TÜRK HAVA YOLLARI ÖRNEKLEMİ İLE HAVACILIK SEKTÖRÜNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN ÖNEMİ

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 111 - 138, 31.01.2025

Sertaç Sümer , Hicran Kasa , Didem Göçmen

Öz

Sürdürülebilir havacılık, havacılık sektörünün geleceğini temiz, sessiz ve akıllı bir yönde şekillendirmeyi hedefleyen uzun vadeli bir yaklaşımdır. Havayolu endüstrisinin sürdürülebilirliğe geçişinde öne çıkan önemli konular arasında; iklim değişikliğinin etkilerini azaltma, uçakların karbon emisyonlarından kaynaklanan küresel ısınma sorununa katkısını sınırlama, sera gazı salınımını minimize etme, gürültü kirliliğini en aza indirgeme, hava kalitesini iyileştirme, doğal kaynakların korunması, atık yönetimi, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelme ve çevre dostu enerji teknolojilerinin geliştirilmesi bulunmaktadır. Bu araştırmada, havacılık sektöründe sürdürülebilirlik kavramının öneminin açıklanması ve bu yönde geliştirilen stratejilerin Türk Hava Yolları (THY) örneklemi üzerinden incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında THY’nın sürdürülebilirlik politikaları 2018-2022 yılları arasındaki veriler göz önüne alınarak incelenmiştir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi ve örnek olay inceleme modelinden yararlanılmıştır. İncelenen dönem içerisinde THY’nın; çevresel, sosyal ve yönetişim sorunlarını ele almayı amaçlayan bir dizi sürdürülebilirlik politikası uyguladığı, toplam sürdürülebilirlik puanını arttırdığı, filo yenileme, eğitim, sosyal güvence, ülke ekonomisine katkı vb. alanlarda yeni atılımlar yapıldığı, atılım yapılamayan alanlarda ise mevcut durumun korunarak ulusal havacılık sektörüne farklı bir bakış açısı kazandırdığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Havayolu Yönetimi, Türk Hava Yolları (THY), Çevresel, Sosyal ve Kurumsal Yönetim (ESG)

Etik Beyan

Bu çalışma süresince bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uyulmuştur. Araştırmanın tüm aşamaları, etik kurallar çerçevesinde yürütülmüş olup, herhangi bir etik ihlal gerçekleştirilmemiştir. Bu araştırmada, yazarlar arasında veya yazarlar ile üçüncü kişiler ya da kurumlar arasında herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır.

The Importance of Sustainability in the Aviation Sector with the Example of Turkish Airlines

Öz

Sustainable aviation is a long-term approach aimed at shaping the future of the aviation industry in a cleaner, quieter, and smarter direction. Key issues in the aviation industry's transition towards sustainability include reducing the impacts of climate change, limiting the contribution of aircraft carbon emissions to global warming, minimizing greenhouse gas emissions, reducing noise pollution, improving air quality, conserving natural resources, managing waste, transitioning to renewable energy sources, and developing environmentally friendly energy technologies. This research aims to explain the significance of sustainability in the aviation industry and to examine the strategies developed in this direction, using Turkish Airlines as a case study. The sustainability policies of Turkish Airlines were analyzed based on data from 2018 to 2022. The study employed qualitative research methods, including document analysis and a case study model. During the examined period, Turkish Airlines implemented a series of sustainability policies aimed at addressing environmental, social, and governance issues, increased its overall sustainability score, and made advancements in areas such as fleet renewal, training, social security, and contributions to the national economy. In areas where progress. was not made, the existing situation was preserved, offering a fresh perspective to the national aviation sector.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, Airline Management, Turkish Airlines (THY), Environmental, Social and Corporate Governance (ESG)

