Necati Cumalı’s Literary Memoirs and Literary Environment

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 383 - 400, 31.07.2024

Gülten Bulduker

Öz

Memoirs are the traces of bittersweet days lived in the past dimension. They are remembered for a while, but if they are not written, they are erased from memory over time. Anyone can write their memoirs and each memoir that is written contains an experience. Especially the memoirs of famous people, artists and statesmen have a special value with the life experience they carry to the future and show the way to achieve success. In this respect, memoir has an important place among literary genres, but it also has similarities with genres such as diary, autobiography, and travel writing. The important thing is to distinguish the memoir genre from other genres and evaluate it with its unique characteristics.
Poet and writer Necati Cumalı, one of the respected names of modern Turkish literature, has written many works of different genres such as novels, stories and theater texts. Like his other works, his memoirs carry a human essence with their rich content. In his memoirs, he describes his struggle for his own personality and art, as well as the important events he personally observed and heard about the lives of his artist friends. He not only conveys a concrete reality, but also elevates what he tells to an artistic dimension with the possibilities of literary language. In his memoirs, he also gives interesting clues about the undisclosed personality traits of his friends. In addition, the political and cultural climate of the period was also reflected in them. In this respect, it can be said that these memoirs are documents that are important sources of cultural history.
In this study, the concept of time and memory is first emphasized. Thus, it was aimed to clarify the connection between the present time dimension and the past time dimension. Then Necati Cumalı's literary memoirs were discussed.

Anahtar Kelimeler

Art, Literature, Memoir, Life, Necati Cumalı.

NECATİ CUMALI’NIN EDEBÎ HATIRALARI ve EDEBÎ ÇEVRESİ

Öz

Hatıralar, geçmiş zaman boyutunda kalan acı-tatlı yaşanmış günlerin izleridir. Bir süre hatırlanır, ama yazılmazsa zamanla hafızadan silinir. Herkes hatıralarını yazabilir, her yazılan hatıra bir yaşanmışlık içerir. Özellikle ünlü kişilerin, sanatçıların ve devlet adamlarının hatıraları, geleceğe taşıdıkları hayat tecrübesiyle ayrı bir değer taşır; başarıya ulaşmanın yolunu gösterir. Bu yönüyle hatıra, edebiyat türleri arasında önemli bir yer edinir, ama onun günlük, otobiyografi, gezi yazısı gibi türlerle de benzer yönleri vardır. Önemli olan hatıra türünü, diğer türlerden ayırt etmek ve kendine has özellikleriyle değerlendirmektir.
Modern Türk edebiyatının saygın isimlerinden biri olan şair ve yazar Necati Cumalı, roman, hikâye, tiyatro metni gibi değişik türde çok sayıda eser yazmıştır. Diğer eserleri gibi hatıraları da zengin içeriğiyle insani bir öz taşır. O, hatıralarında hem kendi kişiliği ve sanatı uğrana verdiği mücadeleyi hem de sanatçı dostlarının hayatına dair bizzat gözlemlediği ve duyduğu önemli olayları anlatır. Yalnız somut bir gerçekliği vermekle kalmaz, aynı zamanda anlattıklarını edebi dilin imkânlarıyla sanatsal bir boyuta yükseltir. Hatıralarında dostlarının açığa vurulmayan kişilik özellikleri hakkında da ilginç ipuçları verir. Ayrıca bunlara devrin siyasi ve kültürel iklimi de yansımıştır. Bu yönüyle de bu hatıraların kültür tarihinin önemli kaynaklarından bir belge niteliğinde oldukları söylenebilir.
Bu çalışmada, önce zaman ve hatıra kavramı üzerinde durulmuştur. Böylece şimdiki zaman boyutuyla geçmiş zaman boyutu arasındaki ilgi bağına açıklık getirilmek istenilmiştir. Sonra da Necati Cumalı’nın edebî hatıraları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanat, Edebiyat, Hatıra, Hayat, Necati Cumalı.

Kaynakça

• Andaç, F. (2001). Necati Cumalı ile gün ışığında konuşmalar. Agora Dergisi, S. 14, s. 6-10.
• Beyatlı, Y. K. (1999). Çocukluğum, gençliğim ve siyasî, edebî hatıralarım. İstanbul: Baha Matbaası.
• Cumalı, N. (1997). Makedonya 1900. Altın Kitaplar Yayınevi.
• Cumalı, N. (1982). Etiler mektupları. İstanbul: Tekin Yayınları.
• Cumalı, N. (1990). Yeşil bir at sırtında. İstanbul: Can Yayınları.
• Cumalı, N. (1996). Yaşamın diyeti, yaşlanmaz şair çocuk: Necati Cumalı’ya selam seçkisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürkçü Düşünce Topluluğu, 96-98.
• Mengüşoğlu, T. (1988). İnsan felsefesi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gürpınar, M. (1992). Konuşmalar: Necati Cumalı, Oktay Akbal, Melisa Gürpınar. Türk Dili, S. 30, s. 38-42.
• Orhan O. (1997). Hâtırat. İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, C. 16, s. 445-449.
• Sartre, J. P. (2009). Varlık ve hiçlik, fenomenolojik ontoloji denemesi. İstanbul: İthaki Yayınları.