Examining the 2018 Social Studies Curriculum in Terms of Museum Usage

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 281 - 307, 31.01.2023

Süleyman Temur , Yavuz Topkaya

Öz

2018 SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ MÜZE KULLANIMI BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Öz

Yapılandırmacı yaklaşım doğrultusunda yenilenen 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nda okul dışı alanlardan yararlanılması gerektiği açıkça ifade edilmiştir. Nitekim sosyal bilgiler dersinde, kazanımların somutlaştırılmasında, gerek gerçek yaşam örüntüleri sağlamada gerekse de farklı öğretim yöntem ve tekniği kullanmak önemlidir. Müzeler, yapılandırmacı yaklaşımın yansıtılarak revize edildiği öğretim programlarında bireylerin aktif olarak öğrenme sağlayacakları mekânların başında gelmektedir. Bu bağlamda bireyleri, bilgiyi yapılandırma sürecinde aktif kılmak ve somut yaşantılar yoluyla bireylerin toplumsal yaşam pratiklerinde var olabilmesini sağlamak için 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda müze kullanımının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, nitel araştırma modellerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Veriler, içerik analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Araştırmada “2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı” veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Çalışmada, SBDÖP’de yer alan kazanımlar ve kazanımların yer aldığı öğrenme alanları müze kullanımı kapsamında analiz edilerek tablolar halinde sunulmuştur. Araştırma sonucunda, 4. sınıfta 11, 5. sınıfta 11, 6. sınıfta 9 ve 7. sınıfta 12 olmak üzere toplam 43 kazanımda müze kullanımına ilişkin sonuçlara ulaşılmıştır. Müze kullanımına ilişkin en fazla kazanımın yer aldığı sınıf kademesi 7. sınıf, en az kazanımın yer aldığı sınıf kademesi ise 6. sınıftır. Müze kullanımına ilişkin kazanımların en fazla yer aldığı öğrenme alanı ”Kültür ve Miras”, en az kazanımın yer aldığı öğrenme alanı ise “İnsanlar, Yerler ve Çevreler”dir. Tüm bu verilerden hareketle bazı öneriler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Müze, Öğrenme Alanı, Kazanım.

