Çeviride Distopya/Distopyanın Çevirisi: Swastika Geceleri Örneği

Yıl 2021, Sayı: 8, 186 - 216, 08.03.2021

Göksenin Abdal

https://doi.org/10.46250/kulturder.855549

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, Encore Yayınevi tarafından 2014 yılında Mehtap Gün Ayral çevirisiyle yayınlanan Katharine Burdekin’in feminist spekülatif eseri Swastika Geceleri’nde [Swastika Night] (1937) çevirmen görünürlüğünü/görünmezliğini tartışmaktır. Çalışmanın birinci bölümünde, feminist spekülatif yazın kısaca tanıtılmakta ve feminist spekülatif yazın eserlerinin çevirisinde öne çıkan unsurlara (biçem, biçim, sözcük seçimi, belirli bir alana özgü jargon kullanımı, vb.) yer verilmektedir. Çalışmanın ikinci bölümünde, Lawrence Venuti’nin kuramsal bakış açısından hareketle şeffaflık ile akıcılık, yerlileştirme ile yabancılaştırma, görünürlük ile görünmezlik ikiliklerine dair kuramsal bir çerçeve çizilmekte, bu kavramların çeviri kararları bağlamında olası yansımaları ele alınmaktadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise, Swastika Geceleri çevirmeni Mehtap Gün Ayral’ın kararları üç başlık altında değerlendirilmektedir: Birinci alt başlıkta, biçimsel düzeyde kararlara, ikinci alt başlıkta, sözcük düzeyinde kararlara, üçüncü alt başlıkta ise sözdizimi düzeyinde kararlara odaklanılmaktadır. Böylece, feminist spekülatif bir metin olarak öne çıkan Swastika Geceleri’nin çevirisinde hangi unsurların önem kazandığı, söz konusu unsurların çevirisinde alınan kararların çevirmeni daha görünür/görünmez kılıp kılmadığı sorularına yanıtlar aranmıştır. Yerlileştirme ve yabancılaştırma stratejileri bağlamında alınan çeviri kararları incelendiğinde, çevirmen Mehtap Gün Ayral’ın öznel kararlar almaktan çekinmediği ve bir çevirmen-yazar profili oluşturduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Katharine Burdekin, Mehtap Gün Ayral, feminist spekülatif yazın, yazın çevirisi, görünürlük/görünmezlik, yerlileştirme/yabancılaştırma

Teşekkür

Bu makalenin yazarı, Tübitak 2211A Genel Yurtiçi Doktora Burs Programı'ndan faydalanmaktadır.

Translation of/from Dystopia: The Case of Swastika Night

Öz

The aim of this study is to discuss the visibility/invisibility of the translator Mehtap Gün Ayral through her translatorial decisions in Katharine Burdekin's feminist speculative work entitled Swastika Night (1937) published by Encore Publishing in 2014 in Turkey. In the first part of the study, feminist speculative literature is briefly introduced, and prominent aspects (style, form, word choice, use of jargon peculiar to a specific area, etc.) of the translation of feminist speculative literature are evaluated. In the second part, a theoretical framework on the concepts of transparency/fluency, domestication/foreignization, visibility/invisibility is drawn based on Lawrence Venuti's theoretical perspective, and possible reflections of these concepts in translatorial decisions are discussed. In the third part, translator's decisions are respectively evaluated under three headings: The first subtitle focusing on the decisions at the formal level, the second subtitle spared for the word-level decisions, and the third subtitle containing the syntax-level decisions by the translator. By this way, answers were sought for the questions of which elements have made the translation of Swastika Night stand out as a feminist speculative text, and whether the decisions taken in the translation of these elements make the translator more visible/invisible. Based on the translatorial decisions taken in the context of domestication and foreignization, it has been observed that the translator Mehtap Gün Ayral did not hesitate to take subjective decisions, and that she formed a translator-writer profile by herself throughout the process of translation.

