ÖĞRETMENLERİN İLETİŞİM KAYGILARI VE ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 201 - 223, 31.01.2022

Özgür Türk

Öz

Bu araştırmanın amacı, devlet okullarında tüm eğitim kademelerinde görev yapan öğretmenlerin iletişim kaygıları ve örgütsel bağlılıklarının incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılı güz döneminde Isparta’da devlet okullarında görev yapan öğretmenlerden kolay örnekleme yöntemiyle çalışmaya katılan gönüllü öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak İletişim Kaygısı Ölçeği ve Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Ölçeği kullanılmıştır. İletişim kaygısı ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla Pearson Korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Hesaplanan katsayı neticesinde öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve iletişim kaygıları arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir. Bunun yanında her iki bağımlı değişken ile birlikte bağımsız değişkenlerin anlamlı farklılık testi için Çok Değişkenli Varyans Analizi (MANOVA) testi tercih edilmiştir. Fakat MANOVA’nın varsayımlarından biri olan çok değişkenli normallik varsayımı karşılanamamış bu sebeple R Studio Team (2020) programı aracılığıyla MANOVA yerine non-parametrik versiyonu olan Robust One-way MANOVA, rrcov(1.5-5) paketi kullanılarak Wilks Lambda testi yapılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin iletişim kaygı seviyeleri ve örgütsel bağlılıkları ile öğretmenlerin cinsiyet, medeni durum, yaş, kıdem, eğitim kademesi, okulda beslenme olanakları, okula ulaşım koşulları, öğretmenler arası iletişim ve yönetici tavrı değişkenlerine göre anlamlı olarak farklılaşıp farklılaşmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Analizler sonucunda öğretmenlerin iletişim kaygı seviyeleri ile demografik değişkenler arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmemişken örgütsel bağlılıkları ile cinsiyetleri, görev yaptıkları eğitim kademesi ve yönetici tavırları arasında anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İletişim Kaygısı, Örgütsel Bağlılık, Öğretmenlerin iletişim kaygısı, Öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları

Examination of Teachers' Communication Apprehensions and Organizational Commitment

Öz

The aim of this research is to examine the communication concerns and organizational commitment of teachers working at all educational levels in public schools. The study group of the research consists of volunteer teachers who participated in the study with the easy sampling method from the teachers working in public schools in Isparta in the fall semester of the 2020-2021 academic year. Relational screening model was used in the research. Communication Apprehension Scale and Teachers' Organizational Commitment Scale were used as data collection tools. Pearson Correlation coefficient was calculated to examine the relationship between communication anxiety and organizational commitment. As a result of the calculated coefficient, no significant relationship was found between teachers' organizational commitment and communication apprehensions. In addition, Multivariate Analysis of Variance (MANOVA) test was preferred for the significant difference test of both dependent variables and independent variables. However, the assumption of multivariate normality, which is one of the assumptions of MANOVA, could not be met, so Wilks Lambda test was performed using the non-parametric version Robust One-way MANOVA, rrcov(1.5-5) package instead of MANOVA via R Studio Team (2020) program. In addition, it was tried to determine whether the communication anxiety levels and organizational commitment of the teachers differed significantly according to the variables of teachers' gender, marital status, age, seniority, education level, nutrition opportunities at school, transportation conditions to school, communication between teachers and managerial attitude. As a result of the analyzes, there was no significant difference between the communication anxiety levels of the teachers and the demographic variables, but it was determined that there was a significant difference between their organizational commitment and gender, the level of education they worked in and their managerial attitudes.

Anahtar Kelimeler

Communication apprehension, Organizational Commitment, teachers' communication apprehension, teachers' organizational commitment

