Yaratıcı Endüstriler Bağlamında Dizi Sektöründe Senaryo ve Senaristlerin Güncel Durumu ve Geleceği

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 54, 287 - 324, 30.09.2024

Sibel Öz , Bahar Muratoğlu Pehlivan

https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.1491953

Öz

Yaratıcı endüstriler kavramı, özellikle son 20 yılı aşkın bir süredir yoğun olarak kullanılmakta ve literatürde sıklıkla tartışılmaktadır. Yaratıcı endüstriler, hem tanımın içerdiği yaratma eylemi dolayısıyla kültürel alana vurgu yapmakta, hem de endüstriyel anlamda hizmet-eğlence-tüketim sektörüne uygunluğa işaret etmektedir. Günümüzde iletişim, enformasyon ve dijitalleşmenin hızla gelişmesiyle birlikte yeni medya ekseninde yaşanan gelişmeler, neredeyse her bireyi içerik üreticisi konumuna getirmiş, yaratıcı endüstrilerin kapsamı hızla genişlemiştir. Moda, sanat ve tasarımından, yazılım, tasarım, reklamcılık, animasyon, sanal gerçeklik, mimari, müzik, fotoğraf, yayım faaliyetleri, televizyon içerikleri ve sinema filmlerine kadar geniş bir alanda yaratıcı endüstriler kavramından söz edilmektedir. Bu çalışmanın odağında yer alan televizyon dizileri senaristliği de, bu bakımdan yaratıcı endüstriler bağlamında değerlendirilen bir iş koludur. Televizyon dizileri Türkiye’de televizyon seyircisinin en çok izlediği içeriklerdendir. Dizi izleme kültürü, Türk seyircisinin televizyon pratiğinde önemli bir kültür ve alışkanlık olarak yer edinmiştir. Günümüzde en çok reyting alan yapımlar ezici çoğunlukla dizi film yapımlarıdır. Çalışma kapsamında, Türkiye’de televizyon içerikleri arasında önemli bir yer tutan dizi sektörünü masaya yatırmak amacıyla 15 dizi senaristi ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiş, her birine daha önceden belirlenmiş 15 soru sorulmuştur. Bu sorular, hem yaratıcı endüstriler alanının bir parçası olan televizyon dizilerini ve dizi senaristliğini anlamaya, hem de bu alanda yaşanan çeşitli sorunları ortaya çıkararak dijitalleşme çağında televizyon dizilerinin olduğu kadar senaryo ve senaristlerin de geleceğine dönük çıkarımlara ulaşmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcı endüstriler, televizyon dizileri, dizi senaryoları, senaristler

The Current Situation and the Future of Scripts and Scriptwriters in the TV Series Industry within the Creative Industries Context

Öz

The concept of creative industries has been extensively used, especially over the last twenty years, and is frequently discussed in academic literature. The definition of creative industries not only emphasizes the cultural field but also highlights industrial alignment with the service, entertainment, and consumption sectors. The rapid developments in the fields of communication, information, and digitalization have turned almost every individual into a content producer, and the scope of creative industries has expanded. The concept of creative industries is discussed in relation to a wide range of fields, such as fashion, art, design, software development, advertising, animation, virtual reality, architecture, music, photography, publishing, television content, and cinema. This study in particular focuses on TV series scriptwriting as an example of the creative industries. Television series are among the most watched content and the highest-rated productions in Türkiye. Furthermore, watching these series has become an important habit and a cultural element in the Turkish audience's vernacular practices. Thus, for this study, we conducted semi-structured, in-depth interviews with 15 TV scriptwriters to explore the TV series industry, posing 15 predetermined questions to each. These questions aim to understand television series and scriptwriting and to draw insights about the future of scripts, scriptwriters, and TV series in the age of digitalization by revealing various problems experienced in this field.

