ETİK PENCEREDEN EGOİZME BİR BAKIŞ

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 149 - 163, 30.01.2024

Mustafa Sarp

Öz

Etik bir tartışıma konusu olarak Egoizm, bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde yanlış anlaşılmış ve birçok kişi tarafında eleştiriye tabi tutulmuştur. Filhakika yok sayılmak istenmiştir. Özellikle birçok etik kitabında hazcılık ve faydacılık gibi kendine çok yakın olan diğer teorilere göre az yer verilmiş hatta hiç söz edilmediği de olmuştur. Tek sorun bu değildir. Kavramın etimolojik olarak da sıkıntıları olduğu görülmektedir. Özellikle egoizm kavramın egotizm terimiyle çok sık karıştırıldığı anlaşılmaktadır. Ayrıca ahlak felsefesi tartışmalarında egoizmin bir etik teori olarak sayılmamaya çalışılmasında onun tek boyutunun ele alınmasın da etkisi olduğu görülmektedir. Bu tek boyutu onun Psikolojik Egoizm kategorisi olup; bu alanın bir etik teori olmaktan çok psikolojik bir betimleme olduğu açıktır. Fakat bunun yanında Egoizmin normatif boyutu es geçilmektedir. Ancak bu mertebedeki iki ana kategori olan Etik Egoizm ve Rasyonel Egoizmin kendilerine etik alanda bir yer edinme iddiasında ve çabasında olduğu da bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada da bu çabalara değinilmeye çalışarak, egoizm-egotizm kavramlarına bakılıp; egoizmin psikolojik ve normatif biçimleri ve bunların temel kabulleri ile varsayımları tanımlanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Egoizm, Egotizm, Normatif Egoizm, Psikolojik Egoizm, Etik

A Look at Egoism from An Ethical Perspective

Öz

Egoism as a subject of ethical debate has been consciously or unconsciously misunderstood and criticized by many people. It has even been ignored. Especially in many ethics’ books, it has been given less space than other theories that are very close to it, such as hedonism and utilitarianism, or even not mentioned at all. This is not the only problem. The concept also has etymological problems. In particular, it is understood that the concept of egoism is often confused with the term egotism. Moreover, it is seen that the fact that egoism is not considered as an ethical theory in moral philosophy discussions is due to the fact that only one dimension of egoism is considered. This single dimension is its category of Psychological Egoism; it is clear that this field is a psychological description rather than an ethical theory. However, the normative dimension of Egoism is also overlooked. However, it is a fact that the two main categories at this level, Ethical Egoism and Rational Egoism, claim and strive to gain a place for themselves in the ethical field. In this study, by trying to address these efforts, the concepts of egoism-egotism will be examined and the psychological and normative forms of egoism and their basic assumptions and assumptions will be defined.

Anahtar Kelimeler

Egoism, Egotism, Normative Egoism, Psychological Egoism, Ethics.

Kaynakça

• Audi, R. (1999). The Cambirdge dictionary of philosophy. New York: Cambridge University Press.
• Baier, K. (1993). Egoism. P. Singer içinde, A Companion to Ethics (s. 197-204). Oxford: BlackWell.
• Bernstein, A. (2008). Objectivism in one lesson (An introduction to the philosophy of Any Rand). UK: Hamilton Books.
• Billington, R. (2011). Felsefeyi yaşamak-Ahlak düşüncesine giriş. (A. Yılmaz, Çev.) istanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Blackburn, S. (1996). The Oxford dictionary of philosophy. UK: Oxford University Press.
• Bolay, S. H. (2013). Felsefe doktirinleri ve terimleri sözlüğü. Ankara: Nobel Yayınları.
• Brandt, R. (1972, Nov.). Rationality, egoism, and morality. The Journal of Philosophy, 69(20), s. 681-697.
• Burgess-Jackson, K. (2003, July). Deontological egoism. Social Theory and Practice, 29(3), s. 357-385.
• Cambridge University. (2003). Cambridge advanced learner's dictionary. United Kingdom: Cambridge University Press.
• Campbell, R. (2001). Egoism. C. B. Lawrence C. Becker içinde, Encyclopedia of Ethics (s. 446-450). Londın: Routledge.
• Cevizci, A. (2002a). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
• Cevizci, A. (2002b). Etiğe giriş. İStanbul: Paradigma Yayınları.
• Çilingir, L. (2003). Ahlak felsefesine giriş. Ankara: Elis Yayınları.
• Department of Philosophy, Stanford University. (2023, 4 4). Egoism. Stanford Encyclopedia of Philosophy: https://plato.stanford.edu/entries/egoism/ adresinden alındı
• Dumas, A. (2001). Three Musketeers. USA: Saddleback.
• Feldman, F. (1978). Introductury to ethics. USA: Prentice-Hall International.
• Göklap, N., & Günör, R. B. (2022). Felsefeye giriş. Ankara: Nobel.
• Günör, R. B. (2019). Ahlak felsefesinde özgecilik. Ankara: Atlas Kitap.
• Hobbes, T. (1811a). Human nature (The English works of Thomas Hobbes od Malmesbury vol. IV). (B. W. Molesworth, Dü.) London: John Bohn Press.
• Hobbes, T. (1839). Elements of philosophy (The English works of Thomas Hobbes vol. I). (B. Sir William Molesworth, Dü., & B. Sir William Molesworth, Çev.) London: John Bohn Press.
• Hobbes, T. (2004). Leviathan. (S. Lim, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kagan, S. (1992). The structure of normative ethics. Phlosophical Persperctives, 6, s. 223-242.
• Kılıç, R. (2006). Felsefe ve ahlak ilişkisi. Din ve Ahlak Felsefesi (s. 174-200). içinde Ankara: Ankuzem Yayınları. Mengüşoğlu, T. (2015). İnsan felsefesi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Mulholland, L. (1989). Egoism and morality. The Journal of Philosophy, 86(10), s. 542-550.
• Nielsen, K. (1959). Egoism in ethics. Philosophy and Phenomenological Research, 19(4), s. 502-510.
• Nişanyan, S. (2009). Sözlerin soyağacı. İstanbul: Everest Yayınları.
• Philosophy.lander.edu. (2024, 24 04). Ethical egoism. Philosophy.lander.edu: https://philosophy.lander.edu/ethics/ethical_ego.html adresinden alındı
• Platon. (2012). Sokrates'in savunması. (A. Çokona, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Rand, A. (1973, Agust 27). The Ayn Rand letter vol. II No:24 ( Agust 27 1973). 2(24).
• Rand, A. (1975, October). The Ayn Rand Letter vol. IV No:1 (October 1975). 4(1).
• Rand, A. (1993). Fountainhead. New York: Signet Book.
• Rand, A. (2007). Atlas shrugged. England: Penguin Books.
• Runes, D. D. (1942). The Dictionary of philosophy. New York: Philosophical Libary.
• Shaver, R. (1999). Rational egoism -A selective and critical history. Cambridge-UK: Cambridge Universty Press.
• Stephen, S. L. (1904). Hobbes. London: The Macmillan Company.
• Topçu, N. (2012). Ahlak. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2001). Ahlak. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Walker, J. L. (1972). The philosphy of egoism. Colarado: Ralp Myles Publisher.