Biranın Tarihi ve Kültürel Yönü Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Sayı: 17, 327 - 345, 10.06.2023

Fahri Demir

https://doi.org/10.46250/kulturder.1283462

Öz

Bira, dünyanın en eski ve günümüzde yaygın olarak tüketilen alkollü içeceklerinden biridir. Bira, tarihsel süreci boyunca sadece bir tüketim ürünü olarak görülmemiştir. Bira toplumların kültürleri içerisinde edindiği rol bağlamında sosyal bilimlerin de ilgilendiği bir konu olmuştur. İnsanlık tarihinin ilk zamanlarında bir içecek olan bira bir ödeme aracı ya da sembolik ilahi statüye sahip bir ürün olmuştur. Bira o kadar değerli bir üründü ki, kaybolmaması ve bir sonraki kuşaklarla devam edebilmesi için yapım aşamaları ile alakalı kutsal ilahiler, şiirler-metinler yazılmıştır. Bira, tarihsel süreci içerisinde üretimi ve nasıl satılacağı ile ilgili standartların ve kanunların oluşturulduğu ilk ürün olmuştur. İnsanlık için en karanlık salgın dönemlerinde içme suyunun yerini almıştır. Bu bilgiler ve dahası ışığında araştırmacı, biranın coğrafyasında tarihsel süreci ne olmuştur ve bugün gündelik hayatımızda bira nasıl bir yer edinmiştir, sadece bir içecek midir, yoksa kültürel bir dokusu var mıdır, soruları üzerinden hareket etmiştir. Araştırmacının devam ettirmekte olduğu doktora çalışmasının literatür çalışması çerçevesinde bu derleme hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

kültür, antropoloji, gastronomi, Anadolu, bira

A Comparative Review on the History and Cultural Aspects of Beer

Öz

Beer is one of the oldest and widely consumed alcoholic beverages in the world today. Beer has not been seen as just a consumer product throughout its historical process. Beer has also become a subject of interest to social sciences in the context of the role that societies have in their cultures. Beer, which was a beverage in the early days of human history, has been a means of payment or a product with symbolic divine status. Beer was such a valuable product that sacred hymns, poems-texts were written about the production stages so that it would not be lost and continue with the next generations. Beer was the first product in the historical process in which standards and laws regarding its production and how to be sold were established. It has replaced drinking water in the darkest epidemic times for humanity. In the light of this information and more, the researcher has acted on the questions of what has been the historical process of beer in the geography and what kind of place beer has acquired in our daily life today, is it just a beverage or does it have a cultural texture. This compilation has been prepared within the framework of the literature study of the doctoral study that the researcher is continuing.