Kaynakça

• Aksoy, F. (2019). İşletmelerde sürdürülebilirlik raporlama çerçeveleri. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21(2), 324-346.
• Asker, V., & Kiracı, K. (2022). Sustainability and financial performance: Examining the airline ındustry. In Corporate Governance, Sustainability, and Information Systems in the Aviation Sector, Volume I (pp. 73-92). Singapore: Springer Nature Singapore.
• ATAG (2021). Air Transport Action Group, Sustainability, 2021, https://atag.org/factsfigures, Erişim Tarihi: 21.01.2024
• Battal, Ü. (2018). Sürdürülebilirlik raporlaması ve entegre raporlama: Türk Hava Yolları ve Güney Afrika Hava Yolları incelemesi. Journal of Accounting and Taxation Studies, 11(3), 393-424.
• Becker, B. (1997). Sustainability ass.ess.ment: a review of values, concepts, and methodological approaches. The Consultative Group on International Agricultural Research (CGIAR).
• Bıçakçı, A. B. (2012). Sürdürülebilirlik yönetiminde halkla ilişkilerin rolü. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 47-56.
• BİST (2023). Borsa İstanbul, sürdürülebilir endeksi, 2023. https://borsaistanbul.com/tr/sayfa/10684/surdurulebilirlik, Erişim Tarihi: 10.01.2024
• Brundtland, (1987). Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu, ortak geleceğimiz raporu. https://digitallibrary.un.org/record/139811?v=pdf , Erişim Tarihi: 15.01.2024
• Can, C. (2019). Küresel İklim Değişikliği ve uluslararası çabalar (Doctoral Diss.ertation, Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, 139)
• Chen, F. Y., & Lin, Y. S. (2009). Corporate social responsibility initiatives of major Asian airlines.
• Civelekoğlu, G., & Bıyık, Y. (2018). Ulaşım sektöründen kaynaklı karbon ayak izi değişiminin incelenmesi. Bilge International Journal of Science and Technology Research, 2(2), 157-166.
• Dağıstanlı, H. A., & Çelik, İ. (2023). Sürdürülebilirlik raporlaması ve firma performansı: BIST Sürdürülebilirlik Endeksi üzerine bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (76), 1-16.
• Dimitrios, Dimitroulis., & Aristi, Karagkouni. (2022). Airports' sustainability strategy: Evaluation framework upon environmental awareness.Frontiers in Sustainability, doi: 10.3389/frsus.2022.880718
• Ergün, T., & Çobanoğlu, N. (2012). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre etiği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 97-123.
• Gonçalves, V. K. (2017). Climate change and international civil aviation negotiations. Contexto Internacional, 39(02), 443-458.
• Gökırmak, H. (2014). Türk Hava Yolları'nın havacılık sektöründeki konumu. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(4), 1-29.
• Hooper, P. D., & Greenall, A. (2005). Exploring the potential for environmental performance benchmarking in the airline sector. Benchmarking: An International Journal, 12(2), 151-165.
• Hürriyet Gazetesi. THY’den önemli bir katkı. 2023 https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/thy-en-surdurulebilir-bayrak-tasiyici-havayolu-oldu-42293318 25.12.2023 (Erişim Tarihi)
• Imperatives, S. (1987). Report of the World Commiss.ion on Environment and Development: Our common future. Access.ed Feb, 10(42,427).
• İçkale, T. B., & Bayhantopçu, E. (2021). BIST sürdürülebilirlik endeksi şirketleri örneği üzerinden şirketlerin kurumsal sosyal sorumluluk ve iletişim çalışmaları değerlendirmesi. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 6(2), 430-449.
• İğci, T. (2015). İklim değişikliği politikalarının Avrupa Birliği ve Türkiye’de sanayi sektörüne olası etkileri: Maliyetler ve rekabet edebilirlik bakımından değerlendirme (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Johanss.on, E. (2022). Analysis of Sustainability Reporting Practices of the GlobalAirline Industry. International Conference on Tourism Research, doi:10.34190/ictr.15.1.234
• Kaypak, Ş. (2012). Ekolojik turizm ve sürdürülebilir kırsal kalkınma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2012(1), 11-29.