Kaynakça

• Abacı, O. (2005). Çocuk ve Müze. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Akmehmet, K. T. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde arkeoloji müzelerinin nesne merkezli eğitim etkinlikleriyle kullanılması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akyürek, T. (2011). İlköğretim I. kademe görsel sanatlar dersinde müze eğitiminin tarih ve kültür bilinci oluşturmasındaki önemi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aladağ, E., Akkaya, D., & Şensöz, G. (2014). Sosyal bilgiler dersinde sanal müze kullanımının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 199-217.
• Allard, M., Boucher, S., & Forest, L. (1992). The museum and the school. McGill Journal of Education, 29(2), 1-17.
• Alpagut, A. (2009). Anadolu medeniyetleri müzesi eğitim etkinlikleri ve müze eğitimi. 38. Icanas 10-15.09.2007. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Alpagut, B. (2003). Türkiye’de doğa tarihi araştırmalarının örgütlenmesi. 1. Ulusal Doğa Tarihi Kongresi (s. 63-73). Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği Yayını.
• Altın, B. N., & Demirtaş, S. (2014). Sosyal bilgiler dersinde sınıf dışı eğitim etkinlikleri. İçinde M. Safran (Edt.), Sosyal bilgiler öğretimi (s. 509-544). Ankara: Pegem Akademi.
• Altunbaş, A., & Özdemir, Ç. (2012). Çağdaş müzecilik anlayışı ve ülkemizde müzeler. http://teftis.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/4655,makale.pdf?0. Erişim Tarihi: 28.07.2022
• Anderson, D., Lucas, K., Ian Ginns, S., & Dierking, L. D. (2000). Development of knowledge about electricity and magnetism during a visit to a sicence museum and related post- visit activities. Science Education(84), 658-679.
• Ata, B. (2002). Müzelerle ve tarihi mekânlarla tarih öğretimi: tarih öğretmenlerinin “müze eğitimine” ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Atagök, T. (1999a). Müze mimarisi. İçinde T. Atagök (Edt.), Yeniden müzeciliği düşünmek (s. 71-86). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Atagök, T. (1999b). Çağdaş müzeciliğin anlamı; müze ve ilişkileri. İçinde T. Atagök (Edt.), Yeniden müzeciliği düşünmek (s. 131-142). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Atasoy, N. Y. (1998). “Müze eğitiminde yazılı gereçlerin rolü”. 4. Müzecilik Semineri Bildiriler. İstanbul: Askeri Müze ve Kültür Sitesi. 16-18 Eylül.
• Aydoğan, Y. (2020). Kültürel miras bilinci kazanımıyla ilgili müze eğitimi dersi üzerine bir durum çalışması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
• Başaran, C. (1995). Arkeolojiye giriş I –II. Erzurum: Aşiyan Kitabevi.
• Baysal, Z. N. (2006). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler programlarının felsefi temelleri. İçinde A. Tanrıöğen (Edt.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (s. 55-74). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Bogdan , R. C., & Biklen, S. K. (1992). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods. Boston: Allyn and Bacon.
• Bowe, J. A. (2009). Intercultural dialogue and the British museum: a “museum for the world”. İçinde S. Bodo, K. Gibbs, & M. Sani (Edt.), Museums as places for intercultural dialogue: selected practices from Europe (s. 14-17). MAP for ID Group.
• Broek, S. (2015). Why museums are valid learning environments. https://ec.europa.eu/epale/en/blog/why-museums-are-valid-learning-environments Erişim Tarihi: 28.07.2022
• Çerkez, S. (2011). Sosyal bilgiler dersinde müze eğitimine dayalı öğretim uygulamalarının öğrencilerin akademik başarısına ve tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Çetin, Y. (2002). Çağdaş eğitimde müze eğitiminin rolü ve önemi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi(8), 57-61.
• Çolak, C. (2006). Sanal müzeler. Türkiye'de İnternet Konferansı Bildirileri (s. 291-296). Ankara: Tobb Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi. 21-23 Aralık.
• Çulha, B. (2006). Tarihsel mekânlarda keşfederek öğrenme yoluyla sosyal bilgiler öğretimine yönelik öğrenci görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Demir, A. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programında müze eğitimiyle ilişkilendirilen kazanımların gerçekleştirilmesine yönelik sosyal bilgiler öğretmenlerinin yaklaşımları (Tokat ili örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Demir, A., & Tak, İ. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin müze ile eğitime yaklaşımları (Tokat ili örneği). Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 1-18.
• Demir, C. (2001). Müzelerde çağdaş pazarlama. İstanbul: Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı.
• Demircioğlu, İ. H. (2010). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Doğanay, A. (2008). Çağdaş sosyal bilgiler anlayışı ışığında yeni sosyal bilgiler programının değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 77-96.
• Egüz, Ş. (2020). Sosyal bilgiler dersinde müze eğitimi uygulamalarının öğrenciler üzerindeki etkisi. Milli Eğitim, 227, 245-270.
• Egüz, Ş., & Kestel, A. (2012). Sosyal bilgiler dersinde müze ile eğitimin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi: Samsun ili örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 81-104.
• Ekelik, H. G. (2010). Sosyal bilgiler derslerinde müze faaliyetlerinin programlanması (Konya müzeleri örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Erbay, F. (2000). Doğal afetler ve müzeler. V. Müzecilik Semineri'nde sunuldu (s. 42-47). İstanbul, Türkiye. 20-22 Eylül.
