Entelektüel Elden Bağımlı Ele: Deneyimin Müsaderesi

Yıl 2020, Cilt: 23(1) Sayı: 45, 142 - 164, 26.03.2020

O. Özgür Güven

https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.710121

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, kullanıcı emeği elin toplumsal evriminin bir kesiti üzerinden tartışılıyor. Yaratıcı
yaşamsal etkinliğin sembolü olagelen el, insanın biyolojik ve kültürel evriminde kritik bir öneme
sahip. Düşünme, “kavramak” fiilinin ikili anlamından da anlaşılacağı üzere, bir kimsenin tuttuğu
şeyin doğası etrafında ortaya çıkar. Bu açıdan seri üretim kitap, elin dünyayla benzersiz
ilişkisinde bir dönüşüm evresini temsil eder. Birörnek kitap, dünyayı elde tutulan bir deneyim
olarak yeniden kuran ilk teknolojidir. Bu deneyimin, günümüzün dijital dünyasındaki aracısı ise
kuşkusuz akıllı mobil telefondur. Mobil telefonun baskın kullanımı, etkinliğini performatif bir
işleve indirgediği elin içsel paradokslarını derinleştiren sonuçlara yol açıyor. İletişim ve kültür
teknolojilerinin ortaya çıkardığı günümüz endüstri sonrası toplumunda çalışma, üretken her
öznenin bir etkinlik biçimi olarak yeniden tanımlanıyor. Bu noktada mobil telefon, eli manipüle
eden kompakt bir deneyimle kullanıcı emeğini üretim süreçlerine katıyor. Dolayısıyla mobil
telefon, yeni teknolojilerin ve yeni işçi türlerinin ortaya çıkmasıyla karakterize edilen dijitalleşme
çağında emek ve sömürü kavramlarının geleneksel tanımlarını tartışmada anlamlı bir uğrağı
temsil ediyor. Meta piyasası, deneyimi pazarın ihtiyaçları doğrultusunda davranışsal veriye
indirgerken, kullanıcıyı enformel bir çalışana dönüştürüyor. Her gün milyarlarca el, hiçbir emek
sözleşmesine dahil olmaksızın bilgi ekonomilerine veri sağlıyor. Hiç olmadığı kadar meşgul
olan el, kavramaya çalıştıkça sürgünü olduğu bir dünya deneyiminin içine düşüyor.

