poetry.

Anahtar Kelimeler

Ottoman poetry, Behçet Necatigil, Turgut Uyar, The Asiatic Mode of Production, Ideology

Geleneğin İcadı: Divançe ve Divan

Öz

Klasik Osmanlı şiiri konusundaki tartışmalar Türkiye’de modernleşme sürecinin en kritik konularından birini oluşturur. Bu tartışmalar özellikle Tanzimat döneminden başlayarak her dönemde çeşitli endişeleri kristalize eder. Osmanlı şiirine yönelik bütün yaklaşımlar açıkça ideolojiktir. Pek çok yazar dönemsel niyetleri göz önünde bulundurarak edebî kanonun teşkili için bu ideolojilerden yararlanır. Türk edebiyatında kökenleri Tanzimat’a kadar giden kutuplaştırıcı antagonist söylem gelenekle ilgili polemiklerde de belirleyici çizgi halini almıştır. Hem seküler hem de muhafazakar kesimin analizlerinde Osmanlı şiiri önemli bir semptoma dönüşür. Bu çalışma Osmanlı şiirinin alımlanmasının hikâyesinden yola çıkarak Cumhuriyet döneminde yazılan iki kitabı incelemeyi amaçlamaktadır. Behçet Necatigil’in Divançe (1964) ve Turgut Uyar’ın Divan (1970) isimli şiir kitapları Osmanlı şiiri tartışmalarında önemli bir ağırlığa sahiptir. Eleştirmenler her iki kitabı yapısal özellikleri nedeniyle Asya Tipi Üretim Tarzı aracılığıyla ele alır. Asya Tipi Üretim Tarzı’na ilişkin analizler kültürel alanda Osmanlı tarihi ve edebiyatının okunmasında önemli bir değişim yaratır. Bu makale Osmanlı şiiri tartışmalarını merkeze alarak ideolojik angajmanların rolünü Divançe ve Divan üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı şiiri, Behçet Necatigil, Turgut Uyar, Asya Tipi Üretim Tarzı, İdeoloji

Kaynakça

• Akatlı, Füsun (1999). “Güldalı, Dikenli Ama Güllü İnce Dirençli ve Kahraman”. Şiirde Dün Yok Mu. Ed. Tomris Uyar. İstanbul: Can Yayınları, 72-93.
• Andrews, Walter G. (2009). Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı. Çev. Tansel Güney. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Armağan, Yalçın (2011). İmkânsız Özerklik. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Armağan, Yalçın (2017). “Niçin Divan? Çünkü Divan". kitap-lık, 194: 12-20.
• Ataç, Nurullah (2013a). Günlerin Getirdiği-Sözden Söze. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ataç, Nurullah (2013b). Karalama Defteri-Ararken. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bassnett, Susan (1993). Comparative Literature: A Critical Introduction. Oxford: Blackwell.
• Bek, Kemal (1999). “Turgut Uyar’ın Divan’ında ‘Gelenek ve Şiir’”. Şiirde Dün Yok Mu. Ed. Tomris Uyar. İstanbul: Can Yayınları, 229-239.
• Berk, İlhan (1964). “Türk Şiirine Bakmak”. Yeni Ufuklar, 151: 18-26.
• Bezirci, Asım (1986). İkinci Yeni Olayı. İstanbul: Su Yayınevi.
• Bloom, Harold (2008). Etkilenme Endişesi. Çev. Ferit Burak Aydar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Cöntürk, Hüseyin (2006). Çağının Eleştirisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Eliot, T. S. (1932). Selected Essays. London: Faber and Faber Limited.
• Gibb, E. J. Wilkinson (1999). Osmanlı Şiir Tarihi. Çev. Ali Çavuşoğlu. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gölpınarlı, Abdülbaki (1945). Divan Edebiyatı Beyanındadır. İstanbul: Marmara Kitabevi.
• Gürson, Eser (2001). Edebiyattan Yana. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hızlan, Doğan (1999). “Rüzgârda Üşümemek”. Şiirde Dün Yok Mu. Haz. Tomris Uyar. İstanbul: Can Yayınları, 63-66.
• Hilav, Selahattin (1995). Edebiyat Yazıları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hobsbawm, Eric ve Ranger, Terence (2006). Geleneğin İcadı. Çev. Mehmet Murat Şahin. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Holbrook, Victoria Rowe (2014). Aşkın Okunmaz Kıyıları. Çev. Erol Köroğlu ve Engin Kılıç. İstanbul: İletişim Yayınları.
• İnalcık, Halil (2005). Şâir ve Patron: Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Jusdanis, Gregory (1998). Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları.
• Karataş, Turan (2016). “1930’ların Kültür Dünyasını Aralamak: Görüş Mecmuası”. Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 70: 43-62.
• Koçak, Orhan (2011). Bahisleri Yükseltmek. İstanbul: Metis Yayınları.
• Koçak, Orhan (2012). Kopuk Zincir. İstanbul: Metis Yayınları.
• Köprülü, Fuad (1972). Köprülü’nün Edebî ve Fikrî Makalelerinden Seçmeler. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Namık Kemal (1993). “Lisan-ı Osmanînin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir”. Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II (1865-1876). Haz. Mehmet Kaplan, İnci Enginün, Birol Emil. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Necatigil, Behçet (1979). Bile/Yazdı. İstanbul: Ada Yayınları.
• Necatigil, Behçet (2006). Düzyazılar II. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Özgül, Metin Kayahan (2018). Divan Yolu’ndan Pera’ya Selâmetle. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Shils, Edward (2003). “Gelenek Nedir”. Doğu Batı, 25: 101-131.
• Süreya, Cemal (2000). Toplu Yazılar I. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tahir, Kemal (1989). Notlar/Sanat Edebiyat 2. Haz. Cengiz Yazoğlu. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Tahir, Kemal (1992). Notlar/Sosyalizm Toplum ve Gerçek. Haz. Cengiz Yazoğlu. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Tahir, Kemal (1999). “Turgut Uyar’ın Kitabı Dolayısıyla Tarih ve Şiirimiz”. Şiirde Dün Yok Mu. Haz. Tomris Uyar. İstanbul: Can Yayınları, 35-39.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1977). Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1982). 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Tieghem Paul Van (1963). Mukayeseli Edebiyat. Ankara: Maarif Vekaleti Neşriyatı.
• Uyar, Tomris (1999). “Turgut Uyar Şiiri’ne Girerken”. Şiirde Dün Yok Mu. Haz. Tomris Uyar. İstanbul: Can Yayınları, 102-104.
• Uyar, Turgut (2014). Korkulu Ustalık. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yavuz, Hilmi (2013). Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ziya Paşa. (1993). “Şiir ve İnşa”. Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II (1865-1876). Haz. Mehmet Kaplan, İnci Enginün, Birol Emil. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.