Anahtar Kelimeler

culture, anthropology, gastronomy, Anatolia, beer

Kaynakça

• Alp, Sedat (1999). Hititlerde Şarkı, Müzik ve Dans. Ankara: Kavaklıdere Kültür Yayınları.
• Alp, Sedat (2000). Hitit Çağında Anadolu. Ankara: TÜBİTAK.
• Apilioğulları, Lütfi (2018). “Industry 4.0: The Stages of Industrial Development & Profit of Change”. International Journal of 3D Printing Technologies and Digital Industry, 2(3): 93-102.
• Ashour, Abdel Monheim (1995). “Egypt”. International Handbook on Alcohol and Culture. Ed. Dwight. B. Heath. London: Greenwood Press, 63-75.
• Bertman, Stephen (2005). Handbook to Life in Ancient Mesopotamia. Oxford: Oxford University Press.
• Cabras, Ignazio, et al. (2016). Brewing, Beer and Pubs, A Global Perspective. New York: Palgrave Macmillan.
• Coufopoulos, Demetrus (1910). A Guide to Constantinople. London: Adam and Charles Black.
• Delyser, Dydia & Kasper, W.Joshua (1994). "Hopped Beer: The Case for Cultivation”. Economic Botany, 48: 166–170.
• DeSalle, Rob & Tattersall, Ian (2019). A Natural History of Beer. New Haven & Londra: Yale University Press.
• Eberts, Derrek (2007). “To Brew or not to Brew: A brief History of Beer in Canada”. Manitoba History, 54: 2-13.
• Evliya Çelebi (2003). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Fırat, Derya (2021). “Bomonti'nin Çok Katmanlı Belleği”. Bomonti: Kentsel Dönüşüm ve Mekânın Belleği. Ed. Çağlayan Kovanlıkaya vd. İstanbul: İletişim Yayınları, 24-42.
• Fuhrmann, Malte (2020). Port Cities of the Eastern Mediterranean-Urban Culture in the Late Ottoman Empire. Cambridge: Cambridge University Press.
• Garvin, David, et al. (2003). “Barley”. Encyclopedia of Food and Culture”. Ed. Kevin P Smith. New York, NY: Charles Scribner’s Sons, 166-169.
• Güzel Mumyakmaz, Hatice (2015). “Bir Devlet Teşekkülü: Yozgat Tekel Fabrikası”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 22: 145-166.
• Hornsey, Ian Spencer (2003). A History of Beer and Brewing. Cambridge: Royal Society of Chemistry.
• Hornsey, Ian Spencer (2011). “Egypt”. The Oxford Companion to Beer. Egypt. Ed. Garrett Oliver. New York: Oxford University Press, 693-696.
• Hürriyet. (1997, 6 Temmuz). “Fatma Ana'nın helvasından Bomonti Biraderlere”. 6.
• Katz, Solomon H. & Voigt, Mary M. (1986). “Beer and Bread: The Early Use of Cereals in the Human Diet”. Expedition, 28: 23–34.
• Markham, Claire & Bosworth, Gary (2016). “The Village Pub in the Twenty-First Century: Embeddedness and the Local”. Brewing, Beer and Pubs, A Global Perspective. Ed. Ignazio Cabras et al. New York: Palgrave Macmillan, 266-282.
• Olsson, Sven Olle (2003). “From Late Egyptian Times to the Nineteenth Century”. Encyclopedia of Food and Culture, Vol.1. Ed. Solomon H. Katz. New York: Charles Scribner's Sons, 175-178.
• Özilgen, Mustafa (2014). Artistic Narrative of Technology. İstanbul: Yeditepe University Press.
• Standage, Tom (2006). A History of the World in 6 Glasses. New York: Walker & Company.
• Şafak, Bora (2006). Türk Bira Sektörü Analizi ve Türk Bira Firmalarının İhracat Olanakları. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tannahill, Reay (1988). Food in History. New York: Three Rivers Press.
• Thomas, Keith (2011). “Beer, How It’s Made, The Basics of Brewing”. Liquid Bread-Beer and Brewing in Cross-Cultural Perspective. Eds. Wulf Schiefenhövel & Helen Macbeth. New York, Oxford: Berghahn Books, 35-47.
• Unger, Richard W. (2004). Beer in the Middle Ages and the Renaissance. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Ünsal, Artun (2011). İstanbul'un Lezzet Tarihi. İstanbul: NTV.