Kaynakça

• Açıkalın, A. & Turan, S. (2015). Okullarda etkili iletişim (2. baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Albayrak, E. G. (2007). Kariyer yönetimi ve örgütsel bağlılık üzerine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Allen, N. J., Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
• Arslan, S. (2018). Yönetim sürecinde otorite kullanımı ve ortaya çıkan sorunların değerlendirilmesi: Eleştirel bir yaklaşım. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-18.
• Atik, S. (2012). İlköğretim okullarının örgüt tipi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Avanoğlu, E. (2018). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile moralleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Bakan, İ. & Büyükbeşe, T. (2004). Örgütsel iletişim ile iş tatmini unsurları arasındaki ilişkiler: akademik örgütler için bir alan araştırması. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (7), 1-30.
• Bakan, İ. (2018). Örgütsel stratejilerin temeli: örgütsel bağlılık. Gazi Kitabevi: Ankara.
• Balay, R. (2000). Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Balcı, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme kuram strateji ve taktikler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bargoon, J. K. (1976). The unwillingness to communicate scale: Development and Validation. Communication Monograph, 43, 60- 69.
• Bayraktar, E. (2019). Öğretmenlerin özerklik algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi ve Sebaattin Zaim Üniversitesi.
• Beatty, M. J., Forst, E. C., & Stewart, R. A. (1986). Communication apprehension and motivation as predictors of public speaking duration. Communication Education, 35(2), 143-146.
• Bingöl, D. (1997). Personel yönetimi. İstanbul: Beta Basımevi.
• Boylu.Y., Pelit.E .& Güçer, E. (2007). Akademisyenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri üzerine bir araştırma. Finans, Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 44(511), 55-74.
• Budak, T. (2009). İlkokulda görev yapan kadrolu ve sözleşmeli öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Burak, İ. (2005). Yaşamın dili iletişim. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş, & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri.(21. Baskı) Ankara: Pegem Akademi.
• Canbaz, O. (2019). Ortaöğretim kurumu yöneticilerinin farklılıkları yönetebilme becerileri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Ceylan, E. A. & Mocan, D. K. (2017). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin iletişim beceri düzeylerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 217, 111-127.
• Chen, J.C, Silverthorne, C. & Hung, J.Y. (2005). Organization communication, job stress, organizational commitment, and job performance of accounting professionals in Taiwan and America. Leadership & Organization Development Journal, 27(4), 242-249.
• Chor, L. T. (1991). Development of organizational commitment in Hong Kong aided secondary school christian teachers: a case study. http://www.fed.cuhk.edu.hk/ceric/cuma/ 91tcleung/conclusion.htm adresinden erişilmiştir.
• Çağlar, K. (2018). Herkes için etkili iletişim stratejileri. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Çakır, Ö. (2001). İşe bağlılık olgusu ve etkileyen faktörler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Çakmak, V. (2014). İletişim kaygısının sosyal medya kullanımı üzerine olan etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine örnek olay incelemesi (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi, Konya.
• Çapan, S. A. (2012). Yabancı dil öğrencilerinin iletişim kaygısının azaltılmasında bilgisayar destekli iletişim yönteminin kullanılması (Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çetin, M.Ö. (2004). Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık. Nobel Yayın Dağıtım: Ankara.
• Çetinkaya, B. (2017). Etkili iletişim için gerekçeli yaşamak. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çınar, O. (2010). Okul müdürlerinin iletişim sürecindeki etkinliği. Dumulupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26.
• Çöllü, F. & Summak, E. (2010). Örgütsel iletişim örgütsel bağlılığa etkisi: Konya’da bulunan mali müşavir çalışanları üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 13(2), 273-288.
• Daly, J. A., Caughlin, J. P. & Stafford, L. (1997). Correlates and consequences of social-communicative anxiety. In J.A. Daly, J.C. McCroskey, J. Ayres, T. Hopf, & D.M. Ayres (Eds.), Avoiding communication: shyness, reticence, and communication apprehension (pp. 21-71). N.J.: Hampton Press.
• Değerli, N. (2020). Üniversite öğrencilerinin iletişim kaygısı düzeyleri üzerine uygulamalı bir çalışma (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Demi̇rtaş, H. (2010). Dershane öğretmenlerinde örgütsel bağlılık ve iş doyumu. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2) , 177-206.
• Döş, İ. & Cömert, M. (2012). İlköğretim okullarında kriz yönetimi hakkında okul müdürlerinin görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 329-346.
• Ekinci, K. (2006). Örgütsel iletişim ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler, Enstitüsü, Erzurum.
• Eren, E. (1993). Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta.
• Güçlü, N. (2000). İletisim. L. Küçükahmet (Ed.), Sınıf yönetimi (s. 133-154). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kılınçarslan, S. (2018). İletişime giriş (2. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gümüştekin, G., Eren, D., Özler, E. & Yılmaz, F. (2010). 360 derece performans değerleme sisteminin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi,1(1), 1-20.
• Hord, S.M. (1992). Facilitative leadership: The ımperative for change, Southwest Educational Development Laboratory, Austin, Texas, USi
• IIias, A., Razak, M. Z. A. & Yunus, N. K. Y. (2013). Communication apprehension: a case of accounting students. International Journal of Independent Research and Studies, 2(1), 16-27.
• İlhan, H. (2019). Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük.
• İnce, M. & Gül, H. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: örgütsel bağlılık. Çizgi Kitabevi: Konya.
• Jaasma, M. A. (1997). Classroom communication apprehension: Does being male or female make a difference? Communication Reports, 10(2), 219-228.
