LİSE ÖĞRENCİLERİNİN DİJİTAL OKURYAZARLIK ve SİBER GÜVENLİK FARKINDALIKLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 321 - 346, 31.07.2024

Onur Altun Erman Yukselturk

Öz

Dijitalleşen dünya ile birlikte bireylerin ve toplumların dijital platformları kullanımlarında ciddi bir artış gözlemlenmektedir. Bu kapsamda siber suçlar ve veri güvenliği tehditleri de paralel olarak artmaktadır. Bu çalışma, Kırıkkale'deki 22 lisede öğrenim gören öğrencilerin dijital okuryazarlık ve siber güvenlik farkındalığını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın veri toplama sürecinde "kişisel siber güvenliği sağlama ölçeği" ve "dijital okuryazarlık ölçeği" adlı iki ayrı veri toplama aracı kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, öğrencilerin dijital okuryazarlık düzeyi ile siber güvenlik farkındalığı arasında pozitif bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Günde 2-3 saat internet kullanan öğrencilerin siber güvenlik farkındalıklarının diğerlerine göre anlamlı derecede yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ancak, haftalık internet kullanım sürelerinin öğrencilerin siber güvenlik farkındalığı üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca, kadın öğrencilerin siber güvenlik farkındalığı, erkek öğrencilere göre daha yüksek bulunmuştur, bu da cinsiyetin bu konuda etkili bir faktör olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, bu çalışma, öğrencilerin siber güvenlik ve dijital okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesiyle ilgili genel bir çerçeve sunarak, bu konuda yapılan araştırmalardan elde edilen önemli bulguları değerlendirmektedir. Siber güvenlik ve dijital okuryazarlık alanındaki bu farkındalıkların artırılması, eğitim kurumları, aileler ve toplumun genelinde daha etkin bir dijital vatandaşlık bilincinin gelişimine katkı sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Siber Güvenlik, Dijital Okuryazarlık, Dijital Dünya, Dijital Yerliler, Teknoloji.

Etik Beyan

Kırıkkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tez Yazım Kurallarına uygun olarak hazırladığım bu makale çalışmasında; o Makale içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dokümanları akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi, o Tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu, o Makale çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak gösterdiğimi, o Kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, o Bu makale sunduğum çalışmanın özgün olduğunu, bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan ederim.

Teşekkür

Bu araştırma, pek çok kişi ve kurumun maddi ve manevi katkıları ile gerçekleştirilip, sonuçlandırılabilmiştir. Dolayısıyla, öğrencilik hayatımın hem lisans hem yüksek lisans döneminde bana yol gösteren, bilgi ve tecrübeleri ile bana destek ve yardımda bulunan, bana her zaman hoşgörü ile davranan çok kıymetli hocam ve danışmanım Sayın Prof. Dr. Erman YÜKSELTÜRK’e ve tüm öğretmenlerime “Öğretmenimin İzinden” isimli şiirimden bir bölüm ile teşekkürlerimi sunarım. Sevgi bahçesindeki güllerin açması gerektiği anda, Öğretmenim bir bahçıvana benzer, Elinin emeği ile açan güller etrafa mis kokular saçar, Güzel kokuların yayıldığı yolda, Öğretmenim yürür, ben yürürüm izinden… Bugünlere gelmemi sağlayan, yüksek lisans dönemim ve hayatım boyunca sevgisini, hoşgörüsünü, maddi manevi desteklerini esirgemeyen, eğitimin anlam ve önemini daha ilk doğduğum anda hissederek, yaşayarak öğrenmemi sağlayan ilk öğretmenlerim annem Melek ALTUN’a ve babam Şevket ALTUN’a teşekkür ederim. Tez yazım aşamasında tecrübeleri ile bana yol gösteren, yardımlarını ve bilgilerini benden esirgemeyen gözlem ve analizlerimde benimle beraber hareket ederek çalışmanın güvenirliğini artıran, bilgi ve düşüncelerini benimle paylaşan, Lise Matematik Öğretmeni olan ablam Banur DEMİRTAŞOĞLU’na, Okul Öncesi Öğretmeni olarak görev yapmakta olan ablam Aynur ALTUN’a ve Lise Muhasebe Öğretmeni olan ablam İlknur ALTUN’a teşekkür ederim.

Investigation of Digital Literacy and Cyber Security Awareness of High School Students

Öz

With the digitalising world, there is a significant increase in the use of digital platforms by individuals and societies. In this context, cybercrimes and data security threats are increasing in parallel. This study aims to evaluate the digital literacy and cyber security awareness of 22 high school students in Kırıkkale. In the data collection process of the study, two separate data collection tools named ‘personal cyber security scale’ and ‘digital literacy scale’ were used. The results revealed that there is a positive relationship between students' digital literacy level and cyber security awareness. It was determined that the cyber security awareness of students who use the internet 2-3 hours a day was significantly higher than the others. However, it was determined that weekly internet usage time did not have a significant effect on students' cyber security awareness. In addition, cyber security awareness of female students was found to be higher than that of male students, indicating that gender is an effective factor in this regard. In conclusion, this study provides a general framework for examining students' cybersecurity and digital literacy levels according to various variables and evaluates the important findings obtained from research on this subject. Increasing this awareness in the field of cyber security and digital literacy can contribute to the development of a more effective digital citizenship awareness in educational institutions, families and society in general.

