ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN FEN ÖĞRENMEYE YÖNELİK MOTİVASYONLARI VE KULLANDIKLARI ÖĞRENME STRATEJİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 451 - 468, 31.07.2018

Zehra Çekim Solmaz Aydın

Öz

Bu araştırmanın temel amacı ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyonları ve kullandıkları öğrenme stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda öğrencilerin fen öğrenmeye yönelik motivasyonları ve kullandıkları öğrenme stratejilerinin ne düzeyde olduğu, aralarındaki ilişki ve akademik motivasyonlarının kullandıkları öğrenme stratejilerini yordayıp yordamadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın evrenini Kars il merkezinde bulunan ortaokullar da öğrenim gören 3822 öğrenci oluşturmaktadır. Bu çalışma evreninden örneklem alma yoluna gidilerek altı tane ortaokuldan 6. sınıf (255), 7.sınıf (266) ve 8.sınıf (232) olmak üzere toplam 753 kişi örnekleme dahil edilmiştir. Araştırma tarama modelindedir. Araştırmada veri toplamak amacıyla “Kişisel Bilgiler Anketi”, “Fen Bilimleri Öğrenmeye Yönelik Akademik Motivasyon Ölçeği” ve “Fen Bilimleri Dersi Öz-düzenlemeli Öğrenme Stratejileri Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular sonucunda ortaokul öğrencilerinin özellikle içsel motivasyon düzeylerinin diğer motivasyon alt boyutlarına göre daha yüksek olduğu, öz-düzenlemeli öğrenme stratejilerinde ise sırasıyla kaynak yönetme stratejileri, biliş üstü öğrenme stratejileri ve bilişsel öğrenme stratejilerini kullandıkları belirlenmiştir. Strateji kullanımının içsel motivasyon, dışsal motivasyon-meslek ve dışsal motivasyon-sosyal boyutları ile pozitif ve anlamlı ilişkili olduğu, motivasyonsuzluk boyutuyla da genellikle negatif ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bilişsel stratejilerin, biliş üstü stratejilerin ve kaynak yönetme stratejilerinin kullanımını en yüksek düzeyde içsel motivasyonun yordadığı da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Motivasyon, Öz-Düzenleme, Öğrenme Stratejileri