• JASP Team (2020). JASP (Version 0.14.1)[Computer software].
• Jehanzeb, K. & Mohanty, J. (2019), The mediating role of organizational commitment between organizational justice and organizational citizenship behavior: power distance as moderator. Personnel Review, 49(2), 445-468.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karataş, S. & Güleş, H. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş tatmini ile örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 74-89.
• Kaya, Y. K. (1991). Eğitim yönetimi: kuram ve Türkiye’deki uygulama. Ankara: Bilim Yayınları.
• Kayhan, N. (2014). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile çatışma yönetimi stratejileri arasındaki ilişki (Gaziantep il örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Keaten, J., Kelly, L., & Pribyl, C. B. (1997). Communication apprehension in Japan: Grade school through secondary school. International Journal of Intercultural Relations, 21(3), 319-343.
• Korkut, F. (2005). Yetişkinlere yönelik iletişim becerileri eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 143-149.
• Koyuncu, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile değişime hazır olma durumları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). On dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş. & Çokluk, Ö. (2007). Sosyal bilimler için istatistik (2. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Köseler, A. (2006). Lise öğrencilerinde iletişim kaygısı (Doktora Tezi). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Kurşunoğlu, A, Bakay, E. & Tanrıöğen, A. (2018). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 101-115.
• Küçüközkan, Y. (2015). Örgütsel bağlılık ile cinsiyet arasındaki ilişki: hastanelerde çalışan sağlık personeli üzerinde bir araştırma. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 14-37.
• Küpeli, E. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin iletişim becerileri ile özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Maslow, A. H. (1943). A Theory of Human Motivation. Psychological Review 50, 370-396.
• McCroskey, J, C., Andersen, J. F., Richmond, V. P. & Wheeless, L. R. (1981) Communication apprehension of elementary and secondary students and teachers. Communication Education, 30(2), 122-132.
• McCroskey, J. C. (1977). Classroom Consequences of Communication Apprehension. Communication Education, 26, 27-33.
• Meera, K. P., Sebastian, R. M, & Bindu, A. V. (2014). Prospective teachers level of communication apprehension. International Journal of Sciences: Basic and Applied Research, 17(2), 243-251.
• Mercan, M. (2006). Öğretmenlerde örgütsel bağlılık, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel vatandaşlık (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Meyer, J. P. & Allen J. N. (1981). A three-component concep-tualization of organizational commitment, Human Resource Management Review 1, 61-89.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1997). Commitment in the workplace: Theory, research, and application. Newbury Park, CA: Sage.
• Mutlu, E. (2012). İletişim sözlüğü. Ankara: Sofos Yayınları.
• Nartgün, Ş. & Menep, İ. (2010). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılığa ilişkin algı düzeylerinin incelenmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi,1, 288-316.
• Özdamar K. (2002). Paket Programlarla İstatistiksel Veri Analizi-1. (4. baskı.). Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özer, A. R. (2017). Öğretmenlerde sosyal kaygı düzeyi ve iletişim becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özkan, A. (2021). Özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının yöneticilerinin hizmetkâr liderlik düzeyleri ve özerklik davranışları ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• P’Rayan, A. & Shetty, R. T. (2008). Developing engineering students’ communication skills by reducing their communication apprehension. English for Specific Purposes World, 4(20), 1-24.
• Philips, J. C. (1968). Reticence: pathology of the normal speaker. Speech Monographs, 35, 39-49.
• R Core Team (2020). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. URL https://www.R-project.org/.
• RStudio Team (2020). RStudio: Integrated Development for R.
• Rai, U. & Rai, S. M. (2009). Efective communication. Mumbai: Himalaya Publishing.
• Rao, P. S. (2010). Organisational behaviour. Retrieved from https://ebookcentral.proquest.com.
• Rayudu, C. S. (2009). Communication. Retrieved from https://ebookcentral.proquest.com
• Richmond, V. P & McCroskey, J. C. (1998). Communication apprehension, avoidance and effectiveness. Needham Heightsm MA: Allyn and Bacon.
• Sager, J.K. (1990), Reducing sales manager job stress, The Journal of Consumer Marketing, 7(4), 5-14.
• Saltık, B., Ünsar, A.S. & Oğuzhan, A. (2015). Örgütsel iletişimin örgütsel bağlılığa olan etkisi: bir alan araştırması. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 52(600), 47-58.
• Sheldon, M.E. (1971). Invesments and Involment as mechanism producing commitment to organization. Administrative Science Querterly, 16, 143-150.
• Sığmaz, A , Bağcı, Z . (2018). İş doyumu ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Bankacılık sektörü üzerine bir araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(4) , 62-73.
• Sürücü, L. & Maşlakçı, A. (2018). Örgütsel bağlılık üzerine kavramsal inceleme. International Journal of Management and Administration, 2(3), 49-65.
• Şahin, B. (2015). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık davranışları ile okul müdürlerinin etik liderlik davranışları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Uşak Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Uşak.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. U.S.A.: Pearson.
• Tanrıöğen, A. (2018). Örgütlerde etkili insan ilişkileri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yıldız K. (2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8(6): 853-879.
• Yousef, D.A. (2000), Organizational commitment: a mediator of the relationship leadership behavior with job satisfaction and performance in a non-western country. Journal of Managerial Psychology, 15(1), 6-24.
• Zıllıoğlu, M. (1996). İletişim nedir? İstanbul: Cem Yayınevi.