Geleneksel Kadınlık Rollerinin Sosyal Medyada Yeniden Üretimi: Kendine Yardım Temalı YouTube Kanallarına Yönelik Çok Modlu Eleştirel Söylem Analizi

Yıl 2020, Cilt: 23(1) Sayı: 45, 58 - 86, 26.03.2020

Özge Uğurlu Akbaş Gül Esra Atalay

https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.709724

Cited By: 3

Öz

Kadınların birbirleriyle iletişim kurarak dayanışma içerisinde güç kazanmaları, birbirlerinin
deneyimlerinden faydalanarak gelişmeleri feminist teorinin önemli argümanlarından biridir.
Kadınlık durumları üzerine tartışmak, sorunlara birlikte çözüm üretmeye çalışmak, ataerkiye
karşı birlikte hareket etmek bu iletişimin temel konularıdır. Yeni medya teknolojileri ve sosyal
medya mecraları, kadın hareketleri için kuşkusuz yeni imkânlar sunmuş, zaman ve mekandan
bağımsız olarak kadınların birbirleriyle tanışmalarına, ortak hareket etmelerine olanak
sağlamıştır. Öte yandan kadının güç kazanması, kendi ayakları üzerinde durması, mağdur
konumundan sıyrılması üzerine söylemler popüler kültür alanına da sirayet etmiş, sosyal
medya mecralarında bu söylemlerin klişelere sıkıştırılmış şekilde dağıtıma sokulması yeni bir
tüketim alanı oluşturmuştur. Bu çalışmada erkeğe toplumsal yaşamda egemenlik atfederken
kadına edilgen bir konum atfeden geleneksel kadınlık rollerini yeniden üreten kalıp yargılar ve
sosyal medyanın bu süreçteki yeri ele alınmıştır. Türkiye’de en çok kullanılan sosyal medya
mecrası olan YouTube’da yayın yapan kendine yardım temalı iki kanalın en çok izlenen ikişer
videosu Çok Modlu Eleştirel Söylem Analizi kullanılarak incelenmiştir. Analiz sonucunda bu tür
YouTube kanallarında kullanılan söylemlerin kadınların kendilerini geliştirmeleri, kendi
güçlerinin farkına varmaları gibi idealist fikirler üzerine kurgulanmasına rağmen, kadını
tamamlanması için erkeğin varlığına muhtaç bir varlık olarak gören anlayışı yeniden ürettiği
görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kadınların iletişimi, kadın çalışmaları, sosyal medya ve kadın, çok modlu eleştirel söylem analizi, kendine yardım teması