Anahtar Kelimeler

El, deneyim, mobil telefon, kullanıcı emeği, müsadere

Kaynakça

• Akmeraner, Yeşim (2018). "Digital Labour in Social Media: Expropriation of Leisure Time, Commercialization of Creative Activity and the Problem of Alienation.” Kültür ve İletişim, 21(42): 98-119.
• Anderson, Benedict (2015). Hayali Cemaatler. Çev., İskender Savaşır. İstanbul: Metis.
• Arendt, Hannah (1998). The Human Condition. Chicago: University of Chicago Press.
• Barbrook, Richard (2002). “The Hi-Tech Gift Economy.” Explorations in Media Ecology, 1(1): 31-40. doi: 10.1386/eme.1.1.31_1
• Birgün (2019). “Uçuruma Yuvarlanan Kadın, Cep Telefonu Bulunmadan Kurtarılmak İstemedi.” https://bit.ly/2K9WfWF Erişim tarihi: 10.11.2019.
• Castells, Manuel (2008). Ağ Toplumunun Yükselişi. Çev., Ebru Kılıç. İstanbul: Bilgi.
• Darwin, Charles (2004). The Descent of Man. James Moore ve Adrian Desmond (der.) içinde. Londra: Penguin.
• Debord, Guy (2014). Gösteri Toplumu ve Yorumlar. Çev., Ayşen Ekmekçi ve Okşan Taşkent. İstanbul: Ayrıntı.
• Ferraris, Maurizio (2014). Where Are You?: An Ontology of the Cell Phone. New York: Fordham University Press.
• Fuchs, Christian (2014). Digital Labour and Karl Marx. Oxon: Routledge. Fuchs, Christian ve David Chandler (2019). “Introduction Big Data Capitalism - Politics, Activism, and Theory.” Digital Objects, Digital Subjects. David Chandler ve Christian Fuchs (der.) içinde. Londra: University of Westminster Press. 1-20. doi: 10.16997/book29.a
• Hardt, Michael ve Antonio Negri (2004). Çokluk. Çev., Barış Yıldırım. İstanbul: Ayrıntı.
• Jarrett, Kylie (2016). Feminism, Labour and Digital Media: The Digital Housewife. New York: Routledge.
• Jarrett, Kylie (2019). “Through the Reproductive Lens: Labour and Struggle at the Intersection of Culture and Economy.” Digital Objects. Digital Subjects. David Chandler ve Christian Fuchs (der.) içinde. Londra: University of Westminster Press. 103-116.
• Kitchin, Rob (2014). The Data Revolution: Big Data, Open Data, Data Infrastructures and their Consequences. Londra: Sage.
• Lazzarato, Maurizio (1996). “Immaterial Labor.” Radical Thought in Italy: A Potential Politics. Paolo Virno ve Michael Hardt (der.) içinde. Minneapolis: University of Minnesota. 133-147.
• Leader, Darian (2016). Hands: What We Do with Them – and Why. Londra: Penguin.
• Lukacs, Georg (1972). History and Class Consciousness. Cambrige: MIT.
• Marazzi, Christian (2011). Capital and Affects: The Politics of the Language Economy. Los Angeles: Semiotext(e).
• Marx, Karl (1993). Grundrisse. Londra: Penguin.
• Marx, Karl (1997). Kapital - Cilt 1. Çev., Alaattin Bilgi. Ankara: Sol Yayınları. Mayer-Schönberger, Viktor ve Thomas Ramge (2018). Reinventing Capitalism in the Age of Big Data. New York: Henceforth, RC.
• McLuhan, Marshall (2014). Gutenberg Galaksisi. Çev., Gül Çağalı Güven. İstanbul: YKY.
• Mediatrend (2018). “Dünya Mobil Aksesuar Pazarı Trendleri” https://bit.ly/33AsF4o Erişim tarihi: 10.11.2019.
• Morozov, Evgeny (2019). “Digital Socialism?” New Left Review, 116/117: 33-67.
• Negri, Antonio (1989). The Politics of Subversion: A Manifesto for the Twenty-first Century. Cambridge: Polity.
• Negri, Antonio (2017). Marx and Foucault. Cambridge: Polity.
• Ong, Walter (1961). “Ramist Method and the Commercial Mind.” Studies in the Renaissance 8: 155-172. doi:10.2307/2856994.
• Özkan, Yusuf (2016). “Yoğun Tablet Bilgisayar ve Akıllı Telefon Kullanımı Çocuklar İçin Zararlı.” https://bbc.in/3bpW2dU Erişim tarihi:10.11.2019.
• Sennett, Richard (2019). Zanaatkar. Çev., Melih Pakdemir. İstanbul: Metis.
• Smythe, W. Dallas (1977). “Communications: Blindspot of Western Marxism.” Canadian Journal of Political and Social Theory, 1(3): 1-27.
• Terranova, Tiziana (2000) “Free Labor: Producing Culture for the Digital Economy.” Social Text 63, 18(2): 33-58.
• The Economist (2017) “Fuel of the Future.” The Economist, Mayıs 2017: 14-17.
• United Nations. (2014). A World That Counts: Mobilising the Data Revolution for Sustainable Development: Report Prepared at the Request of the United Nations SecretaryGeneral. Cenova: UN.
• Virno, Paolo (2013). Çokluğun Grameri. Çev., Volkan Kocagül ve Münevver Çelik. İstanbul: Otonom.
• Zuboff, Shoshana (2015). “Big Other: Surveillance Capitalism and the Prospects of an Information Civilization.” Journal of Information Technology, 30(1): 75-89. doi: 10.1057/jit.2015.5
• Zuboff, Shoshana (2019). “Kişisel Olanın Sömürgeci Fethi.” Express Dergisi, 168: 44- 47.