From Sacred to Screen: Selfie and the Digital Representation of Spiritual Places

Yıl 2025, Sayı: 26, 73 - 96, 10.09.2025

Orhan Özdemir

https://doi.org/10.46250/kulturder.1698677

Öz

Taking selfies in sacred places clearly reveals the interaction between modern digital culture and traditional folk beliefs and religious practices. These spaces, which play a significant role in the construction of both individual and collective identity, are also places where collective memory is actively preserved. In contemporary times, visits to sacred sites serve not only as part of a spiritual experience but also as opportunities to create shareable moments within the digital world. This contributes to the transformation of sacred places into spaces that reinforce both personal experience and cultural memory. This article examines the practice of taking selfies in the context of digital identity construction, social belonging, and the digital reproduction of cultural heritage, focusing on how this practice contributes to the commercialization and touristic framing of sacred sites, as well as to the public sharing of spiritual experiences through social media. In this regard, publicly available content shared on social media platforms between 2019 and 2025 was analyzed using qualitative data analysis methods. Through thematic content analysis, five main themes were identified: aesthetic display, digital prayer, ritual representation, digital belonging, and commodified representation. Each theme was systematically classified based on the digital representations of sacred spaces.

Anahtar Kelimeler

digital display , digital identity construction , selfie and religious representation , selfie ethics , spiritual places

Kutsaldan Ekrana: Selfie Pratiği Üzerinden Manevi Mekânın Dijital Temsili

Öz

Kutsal mekânlarda selfie çekmek modern dijital kültür ile geleneksel halk inanışları ve dinî uygulamalar arasındaki etkileşimi açıkça ortaya koymaktadır. Bireysel ve toplumsal kimliğin şekillenmesinde önemli bir rol oynayan bu mekânlar, kolektif hafızanın da diri tutulduğu yerlerdir. Günümüzde kutsal mekânlara yapılan ziyaretler, manevi deneyimlerin bir parçası olmanın yanında dijital dünyada paylaşılabilir anılar oluşturma amacını da taşımaktadır. Bu durum, kutsal mekânların bireysel tecrübeler kadar toplumsal ve kültürel hafızayı da güçlendiren alanlar hâline gelmesine katkı sunmaktadır. Selfie çekme pratiğini bireysel kimlik inşası, toplumsal aidiyet ve kültürel mirasın dijital ortamda yeniden üretilmesi bağlamında ele alan bu makalede, söz konusu pratiğin kutsal mekânların ticarileşip turistik bir alana dönüşmesine ve bireylerin manevi deneyimlerini sosyal medya aracılığıyla paylaşmalarına olan katkısı incelenecektir. Bu bağlamda, çalışmada 2019–2025 yılları arasında sosyal medya platformlarında paylaşılmış kamuya açık içerikler nitel veri analizi yöntemiyle incelenmiştir. Tematik içerik çözümlemesi yoluyla estetik gösteri, dijital dua, ritüel temsili, dijital aidiyet ve ticarileşmiş temsil olmak üzere beş ana tema belirlenmiş; her bir tema altında kutsal mekânların dijital temsil biçimleri sistematik olarak sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

dijital gösteriş , dijital kimlik inşası , selfie ve dinî temsil , selfie etiği , manevi mekânlar

Kaynakça

• Ak, Muammer (2018). “Kültürel Kimlik ve Toplumsal Hafız Mekânları Olarak Ziyaret Yerleri”. Turkish Studies, 13(3): 13-25.
• Çam, Oğuz ve Avcı, Muharrem (2023). “Kutsal Alanlar, Coğrafi İşaretler, Kültür ve İnanç Rotalarının İnanç Turizmi Açısından Değerlendirilmesi”. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, 5(13): 26-43.
• Ercansungur, D. Ozan ve Çetin, Ebru (2023). “Popüler Kültür ve Dijitalleşme: Yeni Medya Ekonomisinde Yakınsama ve Kitle Üzerine Sosyolojik Bir Analiz”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 12(2): 565-584.
• Haberli, Mehmet (2012). “Yeni Bir Örgütlenme Biçimi Olarak Sanal Cemaatler”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(3): 118-134.
• Haberli, Mehmet (2019). “Dijital Çağda Din ve Dindarlığın Dönüşümü”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 2(2): 307-315.
• Kavut, Sevgi (2018). “Goffman'ın Benlik Sunumu Kuramı Bağlamında Sosyal Medyada Kimlik İnşası: Instagram Üzerine Bir Araştırma”. Nosyon Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 1(1): 6.
• Kuş, Hanım Nur (2024). Sosyal Medyanın Manevi Destek ve Rehberlikteki Önemi. Tezsiz Yüksek Lisans Dönem Projesi. Pamukkale Üniversitesi İslami İlimler Enstitüsü.
• Mirzaoğlu, Mehmet Ata (2023). “Kutsal Mekân-Ticaret İlişkisi”. Din Sosyolojisi Araştırmaları, 3(4): 73-94.
• Ökten, Mehmet Salih (2024). “Dijital Çağda Kimlik İnşası: Üniversite Öğrencilerinin Online Kimlikleri Üzerine Bir Araştırma”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 27(2): 1-30.
• Özdemir, Zafer (2015). “Sosyal Medyada Kimlik İnşasında Yeni Akım: Özçekim Kullanımı”. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2(1): 112-131.
• Şendeniz, Özlem (2015). “Bakmak, Biriktirmek, Paylaşmak: Fotoğraf, Bellek ve Sosyal Medya İlişkisi”. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(2): 21-31.
• Temizer, Merve (2024). “Bir Güzellik Bilimi Olarak Estetiğin Toplumsal Koşullar Karşısındaki Evrimi”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(52): 525-547.
• Temur, Nezir (2017). Bir Kültürel Bellek Mekânı Olarak Mahtumkulu Divanı. Türkbilig Dergisi, 34: 173-178.
• Yolcu, Mehmet Ali (2014). “Kutsalın Yeniden Üretimi: Kutsal Su İnançları ve Hacıbektaş Zemzem Çeşmesi”. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 3(8): 93-102.