Anahtar Kelimeler

Cyber Security, Digital Literacy, Digital World, Digital Natives, Technology.

Kaynakça

• Aksoğan, M., Bayer, H., Gülada, M. O. ve Çelik, E. (2018). İletişim fakültesi öğrencilerinin siber güvenlik farkındalığı: İnönü Üniversitesi örneği. Kesit Akademi Dergisi, (13) ,271-288.
• Altun, O. (2024), Lise düzeyinde eğitim gören ergenlerin dijital okuryazarlık durumlarının siber güvenliği sağlama yönünden incelenmesi: Kırıkkale ili örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
• Erol, O., Şahin, Y. L., Yılmaz, E. ve Haseski, H. İ. (2015). Kişisel siber güvenliği sağlama ölçeği geliştirme çalışması. International Journal of Human Sciences, 12(2), 75-91.
• Fraenkel, J. R., Norman E. W. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. (8th Edt.), New York: Mcgraw-Hill Humanities.
• Gilster, P. ve Glister, P. (1997). Dijital okuryazarlık (s. 1). New York: Wiley Bilgisayar Yayını.
• Jin, K. Y., Reichert, F., Cagasan Jr, L. P., de La Torre, J. ve Law, N. (2020). Measuring digital literacy across three age cohorts: Exploring test dimensionality and performance differences. Computers & Education, 157, 103968.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi (16. Baskı), Nobel Yayın Dağıtım.
• Kardeş, S. (2020). Erken çocukluk döneminde dijital okuryazarlık. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 827-839.
• Kurt, A. A., Günüç, S. ve Ersoy, M. (2013). The current state of digitalization: Digital native, digital immigrant and digital settler. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 46(1), 1-22.
• Makhabbat, A. ve Gülseçen, S. (2021). Ortaokul öğrencilerinin siber güvenlik farkındalık durumu. İçinde Narlı, S. (Edt.), 6. Uluslararası Öğrencilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s. 252). İstanbul: Uluslararası Öğrenci Dernekleri Federasyonu. Muallem, A. (2019). Üniversite öğrencilerinde siber güvenlik farkındalığı. Siber Güvenlikte İnsan Faktörlerindeki Gelişmeler: AHFE 2018 Uluslararası Siber Güvenlikte İnsan Faktörleri Konferansında sunulan bildiri, Florida, ABD, 21-25 Temmuz
• O'Neill, B., Livingstone, S. ve McLaughlin, S. (2011). Final recommendations for policy, Methodology and research. London: EU Kids Online.
• Özbek, Y. (2019). Öğretmen adaylarının siber güvenlik farkındalıklarının incelenmesi (Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Öztürk, L. (2002). Dijital uçurumun küresel boyutları. Ege Akademik Bakış Dergisi, 2(1), 1-10.
• Pala, Ş. M. ve Başıbüyük, A. (2020). 10-12 yaş grubu öğrencileri için dijital okuryazarlık ölçeği geliştirme çalışması. Akdeniz Egitim Arastirmalari Dergisi, 14(33), 542-565.
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants Part 1. On the Horizon, 9(5), 1-6.
• Semerci A. (2019). Eğitim fakültesi öğrencileri ile diğer fakültelerdeki öğrencilerin siber güvenlik farkındalıklarının karşılaştırılması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(29), 138-156.
• Talan, T. ve Aktürk, C. (2021). Orta öğretim öğrencilerinin dijital okuryazarlık ve bilgi güvenliği farkındalığı seviyelerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 158-180.
• TUİK (2023), Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, Kaynak: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407#:~:text=%C4%B0nternet%20kullanan%20bireylerin%20oran%C4%B1%20%87,y%C4%B1l%C4%B1nda%20%87%2C1%20oldu. Erişim tarihi: 12.08.2023.
• Ünver, M. (t.y). “Türkiye’de Siber Güvenlik”, https://www.academia.edu/24842186/T%C3%BCrkiyede_Siber_G%C3%BCvenlik, Erişim Tarihi: 12.08.2023.
• Wiener, N. (2019). Hayvan ve makinede sibernetik veya kontrol ve iletişim. Ankara: MİT basını.
• Zwilling, M., Klien, G., Lesjak, D., Wiechetek, Ł., Cetin, F. ve Basim, H. N. (2022). Cyber security awareness, knowledge and behavior: A comparative study. Journal of Computer Information Systems, 62(1), 82-97.