• Kim, H., & Son, J. (2021). Analyzing the environmental efficiency of global airlines by continent for sustainability. Sustainability, 13(3), 1571.
• Kuşat, N. (2012). Sürdürülebilir işletmeler için kurumsal sürdürülebilirlik ve içsel unsurlari. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 227-242.
• Kuter, N., & Ünal, H. E. (2009). Sürdürülebilirlik kapsamında ekoturizmin çevresel, ekonomik ve sosyo-kültürel etkileri. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 9(2), 146-156.
• Mahama, A. J., & Iyer, S. S. (2023). Circular supply chain case studies in aviation sustainability. In Handbook of Research on Designing Sustainable Supply Chains to Achieve a Circular Economy (pp. 351-376). IGI Global.
• Markatos, D. N., & Pantelakis, S. G. (2023). Implementation of a holistic MCDM-based approach to ass.ess. and compare aircraft, under the prism of sustainable aviation. Aerospace, 10(3), 240.
• Maxwell, J. A. (1996). Qualitative research design: An interactive approach (Applied social research methods series, Vol. 41).
• Müller, S. (1996). Beteiligung von Schüler an innerschulischen Entwicklungsprozess.en. Das Fallbeispiel der Hauptschule S. Fallstudien zur Schulentwicklung. Zum Verhältnis von innerer Schulentwicklung und externer Beratung. Weinheim. S, 177-201.
• Nasdaq (2019). ESG Reporting Guide 2.0, https://www.nasdaq.com/articles/introducing-nasdaqs-esg-reporting-guide-2.0-2019-05-15, Erişim Tarihi: 15.12.2023
• Orhan, G. (2021). The effects of airline strategies on environmental sustainability. Aircraft Engineering and Aerospace Technology, 93(8), 1346-1357.
• Öz, E., & Erçoşkun, Ö. Y. (2022). Covid-19 pandemisinin Esenboğa Havalimanı hava trafiğine ve uçak emisyonlarına etkisi. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi, 5(1), 45-59.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 11(1), 323-343.
• Öztürk, C. (2016). Gökyüzünün hakimleri: bazı Avrupa hava yolu şirketlerinin kurumsal sosyal sorumluluk uygulamalarının çevresel açıdan incelenmesi. World of Accounting Science, 18.
• S&P Global, 2022, https://www.spglobal.com/esg/scores/results?cid=4994533) 10.02.2024 (Erişim Tarihi)
• S&P Global, The sustainability yearbook - 2022 Rankings, 2022, https://www.spglobal.com/esg/csa/yearbook/2022/ranking/# 10.02.2024 (Erişim Tarihi)
• Sankar, M., Michael, P., & John, S. (2023). Sustainable practices in Indian Aviation. In Handbook of Research on Sustainable Tourism and Hotel Operations in Global Hypercompetition (pp. 475-489). IGI Global.
• Singh, J., Rana, S., Abdul Hamid, A. B., & Gupta, P. (2023). Who should hold the baton of aviation sustainability?. Social Responsibility Journal, 19(7), 1161-1177.
• Şeker, C. (2020). BIM & GIS entegrasyonu ile kentsel verinin erken mimari tasarımda kullanımı. Yapı Bilgi Modelleme, 2(1), 1-8.
• Şen, H., Kaya, A., & Alpaslan, B. (2018). Sürdürülebilirlik üzerine tarihsel ve güncel bir perspektif. Ekonomik Yaklaşim, 29(107).
• Temel, N. Ü. (2022). Türkiye’Nin Sivil Havacılık Politikalarının Küresel Sürdürülebilir Havacılık Kapsamında Değerlendirilmesi (Master's thesis, Marmara Universitesi (Turkey).
• THY.(2019).SürdürülebilirlikRaporu,https://investor.turkishairlines.com/documents/surdurulebilirlik/2021-surduruleblrlk-raporu.pdf . Erişim Tarihi: 10.01.2024
• THY. (2021). Sürdürülebilirlik Raporu, 2023, https://investor.turkishairlines.com/documents/surdurulebilirlik/2021-surduruleblrlk-raporu.pdf . Erişim Tarihi: 01.01.2024
• Torum, O., & Yılmaz, A. K. (2009). Havacılıkta sürdürülebilirlik yönetimi: Türkiye’deki Hava limanları için sürdürülebilirlik uygulamaları araştırması. Journal of Aeronautics and Space Technologies, 4(2), 47-58.
• Trivedi, S., Negi, S., & Tiwari, S. (2023). Sustainability in the Aviation Industry in the Post-COVID-19 Era. In Challenges and Opportunities for Aviation Stakeholders in a Post-Pandemic World (pp. 235-244). IGI Global.
• Wolcott, H. F. (1994). Transforming qualitative data: Description, analysis, and interpretation. Sage.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H., (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.