SAMİ PAŞAZADE SEZAİ’NİN PANDOMİMA ÖYKÜSÜNÜ ZITLIK İMGELERİ ÜZERİNDEN OKUMA DENEMESİ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 201 - 214, 24.01.2019

Tuba Dalar

Öz

Başlangıç noktası insanlığın ortaya çıkışına kadar götürülebilecek olan tahkiye, anlatmaya bağlı edebi türlerin ana niteliğidir. İnsanoğlunun öyküsü, sözün kullanım tarzları arasında en sık tercih edilen tahkiye ile oluşturulur. Anlatı metinleri aynı zamanda, insanın, kendisini inşa eden değerler sistemine katılmasına katkı sağlar. Diğer bir deyişle, insan bir yandan hikâye oluştururken diğer yandan da hikâyeler tarafından sürekli yeniden oluşturulur. Modern Türk edebiyatı geleneği içerisindeki ilk küçük öyküleri kaleme alan Sami Paşazade Sezai’nin, öykümüzün gelişim serüveni içerisinde, kendine özgü bir yeri vardır. Sezai’den önce yazılan hikâyeler, hikâye ile roman arasında kalmış, her iki türün de özelliklerini taşıyan metinlerdir. Hikâyenin romandan ayrılarak müstakil bir tür haline gelmesi, Sami Paşa Sezai’yi bekleyecektir. Pandomima, Sezai Bey’in ilk öykü kitabı olan Küçük Şeyler’i oluşturan sekiz öyküden biridir. Öykü, toplum tarafından ötekileştirilen, yok sayılan bir pandomima sanatçısının iç dünyasında yaşanan çatışmaları ve onun trajik sonunu anlatır. Bu çalışma, söz konusu çatışmalardan yola çıkarak, öyküyü oluşturan zıtlıkların imgesel görünümlerini irdelemekle birlikte, varoluşun özünde bulunan farklılıkları okuma denemesi olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sezai, Pandomima, Zıtlık, Sembol, Arketip

The Reading Trial of Sami Paşazade Sezai’s The Story of Pantomime Through Contrast Images

Öz

Narrative, which its starting point can be taken to the emergence of humanity, is the main feature of the literary genres connected to narration. The story of human beings is formed by narrative commonly preferred arbitration among the styles of use the word. Narrative texts also contribute to the participation of man in the system of values self-building. In other words, on the one hand, human beings create stories and on the other hand, the human constantly reproduce by stories. Sami Paşazade Sezai, who wrote the first small stories in the tradition of modern Turkish literature, has a unique place in the developmental adventure of our story. The stories written before Sezai are texts between the stories and the novels, which are bearing the characteristics of both literary genres. An independent literary genre of the story to be separated from the novel will be wait for the story of Sami Paşa Sezai. Pantomime is one of the eight stories consisting of Sezai Bey’s first story book called “Küçük Şeyler (The Little Things)”. The story depicts the conflicts in the inner world of a pantomime artist marginalized and ignored by society, and his tragic end. This study examines the imagery aspects of the contradictions that make up the story based on these conflicts and also it will be attempt of the reading trial of the differences that exist at the core of existence.

Anahtar Kelimeler

Sezai, Pantomime, Contrast, Symbol, Archetyp

Kaynakça

• Çetişli, İsmail (2014). Metin Tahlillerine Giriş/2. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Düzgüner, Sevde (2013). Ruh-Beden ve İnsan-Aşkın Varlık İlişkisine Yönelik Psikolojik Yaklaşımın Tarihi Serüveni. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 45, 253-284.
• Guénon, René (2017). Yatay ve Dikey Boyutların Sembolizmi (çev. Fevzi Topaçoğlu). İstanbul: İnsan Yayınları.
• İmren, Ali (2002). Sami Paşazade Sezai Hayatı ve Eserleri. Ankara: Yüryüzü Yayınevi.
• Jung, Carl Gustave (2009). Dört Arketip (çev. Zehra Aksu Yılmazer). İstanbul: Metis Yayınları.
• Jung, Carl Gustave (2010). İnsan Ruhuna Yöneliş (çev. Engin Büyükinal). İstanbul: Say Yayınları.
• Jung, Carl Gustave (2016). Maskülen /Erilliğin Farklı Yüzleri (çev. Didem Gamze Erdinç). İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Jung, Carl Gustave (2017). Ruh (çev. İsmail Hakkı Yılmaz). İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Kaplan, Mehmet (2017). Hikâye Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kerman, Zeynep (1984). Sami Paşa Sezai’nin Roman ve Hikâyelerinde Kuş Motifi. Mehmet Kaplan’a Armağan. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kerman, Zeynep (1986). Sami Paşazade Sezai. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kerman, Zeynep (2003). Sami Paşazade Sezai Bütün Eserleri-1. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan (2015). Yazınsal Okumalar. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Oğuzkan, A. Ferhan (1954). Sami Paşazade Sezai. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Palmer, Martin (2000). Yin ve Yang (çev. Nafiz Güder). İstanbul: Dharma Yayınları.
• Safi, İhsan (2014). Sami Paşazade Sezai’nin Eserlerine Yeniden Bir Bakış. Türk Dili, C. VII, 83-93.
• Sambur, Bilal (2005). Bireyselleşme Yolu /Jung’un Psikoloji Teorisi. Ankara: Elis Yayınları.
• Su, Hüseyin (2005), Öykümüzün Hikayesi, Hece Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, S. 46/47, 6-17. Ankara: Hece Yayımları.
• Uşaklıgil, Halid Ziya (2017). Kırk Yıl. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yıldırım, Ali (2003). Zıtlık Kavramı ve Divan Şiirinde Zerre-Güneş Sembolizmi. Bilig, S. 25, 125-138.