Anahtar Kelimeler

Katharine Burdekin, Mehtap Gün Ayral, feminist speculative fiction, literary translation, visibility/invisibility, domestication/foreignization

Kaynakça

• Bassnett, Susan (2002 [1980]). Translation Studies. New York: Routledge.
• Booker, Keith M. (1994) The Dystopian Impulse in Modern Literature: Fiction as Social Criticism. Connecticut: Greenwood Press.
• Burdekin, Katharine (1937). Swastika Night. London: Victor Gollancz Ltd.
• Burdekin, Katharine (2014). Swastika Geceleri. Çev. Mehtap Gün Ayral. İstanbul: Encore Yayınevi.
• Carrington, André M. (2016). Speculative Blackness: The Future of Race in Science Fiction. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Claeys, Gregory (2017). Dystopia: A Natural History; a Study of Modern Despotism, its Antecedents, and its Literary Diffractions. Oxford: Oxford University Press.
• Desforges, Kate Elizabeth (2015). Burdekin’s Utopian Visions: A Study of Four Interwar Texts. PhD Thesis. East Riding: University of Hull.
• Dorsey, Jennifer Lyn (2013). “Peel[ing] apart Layers of Meaning’ in SF Short Fiction: Inviting Students to Extrapolate on the Effects of Change”. Science Fiction and Speculative Fiction: Challenging Genres. Ed. P. L. Thomas. Rotterdam: Sense Publishers, 73-92.
• Gannon, Charles E. (2005). Rumors of War and Infernal Machines: Technomilitary Agenda-setting in American and British Speculative Fiction. Maryland: Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
• Gilarek, Anna (2015). “The Temporal Displacement of Utopia and Dystopia in Feminist Speculative Fiction”. Explorations: A Journal of Language and Literature, 3: 34-46.
• Horan, Thomas (2018). Desire and Empathy in Twentieth-Century Dystopian Fiction. London: Palgrave Macmillan.
• Karkov, Catherine E. (2020). Imagining Anglo-Saxon England: Utopia, Heterotopia, Dystopia. Suffolk: The Boydell Press.
• Kilian, Patrick (2021). “Participant Evolution: Cold War Space Medicine and the Militarization of the Cyborg Self.” Militarizing Outer Space: Astroculture, Dystopia and the Cold War. Ed. Alexander C. T. Geppert et al. London: Palgrave Macmillan, 205-232.
• Lefevere, André (1992). Translation, Rewriting, and the Manipulation of Literary Fame. New York, ABD: Routledge.
• Lothian, Alex (2016). “A Speculative History of No Future: Feminist Negativity and the Queer Dystopian Impulses of Katharine Burdekin’s Swastika Night.” Poetics Today, 37(3): 443-472.
• Moylan, Tom (2000). Scraps of the Untained Sky: Science Fiction, Utopia, Dystopia. Colorado: Westview Press.
• Özçelik, Nil (2009). Translation and Reception of Feminist Speculative Fiction in Turkey: A Multiple-Foregrounding Analysis. Doktora Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Palardy, Diana Q. (2018). The Dystopian Imagination in Contemporary Spanish Literature and Film. London: Palgrave Macmillan.
• Rosenfeld, Aaron S. (2021). Character and Dystopia: The Last Men. New York: Routledge.
• Svec, Michael and Winiski, Mike (2013). “SF and Speculative Novels: Confronting the Science and the Fiction”. Science Fiction and Speculative Fiction: Challenging Genres. Ed. P. L. Thomas. Rotterdam: Sense Publishers, 35-58.
• Taş, Mehmet Recep (2019). “Toplumsal Bilincin Kırılganlığı ve Yakınsayan Distopyalar: Katharine Burdekin’in Swastika Night Adlı Romanının Durkheim’in Kolektif Bilinç Kavramı Üzerinden Değerlendirilmesi”. Edebî Eleştiri Dergisi, 3(1): 35-56.
• Theis, Mary E. (2009). Mothers and Masters in Contemporary Utopian and Dystopian Literature. New York: Peter Lang Publishing.
• Venuti, Lawrence (1992). “Giriş”. Rethinking Translation: Discourse, Subjectivity, Ideology. Ed. Lawrence Venuti. New York: Routledge, 1-17.
• Venuti, Lawrence (1995a). The Translator’s Invisibility: A History of Translation. New York, ABD: Routledge.
• Venuti, Lawrence (1995b). “Translation, Authorship, Copyright”. The Translator, 1(1): 1-24.
• Venuti, Lawrence (1998). The Scandals of Translation: Towards an Ethics of Difference. New York: Routledge.