Sodom ve Gomore Romanının Metinlerarası Dünyası

Yıl 2021, Sayı: 9, 138 - 154, 10.06.2021

Murat Gür , Osman Mergen

https://doi.org/10.46250/kulturder.924638

Öz

Bu çalışma Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Sodom ve Gomore romanının metinlerarası ilişkiler açısından incelenmesi hakkındadır. Eser, adından başlayarak okuru başka metinlere yönlendirmekte ve roman kişilerinden olay örgüsüne, zaman ve mekân ögelerinin kurgulanmasına kadar romanın birçok katmanında bu durumun izleri sürülebilmektedir. Bu doğrultuda çalışmada bir taraftan yazarın metinlerarası kaynaklarının tespit edilmesi, diğer taraftan bu kaynakları kullanma biçimlerinin gün yüzüne çıkarılması amaçlanmıştır. Böylece onun yazarlığının yapıtaşlarından en azından birinin aydınlatılacağı düşünülmüştür. Romana bu bakış açısından yaklaşıldığında Kitab-ı Mukaddes dışında da Yunan mitolojisine ait anlatılarla birlikte Batı edebiyatlarına ait birçok metnin romanın yapısında farklı metinlerarası yöntemlerle kullanıldığı görülmüştür. Bu doğrultuda mitolojik anlatılarla birlikte romanın arka katmanlarında rolü olan en belirgin metinlerin Oscar Wilde’ın Dorian Gray’in Portresi, Goethe’nin Faust’u ve William Shaekespeare’in Antonius ve Kleopatra başta olmak üzere birçok oyunu olduğu tespit edilmiş ve bunların romanın yapısındaki işlevleri çözümlenmiştir. Sonuç olarak Yakup Kadri’nin Sodom ve Gomore romanında çeşitli metinleri birbirinden farklı yöntemlerle kullandığı ve bunları bir tür “kültürel dönüştürümün” ardından “yeniden yazdığı” ortaya konulmuştur. Üstelik bu durumun onun üslubunun önemli özelliklerinden biri olduğu gözler önüne serilmiştir. Son olarak yazarın bu çalışmada incelenenler dışında hangi metinlere gönderme yapıldığına değinilmiş ve sonraki çalışmalar için bir yol haritası oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, metinlerarası ilişkiler, yeniden yazma, kültürel dönüştürüm, palimpsest

Intertextual World of the Novel Sodom and Gomorrah

Öz

This study is about investigation of Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s novel Sodom ve Gomore (Sodom and Gomorrah) in terms of intertextual relationships. The novel leads the reader toward other texts, by starting from its name, and traces of this situation can be followed at a lot of layers of the novel, from roman characters to storyline (plot), fictionalization of time and space elements. In line with this, we, on the one hand, aimed to detect the author’s intertextual references, and to reveal usage modes of these references, on the other hand. Thus, we thought that at least one of constituents of his authorship would be enlightened. When the novel was approached from this perspective, it was seen that a lot of texts belonging to Western literatures, including narrations from Greek mythology, except for The Holy Scripture, were used in the structure of the novel through different intertextual methods. Accordingly, we detected that the most explicit texts that have a role at background layers were, together with mythological narrations, a lot of plays, including Picture of Dorian Gray by Oscar Wilde, Faust by Goethe and Antony and Cleopatra by William Shakespeare, and we analyzed their functions in the structure of the novel. As a result of, we revealed that Yakup Kadri had used various texts through methods different from each other in the novel Sodom and Gomorrah, and that he “rewrote” those after a type of “cultural transformation”. Furthermore, we laid bare that this situation was one of important characteristics of his style. Finally, we addressed to which texts the author made a reference, except for those which were examined and constituted a road map for further studies.

Anahtar Kelimeler

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, intertextual relationships, rewriting, cultural transformation, palimpsest

Kaynakça

• Aktaş, Şerif (1987). Yakup Kadri Karaosmanoğlu. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Aktulum, Kubilay (2007). Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, Kubilay (2011). Metinlerarasılık // Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Durgun, H. Harika (2019). Kitab-ı Mukaddes’in Gölgesinde Yakup Kadri Karaosmanoğlu. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Dürüşken, Çiğdem (2000). Roman’ın Gizem Dinleri (Antik Çağ’da Yaşamın ve Ölümün Bilinmezine Yolculuk). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Erhat, Azra (2007), Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gür, Murat (2011). “Yakup Kadri’nin Sodom ve Gomore Romanında Metinlerarası İlişkiler”. I. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Sempozyumu (21-23 Nisan). Mersin: Mersin Üniversitesi. (Özet hâlinde yayımlanmış bildiri).
• Gür, Murat (2013). Metinlerarası İlişkilerle Çoksesli Bir Peyami Safa Romanı: Yalnızız. Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hamilton, Edith (1974), Mitologya. Çev. Ülkü Tamer. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Kaygana, Mehmet (2014). Ütopyadan Distopyaya Yakup Kadri’nin Ankara’sı. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
• Kristeva, Julia (1980). “The Bounded Text”. Desire in Language: A Semiotic Approach to Literature and Art. Ed. Leon S. Roudiez. Trans. Thomas Gora, Alice Jardine ve Leon S. Roudiez. New York: Columbia University Press, 36-63.
• Moran, Berna (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Moran, Berna (2008). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özcan, İhsan (2002). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Romanlarında Sanat ve Mitoloji. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Özdemir, Ayşe Nur (2018). “Sodom ve Gomore’de Bir Gönderge Olarak Kutsal Metinler”. Turkish Studies, 13(20): 607-618.
• Özkırımlı, Atilla (1981). “Türk Edebiyatında ‘Sodom ve Gomore’”. Sodom ve Gomore. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Shakespeare, William (2013). Antonius ve Kleopatra. Çev. Sabahattin Eyüboğlu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Urgan, Mina (2013). “Önsöz”. Antonius ve Kleopatra. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, XXXI-XLIII.
• Wilde, Oscar (2018). Dorian Gray’in Portresi. Çev. Didar Zeynep Batumlu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.