Kaynakça

• Bauman, Zygmunt (2000). Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları. Çev., İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı.
• Berger, John (2010). Görme Biçimleri. Çev., Yurdanur Salman. İstanbul: Metis.
• Berlant, Lauren ve Jane Prosser (2011). “Life Writing and Intımate Publics: A Conversation with Lauren Berlant.” Biography, 34 (1). University of Hawai Press.
• Bilgin, Nuri (1996). İnsan İlişkileri ve Kimlik. İstanbul: Sistem.
• Bilig, Michael (2003).“Critical Discourse Analysis and the Rhetoric of Critique”, Critical Discourse Analysis, Theory and Interdisciplinarity. Gilbert Weiss ve Ruth Wodak (der.) içinde. New York, Palgrave Macmillan.
• Bodur, Nilgün (2018). “İntikam Nasıl Alınır?” https://www.youtube.com/watch?v=kbujIwOQm5k. Erişim tarihi: 02.08.2019.
• Bodur, Nilgün (2018). “Değersiz Hissettiğiniz Yerde Durmayın.” https://www.youtube.com/watch?v=zeIpD8RavNU. Erişim tarihi: 03.08.2019.
• Bodur, Nilgün (2019) “(BestsellerAuthor) Nilgun Bodur – Motivational Videos” https://www.youtube.com/user/nilgunb1/about Erişim Tarihi 12.08.2019
• Bordens, Kenneth S. ve Irwin A. Horowitz (2008). Social Psychology. New York: Freeload Press.
• Butler, Judith (2008). Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. Çev., Başak Ertür. İstanbul: Metis.
• Büyükbakkal, Ceyda Ilgaz (2007). “Medyada Kadın Olgusu.” İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 28: 19-20.
• Davidoff, Leonore (2002). Feminist Tarih Yazımında Sınıf ve Cinsiyet. Çev., Zerrin Ateşer ve Selda Somuncuoğlu. İstanbul: İletişim.
• Elden, Müge, Özkan Ulukök ve Sinem Yeygel (2005). Şimdi Reklamlar. İstanbul: İletişim.
• Federici, Silvia (2019). Cadılar, Cadı Avı ve Kadınlar. Çev., Bilge Tanrısever. İstanbul: Otonom.
• Fotopoulou, Aristea (2016). “Digital and networked by default? Women’s organisations and the social imaginary of networked feminism.” New Media and Society, 18 (6): 990-1005.
• Fuchs, Christian (2014). Sosyal Medya, Eleştirel Bir Giriş. Çev., Diyar Saraçoğlu ve İlker Kalaycı. Ankara: NotaBene.
• Giddens, Anthony (2008). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Goffman, Erving (1976). Gender Advertisement. London: Mc Millan Press.
• Göker, Gamze (2007). “İnternetin Türkiye Kadın Hareketi Üzerindeki Etkisi: Kadın Kurultayı E-Grubu Örneği.” Yeni Medya Çalışmaları. Mutlu Binark (der.) içinde. Ankara: Dipnot.
• Göle, Nilüfer (2008). Modern Mahrem Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis.
• Gümüş, Zeki (2017). “Dr. Sara’nın Motosiklet Kazasiyla Şekillenen İlginç Hayat Hikâyesi.” https://www.aksam.com.tr/pazar/dr-saranin-motosiklet-kazasiyla--sekillenen-ilginc-hayat-hikâyesi/haber-685093. Erişim Tarihi: 03.08.2019.
• Ekşi, Füsun (2012). Kritik Bir Bakış Açısıyla Kişisel Gelişim Kitapları. İstanbul: Kaknüs.
• Euba, Rafael (2019). “Humans aren’t Designed to be Happy-So Stop Trying.” https://theconversation.com/humans-arent-designed-to-be-happy-so-stop-trying-119262. Erişim tarihi 03.08.2019.
• Han, Byung-Chul (2017). Şeffaflık Toplumu. Çev., Haluk Barışcan İstanbul: Metis.
• Harlak, Hacer (1996). Önyargılar: Psikolojik Bir İnceleme. İstanbul: Sistem.
• Hartley, Gemma (2018). Fed Up. Emotional Labor, Women and the Way Forward. New York: Harper One.
• Harwood, T. Mark ve Luciano L’Abate (2010). Self Help in Mental Health. New York, Springer
• Herring, Susan C. (2001). “Gender and Power in On-line Communication.” The Handbook of Language and Gender. Janet Holmes ve Miriyam Meyerhoff (der.) içinde. 202–228. https://sci-hub.tw/https://doi.org/10.1002/9780470756942.ch9. Erişim Tarihi: 04.08.2019.
• Johnsson-Smaragdi, Ulla ve Annelis Jönsson (1994). “Self-evaluation in an Ecological Perspective: Neighbourhood, Family And Peers, Schooling And Media Use.” Media Effects and Beyond . K. E. Rosengren (der.) içinde. London: Routledge.
• Kohut, Heinz (1998). Kendiliğin Çözümlenmesi. Çev., Cem Atbaşoğlu, Banu Büyükkal ve Cüneyt İşcan. İstanbul: Metis
• Kress, Gunther ve Theo van Leeuwen (2001). Multimodal Discourse: The Modes and Media of Contemporary Communication. London: Arnold.
• Kress, Gunther ve Theo van Leeuwen (2006). Reading Images: The Grammar of Visual Design. New York: Routledge.
• Lim, Bernadette N. (2014). The #Hashtag Revolution: Activism or Complacency?. https://www.thecrimson.com/column/media-justice-movement/article/2014/7/17/hashtag-activism/. Erişim tarihi: 04.08.2019.
• Llyod, Genevieve (1996). Erkek Akıl: Batı Felsefesinde Erkek ve Kadın. Çev., Muttalip Özcan. İstanbul: Ayrıntı.
• Machin, David ve Andrea Mayr (2012). How to do Critical Discourse Analysis: A Multimodal Introduction. London: Sage.
• McGee, Micki (2005). Self-Help Inc.: Makeover Culture in American Life. New York: Oxford University Press.
• Munford, Rebecca (2014). “Post Feminism or Ghost Feminism.” Feminism and Popular Culture Investigating the Postfeminist Mystique. Rebecca Munford ve Melanie Waters (der.) içinde. News Brunswick: Rutgers University Press. 17-36.
• Pour, Sara (2017). “Mutlu ilişkinin sırrı: Bencillik”. https://www.youtube.com/watch?v=8phDAZtNUHA&t=49s. Erişim tarihi: 04.08.2019.
• Pour, Sara (2018). ”Erkeklerin Mutluluk Noktası Vardır; Biliyor muydun?” https://www.youtube.com/watch?v=y8rkf7J1p_w&t=1s. Erişim tarihi: 04.08.2019.
• Ruiz, Rebecca (2009). “Why Positive Thinking May be Overrated?” https://www.forbes.com/2009/10/14/positive-thinking-myths-lifestyle-health-happiness.html#74c3123d18ed. Erişim tarihi: 03.08.2019.
• Scott, Joan (2007). Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi. Çev., Aykut Tunç Kılıç. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Sutton, Jo ve Scarlet Pollock (2000). “Online Activism for Women’s Rights.” Cyberpsychology and Behavior, 3(5): 699- 706.
• Şaşman Kaylı, Derya (2010). Kadın Bedeni ve Özgürleşme. İzmir: İlya.
• Taylor, Verta (1996). Rock-a-baby: Feminism, Self help and postpartum Depression. New York: Routledge.
• Timisi, Nilüfer (2003). Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi. Ankara: Dost.
• Ventola, Eija, Cassily Charles ve Martin Kaltenbacher (2004). Perspectives on Multimodality. Netherlands/Philadelphia John Benjamin’s Publishing Company.
• Yılmaz Gümüş, Volga (2017). “Self-Help Literature ın Turkey from the Perspective of Translation Studies.” International Journal of Social Inquiry, 10(2): 93-116.
• Zimmerman, Toni Schindler, E. Kristen Holm ve Marjorie Starrels (2001). “A Feminist Analysis Of Self- Help Bestsellers For Improving Relationships: A Decade Review.” Journal Of Marital and Family Therapy, 27(2): 165-175.