KURMANCİ-TÜRKÇE İKİDİLLİLİĞİN DEĞİŞİME AÇIK VE SINIRLI DİLBİLGİSEL ALANLARI

Yıl 2021, Sayı: 4, 162 - 175, 30.04.2021

Orhan Varol

Öz

Birlikte yaşamın doğal bir sonucu olarak toplumsal etkileşimler meydana gelir ve bu iletişimsel süreçte diller de belirli oranlarda birbirlerini etkileyerek farklılaşabilirler. Dilsel etkileşim ve buna bağlı olarak gerçekleşen farklılaşmalar, çokdilli alanlardan elde edilen veriler incelendiğinde, etkileşim sürecinin genellikle belirli bir düzen içinde gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Yani bazı dilsel birim, sözcük ve örüntülerden oluşan alanlar daha çok etkilenirken bazıları değişime karşı sınırlıdırlar. Bu çalışmada, Kurmanci Kürtçesi-Türkçe konuşucusu olan yirmi beş ikidillinin sözlü anlatılarında kod karıştırma ve değiştirme birimi olarak görülen, kullanım sıklığı ile ele alınan üç bin civarındaki etkileşim öğesi, kaynak dilin belirlenmesi ve aktarım oranları bakımından değerlendirildi. İkidillilerin Kurmancisinin sözceleri ele alındığında, bazı dilbilgisel alanlar değişime daha açıkken çoğunun Kurmancinin bağımlı işlevsel biçimbirimleri nedeniyle sınırlayıcı görünümler sergilediği anlaşılmaktadır. Bundan dolayı ikidilli Kurmancisinde karma sözce alanları daha yaygındır. Çok sınırlı olsa da devam eden gerileyici ikidilliliğe bağlı olarak bağımsız ve bağımlı işlevsel birimler ile çekirdek sözlükçeye ait sözcükler ve buna bağlı olarak sözdizimsel anlam ağlarının da baskın dilden alıcı alanlarına yerleşebilmesi mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Dilsel etkileşim, ikidillilik, dilbilgisel alanlar

KURMANCİ-TÜRKÇE İKİDİLLİLİĞİN DEĞİŞİME AÇIK VE SINIRLI DİLBİLGİSEL ALANLARI

Öz

Social interactions occur as a natural result of coexistence, and in this communicative process, languages of the societies may differ by influencing each other at certain rates. Language contact and consequent changes demonstrate that this process takes place in a certain order, according to the data obtained from language contact areas. In other words, some grammatical domains consist with different words, morphemes and patterns are affected more, while others are limited to the change. In this study, around three thousand interaction elements with different usage frequencies evaluated as code mixing and switching units, in the verbal narratives of twenty-five Kurmanji Kurdish-Turkish bilinguals, in terms of determining the source language and its transmission rates. It is understood that some grammatical domains are more open to change, while others exhibit limiting views due to functional Kurmanji bound morphemes. Therefore mixed utterance domains are more common in bilingual Kurmanji utterances. Although it is very limited, depending on the continuing recessive bilingualism, free and bound functional units and words belonging to the core lexicon and, consequently, semantico-syntactic meaning patterns, can be settled from the dominant language to the domains of receptive language.

Anahtar Kelimeler

Language contact, bilingualism, grammatical domains

Kaynakça

• Bulut, Christiane. 2006. ‘Turkish Elements in Spoken Kurmanji’. Turkic Languages in Contact, Editör: H. Boeschoten. Berlin: Harrassowitz Verlag, s. 95-121.
• Dorleijn, Margarette. (2006). “Turkish-Kurdish Language Contact”. Turkic Languages in Contact, Ed. H. Boeschoten. Germany: Harrassowitz Verlag, 75-94.
• Haspelmath, Martin. (2008). “Loanword typology: Steps toward a systematic cross-linguistic study of lexical borrowability”, Aspects of Language Contact, New Theoretical, Methodological and Empirical Findings with Special Focus on Romancisation Processes, Ed. Georg Bossong, Bernard Comrie, Yaron Matras, 43-62.
• Muysken, Pieter. (2008) “Conceptual and Methodological Issues in Areal Linguistics”. Linguistics Areas to Areal Linguistics, John Benjamins Publishing Company, 1-25.
• Varol, Orhan. (2014). Türkçe-Kürtçe Dil Etkileşimi: İkidilli Konuşuculara Ait Verilerdeki Dilbilimsel Görünümler, (yayımlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. URL: acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/26195.