• Ercan, M. (2007). Cumhuriyet döneminde ilköğretim sosyal bilgiler programlarındaki sanat konularının yeterliliği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Erdoğan, T. (2003). Türkiye’deki arkeoloji müzelerinde yapılan eğitsel faaliyetler (Dönem Projesi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Filiz, N. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde müze kullanımı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Goetz, J. C., & LeCompte, M. D. (1984). Ethnography and qualitative design in educational research. Orlando: Academic Press.
• Gömleksiz, M. N., & Kılınç, H. (2012). Küreselleşmenin eğitim programları üzerindeki etkisine ilişkin akademisyen görüşleri: nitel bir çalışma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 397-413.
• Güleç, S., & Alkış, S. (2003). Sosyal bilgiler öğretiminde müze gezilerinin iletişimsel boyutu. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 63-78.
• Gürkan, T. (2004). İlköğretim II. kademede müze eğitiminin önemi üzerine araştırma (Bursa örneğinde) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Hein, G. E. (1998). Learning in the museum. London: Routledge.
• Hein, G. E. (2004). John Dewey and museum education. The Museum Journal, 47(4), 414-417.
• Hooper-Greenhill, E. (1999a). Müze ve galeri eğitimi. (B. Onur, Edt., Çev: M. Ö. Evren ve E. G. Kapçı) Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Hooper-Greenhill, E. (1999b). Museums and interpretive communities. Musing on Learning Semineri’nde sunuldu. University of Leicester. 20 Nisan
• ICOM, Uluslararası Müzeler Konseyi. (2007). http://icom.museum/the-vision/museum-definition/ Erişim Tarihi: 28.07.2022
• Işık, H. (2008). İlköğretimde tarih konularının yerel tarih ile ilişkilendirilmesinin öğrenci başarısına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 290-310.
• Kaba, G. (2021). Sosyal bilgiler dersinde müze eğitimine yönelik geliştirilen dijital çizgi romanın öğrencilerin akademik başarısına ve tutumuna etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaf, Ö. (2017). Sosyal bilgiler öğretiminde yaratıcı drama ve müze. Yaratıcı Drama Dergisi, 12(2), 137-146.
• Kale, Y. (2014). Tarih öğretiminde müzeler ve tarihi mekânlar. İçinde M. Safran (Edt.), Tarih nasıl öğretilir? (s. 242-250). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Karabıyık, E. Ü. (2014a). İlköğretim sosyal bilgiler 6 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: BRC Basım Matbaacılık.
• Karabıyık, E. Ü. (2014b). İlköğretim sosyal bilgiler 7 öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: BRC Basım Matbaacılık.
• Karadeniz, C., & Çıldır, Z. (2014). İngiltere’de müze eğitimi “Londra’dan izlenimler" (B. Onur, Edt.). Ankara: Kalem Kitap Yayınları.
• Kısa, Y. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde müze kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşlerinin incelenmesi (Afyonkarahisar müzeleri) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Koç, G., & Demirel, M. (2004). Davranışçılıktan yapılandırmacılığa: eğitimde yeni bir paradigma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(24), 174-180.
• Kuruoğlu Maccario, N. (2002). Müzelerin eğitim ortamı olarak kullanımı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 275-285.
• Madran, B. (1999). Müze türleri. İçinde T. Atagök (Edt.), Yeniden müzeciliği düşünmek (s. 3-19). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• MEB. (2005a). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7.sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2005b). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4-5. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Mercin, L. (2002). Anadolu güzel sanatlar liselerinde müzelerin sanat (resim) eğitimi amaçlı kullanılmasına ilişkin yönetici ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Mercin, L. (2017). Müze eğitimi, bilgilendirme ve tanıtım açısından görsel iletişim tasarımı ürünlerinin önemi. Milli Eğitim, 46(214), 209-237.
• Meydan, A., & Akkuş, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde müze gezilerinin tarihi ve kültürel değerlerin kazandırılmasındaki önemi. Marmara Coğrafya Dergisi(29), 2-42.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2 Baskı). CA: Sage Publications.
• Nas, R. (2006). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• NCSS. (1994). Expectations of excellence: Curriculum standards for the social . Washington: DC: NCSS.
• Onur, B. (2012). Çağdaş müze eğitim ve gelişim. Ankara: İmge Kitabevi.
• Oruç, S., & Altın, B. N. (2008). Müze eğitimi ve yaratıcı drama. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(35), 125-141.
• Önder, A., Abacı, O., & Kamaraj, I. (2009). “Müzelerin eğitim amaçlı kullanımı projesi”: İstanbul arkeoloji müzesi’ndeki marmara örneklemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 103-117.
• Önder, M. (1985). Türkiye müzeleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özensoy, A. U. (2013). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Dorukkaya Matbaacılık Yayıncılık.
• Özkasım, H. (2013). Müze ve müzecilik. İçinde E. Altınsapan, & N. Küçükhasköylü (Edt.), Müzecilik ve sergileme (s. 2-21). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Pamir, H. (2008). Geçmişten geleceğe Türkiye’de müzecilik. İçinde Z. Önen, G. Tunç ve M. Türkyılmaz (Edt.), I Sempozyum (21-22). Ankara: Vehbi Koç ve Ankara Araştırma Merkezi.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3 Baskı). London: Sage Publications, Inc.