Anahtar Kelimeler

Creative industries, TV series, TV series scripts, scriptwriters

Kaynakça

• Aslan, Gonca (2017). “Yaratıcı Endüstrilerin Yükselişi: Geçmiş, Bugün ve Gelecek.” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4): 109-122.
• Banks, Mark, ve David Hesmondhalgh (2009). “Looking for Work in Creative Industries Policy.” International journal of cultural policy, 15(4): 415-430.
• Benjamin, Walter (2012). Fotoğrafın Kısa Tarihi. Çev., Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Berger, John (1986). Görme Biçimleri. Çev., Yurdanur Salman. İstanbul: Metis. (Orijinal çalışma basım tarihi 1972).
• Böke, Kaan (der.) (2009). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Alfa Yayınevi.
• Briggs, Asa ve Peter Burke (2020). A Social History Of The Media (4. baskı). Cambridge: Polity.
• Clarke, Victoria ve Virginia Braun (2017). “Thematic Analysis.” The Journal of Positive Psychology, 12(3): 297-298.
• Conor, Bridget Elizabeth (2010). Screenwriting as Creative Labour: Pedagogies, Practices and Livelihoods in the New Cultural Economy. (Doktora tezi, Goldsmiths, University of London).
• Cunningham, Stuart (2002). “From Cultural to Creative Industries: Theory, Industry and Policy Implications.” Media International Australia, 102(1): 54-65.
• Çapık, Eser ve Murat Ali Dulupçu (2023). “Türkiye’nin Tanıtımında Türk Dizilerinin Bölgesel Başarısı.” Geographies, Planning & Tourism, 3(2): 158-175.
• Çelenk, Sevilay (2008). “Tartışma Sürüyor.” İletişim Çalışmalarında Kırılmalar ve Uzlaşmalar. Sevilay Çelenk (der.) içinde. Ankara: De Ki.
• Demir, Erman M. (2014). Yaratıcı Endüstriler. İlef Dergisi, 1(2): 87-107.
• Department for Digital, Culture, Media & Sport. (2001). Creative Industries Mapping Documents 2001. https://www.gov.uk/government/publications/creative-industries-mapping-documents-2001.
• European Commission (2006). The Economy of Culture in Europe. https://ec.europa.eu/assets/eac/culture/library/studies/cultural-economy_en.pdf. Erişim tarihi: 29.04.2024.
• Ferrandiz, Raúl Rodríguez (2020). “Post-Endüstriyel Bir Çağda Kültür Endüstrileri: Eğlence, Boş Zaman, Yaratıcılık, Tasarım.” Çev., Süleyman Fidan. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 3(5): 281-293.
• Flew, Terry (2005). “Creative Economy.” Creative Industries. John Hartley (der.) içinde. New Jersey: Wiley-Blackwell.
• Galloway, Susan ve Stewart Dunlop (2007). “A Critique of Definitions of the Cultural and Creative Industries in Public Policy.” International Journal of Cultural Policy, 13(1): 17-31.
• Gervás, Pablo (2009). “Computational Approaches to Storytelling and Creativity.” AI Magazine, 30(3): 49.
• Gibbon, Chriss (2011). How Much can the Creative Industries Contribute to Regional Development in Britain? The Regional Studies Association. https://www.regionalstudies.org/wp-content/uploads/2018/07/gibbon.pdf. Erişim tarihi: 08.08.2024.
• Gill, Rosalind (2002). Cool, creative and egalitarian? Exploring gender in project-based new media work in Euro. Information, Communication & Society, 5(1): 70-89.
• Gürbüz, Sait ve Faik Şahin (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe - Yöntem - Analiz (5. baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Hesmondhalgh, David (2008) “Cultural and Ceative Industries.” The SAGE Handbook of Cultural Analysis. Tony Bennett ve Jon Frow (der.) içinde. Sage Publications.
• Hesmondhalgh, David (2010). “Medya Endüstrisi Üzerine Yapılan Çalışmalarda Siyaset, Kuram ve Yöntem.” Çev., Yavuz Yıldırım. Mülkiye Dergisi, 34(269): 11-28.
• Hesmondhalgh, David ve Sarah Baker (2008). “Creative Work and Emotional Labour in the Television Industry.” Theory, Culture & Society, 25(7-8): 97-118.