• Yılgür, Egemen (2021). “Teneke Mahallesi (Bomonti-Feriköy): Akışlar, Karşılaşmalar ve Dönüşüm”. Bomonti: Kentsel Dönüşüm ve Mekânın Belleği. Ed. Çağlayan Kovanlıkaya vd. İstanbul: İletişim Yayınları, 113-118.
• Zat, Vefa (1994). “Bomonti Bira Fabrikası”. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C.2. Ed. İlhan Tekeli. İstanbul: Kültür Bakanlığı & Tarih Vakfı, 296-297.
• URL-1: "Beer”. https://www.ancient.eu/beer/ (Erişim: 27.04.2019).
• URL-2:"A Brief History of Barley Foods”. http://new.westerntrailsfood.com/docs/barley_history_newmans.pdf (Erişim: 01.01.2020).
• URL-3: "The Beer Connoisseur”. https://beerconnoisseur.com/articles/che mistry-hops-and-beer (Erişim: 19.08.2018).
• URL-4: "The Brewing Industry and Prohibition”. https://prohibition.osu.edu/ brewing-industry-prohibition (Erişim: 01.10.2018).
• URL-5: "Beer”. www.britannica.com/topic/beer (Erişim: 29.04.2023).
• URL-6: "The Industrial Revolution”. https://beerandbrewing.com/dictiona-ry/csrO7vQlLZ/the-industrial-revolution/ (Erişim: 18.10.2017).
• URL-7: "Why Beer is the World’s Most Beloved Drink”. https://time.com/54-07072/why-beer-is-most-popular-drink-world/ (Erişim: 01.10.2018).
• URL-8: "Our 9,000-Year Love Affair with Booze”. https://www.nationalge-ographic.com/magazine/article/alcohol-discovery-addiction-booze-human-culture (Erişim:19.02.2020).
• URL-9: "Anadolu ve Yakındoğu'da Biranın Tarihi”. www.turkish-cuisine.org/ icecekler-6/alkollu-icecekler-92/bira-94.html (Erişim: 19.01.2018).
• URL-10: "Bozacılar”. http://www.turkish-cuisine.org/icecekler-6/alkolsuz-icecekler-93/boza-99.html (Erişim: 02.11.2018).
• URL-11: "Osmanlı Bozayı Yasaklamıştı”. http://www.gazetevatan.com/os-manli-bozayi-yasaklamisti-470748-yasam/ (Erişim: 02.11.2018).
• URL-12: “Yanni Birahanesi”. www.pingudumuzayede.com/urun/3435306/ yanni-birahanesi (Erişim: 02.11.2018).
• URL-13: https://tr.wikipedia.org/wiki/Bomonti_Bira_Fabrikas%C4%B1 (Erişim: 02.11.2018).
• URL-14: "Hâkimiyet-i Milliye”. https://www.gastearsivi.com/gazete/hakimi yeti_milliye/1934-03-11/8 (Erişim: 29.04.2023).
• URL-15: "Ulus Gazetesi”. https://www.gastearsivi.com/gazete/ulus/1937-11-24/1 (Erişim: 29.04.2023).
• URL-16: anadoluefes.com.tr/hakkimizda/tarihcemiz (Erişim: 12.10.2018).
• URL-17: www.turktuborg.com.tr/tr/turk-tuborg-as (Erişim: 13.10. 2018).
• URL-18: "Türkiye'de Alkol Kültürü”. http://www.ogelk.net/Dosyadepo/alk ol_kulturu_kultegin_ogel.pdf (Erişim 03.03.2018).
• URL-19: "Beer-Turkey”. https://www.statista.com/outlook/cmo/alcoholic -drinks/beer/turkey (Erişim: 29.04.2023).
• URL-20: "Ancient Pay Stub Shows Workers were Paid in Beer”. www.npr.org/ 2016/06/30/484129432/ancient-pay-stub-shows-workers-were-paid-in-beer (Erişim: 01.01.2020).
• URL-21: "The Hymn to Ninkasi Goddess of Beer”. www.ancient.eu/article/ 222/the-hymn-to-ninkasi-goddess-of-beer/ (Erişim: 20.09.2018).
• URL-22: "A Sip of History: Ancient Egyptian Beer”. https://blog.britishmu seum.org/a-sip-of-history-ancient-egyptian-beer/ (Erişim: 06.2018).
• URL-23: https://de.m.wikipedia.org/wiki/Datei:Liebermann_Munich_Beerg arden.jpg (Erişim: 01.06.2021).
• URL-24: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Adolf_Friedrich_Erdma nn_von_Menzel_031.jpg (Erişim: 03.12.2021).
• URL-25: "Modern Beverage Culture in America”. https://www.hartman-group.com/infographics/1629781088/modern-beverage-culture-in-america (Erişim: 03.05.2023).
• URL-26: "The Drinking Culture in Germany and a Total Beer Guide”. https://de.luko.eu/en/advice/guide/the-drinking-culture-in-german y-and-a-total-beer-guide/ (Erişim: 03.05.2023).