Kaynakça

• Akbaba, S. (2006). Eğitimde Motivasyon, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 343-361.
• Akpınar, Batdı, V. ve Dönder, A. (2013). İlköğretim Öğrencilerinin Fen Bilgisi Öğrenimine Yönelik Motivasyon Düzeylerinin Cinsiyet ve Sınıf Değişkenine Göre Değerlendirilmesi, Cumhuriyet International Journal of Education, 2 (1), 15-26.
• Altıngül Yorgancı, B. (2011). Öğretmenlerin, Öğretmen Adaylarının ve Öğrencilerin Motivasyonu Algılama Farklılıkları, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Atay, A. D. (2014). Ortaokul Öğrencilerinin Fen Öğrenmeye Yönelik Motivasyon Düzeylerinin ve Üstbilişsel Farkındalıklarının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Aydın, B. (2007). Fen Bilgisi Dersinde İçsel ve Dışsal Motivasyonun Önemi, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, S. (2016). An Analysis of the Relationship Between High School Students' Self-efficacy, Metacognitive Strategy Use and Their Academic Motivation for Learn Biology, Journal of Education and Training Studies, 4(2), 53-59.
• Aydın, S. ve Demir Atalay, T. (2015). Öz-düzenlemeli Öğrenme, Pegem Akademi: Ankara.
• Aydın, S., Yerdelen, S., Yalmancı, S. G. ve Göksu, V. (2014). Biyoloji Öğrenmeye Yönelik Akademik Motivasyon Ölçeği: Ölçek Geliştirme Çalışması, Eğitim ve Bilim, 39 (176), 425-435.
• Baş, T. (2007). Web Tabanlı Eğitime Yönelik Öz Düzenleme Becerilerinin Sınıf Düzeylerine Göre Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Çiltaş, A., (2011). Eğitimde Öz-düzenleme Öğretiminin Önemi Üzerine Bir Çalışma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(3), 1-11.
• Deci, E. L. and Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum Publishing Co.
• Deci, E. L. and Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-determination of Behavior, Psychological Inguiry, 11(4), 227-268.
• DiBello, L.C. (2001). Self-regulated Learning: The Role of a Journal in the Learning Process for Students and Teachers, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Florida International University.
• Efe, N., Sağırlı, M.Ö., Ünlü, İ., Kaşkaya, A. (2009). Öğrenme Stratejilerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 227-238.
• Ertem, H. (2006). Ortaöğretim Öğrencilerinin Kimya Derslerine Yönelik Güdülenme Tür ( İçsel ve Dışsal) ve Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Froiland, J. M., Oros, E., Smith, L. and Hirchert, T. (2012). Intrinsic Motivation to Learn: The Nexus between Psychological Health and Academic Success, Contemporary School Psychology, 16, 91-100.
• Ilgaz, G. (2011). İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji Dersi Öz-düzenlemeli Öğrenme Stratejileri, Öz-yeterlik ve Özerklik Algılarının İncelenmesi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• İsrael, E. (2007) Özdüzenleme Eğitimi, Fen Başarısı ve Özyeterlilik, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Jöreskog, K. G. and Sörbom, D., (2006). LISREL 8.80 for Windows [Computer Software]. Lincolnwood, IL: Scientific Software International, Inc.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. A., Karadeniz, Ş., Büyüköztürk, Ş., ve Demirel, F. (2008). İlköğretim İkinci Kademe ve Lise Öğrencilerinin Ders ve Sınıf Düzeylerine Göre Öğrenme Stratejileri ve Güdülenme Düzeylerinin Belirlenmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-27.
• Lau, K. L. and Chan, D. W. (2003). Reading Strategy Use and Motivation Among Chinese Good and Poor Readers in Hong Kong, Journal of Research in Reading, 26(2), 177-190.
• Pintrich, P. R., (1999). The Role of Motivation in Promoting and Sustaining Self-regulated Learning, International Journal of Educational Research, 31, 459-470.
• Pintrich, P.R. (2000). The role of goal orientation in self-regulated learning, In M. Boekaerts, P. R. Pintrich and M. Zeidner (Eds.), Handbook of Self-Regulation: Theory, Research and Applications (pp. 452-502). CA: Academic, ISBN: 978-0-12-109890-2, San Diego.
• Pintrich, P. R. and DeGroot, E., V. (1990). Motivational and Self-regulated Learning Components of Classroom Academic Performance, Journal of Educational Pyschology, 82 (1), 33-40.
• Pintrich, P. R., Smith, D. A. Garcia, T. and McKeachie, W. J. (1991). A manual for the use of the Motivated Strategies for Learning Questionnaire (MSLQ). Ann Arbor, MI: National Center for Research to Improve Postsecondary Teaching and Learning, University of Michigan. Web: http://www.ilo.uva.nl/Projecten/Gert/Teaching/VietnamCourseDec2006ResearchMethodology/Pintrich.pdf (Erişim tarihi: Şubat 2011).
• Ryan, R. M. and Deci, E. L. (2000). Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions, Contemporary Educational Psychology, 25, 54–67.
• Sarı, A. ve Akınoğlu, O. (2009). Öz-düzenlemeli Öğrenme: Modeller ve Uygulamalar, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 139-154.
• Schraw, G., (1998). Promoting General Metacognitive Awareness, Instructional Science, 26, 113–125.
• Şahin, H. ve Uyar, M. (2013). Öğrenme Stratejileri Kullanımının Akademik Başarıya Yansımaları, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 164-177.
• Taşdemir, A. ve Tay, B. (2007). Fen Bilgisi Öğretiminde Öğrencilerin Öğrenme Stratejilerini Kullanmalarının Akademik Başarıya Etkileri, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XX (1), 173-187.
• Vatankhah,M. and Tanbakooei, N. (2014). The Role of Social Support on Intrinsic and Extrinsic Motivation among Iranian EFL Learners, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 98, 1912 – 1918.
• Vallerand, R. J. and Bissonnette, R. (1992). Intrinsic, Extrinsic and Amotivational Styles as Predictors of Behavior: A Prospective Study, Journal of personality, 60(3), 599-620.
• Yenice, N., Saydam, G., Telli, S. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Fen Öğrenmeye Yönelik Motivasyonlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(2), 231-247.
• Zimmerman, B.J. (1990). Self-regulated Learning and Academic Achievement: An Overview, Educational Psychologist, 25(1), 3-17.
• Zimmerman, B. J. (1994). Dimensions of academic self-regulation: A conceptual framework for education, In D. H Schunk and B.J. Zimmerman (Eds.). Self-Regulation of Learning and Performance (pp. 3-24). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Zimmerman, B. J. (2002). Becoming a Self-regulated Learner: An overview, Theory into Practice, 41(2), 64-70.
• Zimmerman, B.J. and Cleary, T.J. (2009). Motives to self-regulate learning: A social cognitive account. In K. R. Wentzel& A. Wigfield (Eds.), Handbook of motivation at school, New York: Taylor and Francis.