• Higgs, Peter, Stuart Cunningham ve Hasan Bakhshi (2008). Beyond the Creative Industries: Mapping the Creative Economy in the United Kingdom. Londra: Nesta
• Horkheimer, Max ve Theodor W. Adorno (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği. Çev., Nihat Üner. İstanbul: Kabalcı. (Orijinal çalışma basım tarihi 1947).
• Kelsy, Gerald (2001). Televizyon Yazarlığı. Çev., Bahar Öcal Düzgören. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Kong, Lily (2014). “From Cultural Industries to Creative Industries and Back? Towards Clarifying Theory and Rethinking Policy.” Inter-Asia Cultural Studies, 15(4): 593-607.
• MacQueen, Hector L. (1997). “Copyright and the Internet.” Law and the Internet: Regulating cyberspace. Lilian Echvards ve Charlotte Waelde (der.) içinde. Oxford: Hart Publishing.
• Newbigin, John (2010). The Creative Economy: Introductory Guide. Londra: British Council.https://creativeconomy.britishcouncil.org/media/uploads/resources/GuideToolkit_30_withCover_LR.pdf. Erişim tarihi: 30.04.2024.
• OECD (2022). The Culture Fix: Creative People, Places and Industries. https://www.oecd.org/en/publications/the-culture-fix_991bb520-en.html. 30.04.2024.
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (2018). Televizyon İzleme Eğilimleri Araştırması. Ankara: RTÜK https://www.rtuk.gov.tr/Media/FM/Birimler/Kamuoyu/televizyonizlemeegilimleriarastirmasi2018.pdf. Erişim Tarihi: 18.02.2024.
• Stallabrass, Julian (2010). Sanat A.Ş. Çağdaş Sanat ve Bienaller (2.baskı). Çev., Esin Soğancılar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• T20, (2021). Creative Economy 2030: Inclusive and Resilient Creative Economy for Sustainable Development and Recovery. https://www.t20italy.org/wp-content/uploads/2021/09/TF5_PB01_LM02.pdf. Erişim tarihi: 07.08. 2024.
• Televizyon İzleme Araştırmaları Komitesi (2024). Tablolar. https://tiak.com.tr/tablolar. Erişim tarihi: 29.04.2024.
• Thompson, Don (2011). Sanat Mezat. Çev., Renan Akman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toros, Seçil (2021). “Yaratıcı Endüstriler ve Endüstriyel Tasarım: Kavramlar ve olgular.” Moment, 8(1): 311-329.
• Trüby, Johannes, Rammer Christian ve Kathrin Müller (2008). “The Role of Creative Industries in Industrial Innovation.” ZEW Discussion Papers, 08-109.
• Türk Dil Kurumu (2024). Yaratmak. https://sozluk.gov.tr/
• UNCTAD (b.t.). “Creative Economy Programme.” https://unctad.org/topic/trade-analysis/creative-economy-programme. Erişim tarihi: 27.04.2024.
• UNCTAD (2022). Creative Industry 4.0: Towards a New Globalized Creative Economy. Cenevre: UNCTAD https://unctad.org/system/files/official-document/ditctncd2021d3_en.pdf. Erişim tarihi: 27.04.2024.
• UNESCO, (2021). Cultural and Creative Industries in the Face of COVID-19: An Economic Impact Outlook. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000377863 Erişim tarihi: 27.04.2024.
• UNESCO, (2022). Re|shaping Policies for Creativity: Addressing Culture as a Global Public Good. https://www.unesco.org/reports/reshaping-creativity/2022/en. Erişim tarihi: 27.04.2024.
• Ursell, Gillian (2000). Television Production: Issues of Exploitation, Commodification and Subjectivity in UK Television Labour Markets. Media, Culture & Society, 22(6): 805-825.
• Valtysson, Bjarki (2022). The Platformisation of Culture: Challenges to Cultural Policy. International Journal of Cultural Policy, 28(7): 786–798.
• Van Dijk, Jan (2016). Ağ Toplumu. Çev., Özlem Sakin. İstanbul: Kafka.
• Williams, Raymond (1993). Kültür. Çev., Ertuğrul Başer. İstanbul: İletişim Yayınları.
• WIPO (2017). “How to Make A Living in the Creative Industries.” https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo_pub_cr_2017_1.pdf Erişim tarihi: 20.04.2024.