• Paykoç, F., & Baykal, S. (2000). Müze pedagojisi: kültür, iletişim ve aktif öğrenme ortamı olarak müzelerin etkinliğine ilişkin bir çalışma müzecilikte yeni yaklaşımlar küreselleşme ve yerelleşme. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Rebetez, P. (1969). Bir müze nasıl ziyaret edilir?. Ankara: M.E.B, Talim Terbiye Dairesi Araştırma ve Değerlendirme Bürosu.
• Rıvıere, G. H. (1962). Müzelerin eğitimdeki rolü hakkında Unesco bölge semineri. İstanbul: ICOM Türkiye Milli Komitesi Yayınları.
• Safran, M., & Ata, B. (1998). Okul dışı tarih öğretimi. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 87-94.
• San, İ. (2001). “Müze kültürü, sanat kültürü ve toplumsal sorumluluk başlıklı açık oturum konuşması”. İçinde, Müze kültürü, sanat kültürü ve toplumsal sorumluluk (s. 4-10). Ankara: Müzeciler Derneği Yayınları.
• Seidel, S., & Hudson, K. (1999). Müze eğitimi ve kültürel kimlik. (B. Onur, Edt., Çev: B. Ata) Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müze Eğitimi Anabilim Dalı Yayınları.
• Selanik Ay, T., & Kurtdede Fidan, N. (2014). Öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde müzelerden yararlanmaya ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(48), 69-89.
• Sevigen, E. (2021). Sosyal bilgiler öğretiminde müze eğitimi uygulamalarının öğrencilerin somut kültürel miras ve ders ile ilgili tutumlarına etkisi ve süreç hakkındaki görüşleri: Bir karma yöntem araştırması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Sezgin, M., & Karaman, A. (2009). Müze yönetimi ve pazarlama. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Solmaz, K. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin müze eğitimine yönelik görüşleri ve uygulamaları. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 40-54.
• Sönmez, E. (2011). İlköğretim II. kademe 6. sınıf sosyal bilgiler dersi eskiçağ tarihi konularının işlenmesinde müzelerin önemi, karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri (Şanlıurfa il merkezi örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Şapolyo, E. B. (1936). Müzeler tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Şaşan, H. (2002). Yapılandırmacı öğrenme. Yaşadıkça Eğitim(74), 49-52.
• Şişman, Z. B. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde kültürel varlıklara ilişkin öğrencilerde farkındalık bilinci oluşturmada müze eğitiminin etkisi (Malatya ili örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Talboys, K. G. (2016). Museum educator’s handbook. New York: Routledge.
• Tarman, B., Ergür, Ş., & Eryıldız, F. (2012). Yenilenen sosyal bilgiler programına dair bir değerlendirme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 103-135.
• Tezcan Akmehmet, K. (2008). Müzelerin tarih öğretiminde nesne merkezli eğitim etkinlikleriyle kullanılması ve ilköğretim sosyal bilgiler öğretimi. Milli Eğitim Dergisi(180), 50-67.
• Tezcan Akmehmet, K. (2013). Müzeler ve eğitim. İçinde E. Altınsapan & N. Küçükhasköylü (Edt.), Müzecilik ve sergileme (s. 128-154). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Tezcan Akmehmet, K., & Ödekan, A. (2006). Müze eğitiminin tarihsel gelişimi. İstanbul Teknik Üniversitesi Dergisi, 3(1), 47-58.
• Tırpan, N. (1982). Müzeler ve eğitim. Müze Dergisi (özel sayı), 20-21.
• Uçar, A. (2014). Sanat eğitiminde müzelerin eğitimsel rolleri ve işlevleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 107-117.
• Ulu Kalın, Ö. (2015). Sosyal bilgiler eğitiminde kültürel ve edebi mekânlara dayalı öğrenme ortamları. İçinde R. Sever, & E. Koçoğlu (Edt.), Sosyal bilgiler eğitiminde mekânsal öğrenme ortamları (s. 311-359). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Uralman, H. (2012). Müze halkla ilişkilerinin genişleyen perspektifi. İçinde, Müze bilimin abc’si (s. 247-262). İstanbul: Ege Yayınları.
• Ustaoğlu, A. (2012). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersi Türk tarihinde yolculuk ünitesinde anal müzelerin kullanımının öğrenci başarısına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Utku, Ç. (2008). İlköğretim 5. sınıf düzeyi sanat eğitiminde müze eğitiminin öğrencilerin tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Varol Akçe, N. (2011). Sanatçı müzeleri: müzeolojik bağlamda bir değerlendirme ve Türkiye için model önerisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yalçın, F. (2010). Tarih öğretim alanı olarak müzelerin kullanılmasının toplumsal tarih bilincinin kazandırılmasındaki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Yaşilbursa, C. C. (2006). Sosyal bilgilerde tarihi yerleri kullanarak tarih konularının öğretimi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yavuzoğlu Atasoy, N. (1999). Çağdaş eğitimde müzenin işlevi. İçinde T. Atagök (Edt.), Yeniden müzeciliği düşünmek (s. 147-153). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12 Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, T., & Tahiroğlu, M. (2012). Sanal ortamda gerçekleştirilen müze gezilerinin ilköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler yönelik tutumlarına etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 104-114.
• Yüksel, A., Mil, B., & Bilim, Y. (2007). Nitel araştırma: Neden, nasıl, niçin? (3 baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Zilcioğlu, Ş. (2008). Çocuk müzeleri ve müze eğitimi. B. Onur (Edt.), Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü ve Uygulama Merkezi Yayınları.