E-Oylamaya Güven Düzeylerinin Belirlenmesi: Türkiye Örneğinde Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 185 - 215, 27.12.2025

Ali Erhan Konuk , Burak Gümüş

https://doi.org/10.47140/kusbder.1784495

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türk seçmenlerinin e-oylama sistemlerine yönelik güven düzeylerini ölçebilecek Likert tipi geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu amaçla Likert tipi ölçek geliştirme sürecinin tüm aşamaları gerçekleştirilmiştir. Veriler, 118 katılımcıdan oluşan pilot uygulama grubu, 400 katılımcıdan oluşan ölçek geliştirme grubu ve 18 katılımcıdan oluşan test-tekrar test analizi grubu olmak üzere üç farklı gruptan toplanmıştır. Ölçek geliştirme grubu, Türkiye’deki tüm seçim çevrelerinden (81 il) tabakalı örneklem yöntemiyle oluşturulmuştur. Ölçeğin güvenilirliği için Cronbach Alfa katsayısı (,958) hesaplanmış, yapı geçerliği için madde analizi ve madde ayırt edicilik indeksi analizi uygulanmıştır. Yapı geçerliğinin onaylanmasının ardından doğrulayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. Test-tekrar test güvenilirliği sınıf içi korelasyon kat sayısı (ICC= ,970) ile belirlenmiştir. Ölçek geliştirme süreci sonunda 15 maddelik teknolojik boyut, 13 maddelik toplumsal boyut, 5 maddelik politik boyut, 6 maddelik ekonomik boyut ve 1 maddelik hukuki boyut olmak üzere 40 maddeden oluşan güven ölçeği ortaya çıkmıştır. Bulgular, geliştirilen ölçeğin Türk seçmenlerinin e-oylamaya yönelik güven düzeylerini ölçmede geçerli ve güvenilir bir araç olduğunu göstermektedir. Bu çalışma, e-oylama sistemlerinin başarılı bir şekilde uygulanmasında kritik bir unsur olan kamu güvenine dikkat çekmekte ve Türkiye'de olası bir e-oylama sistemine yönelik güveni ölçmeye yönelik özel olarak geliştirilmiş bir ölçek sunarak alanyazına katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

: E-oylama , Seçim , Seçmen , Güven , Ölçek Geliştirme.

Etik Beyan

Mevcut araştırma etik kurul belgesi gerektiren bir çalışmadır. Araştırma etik kurallara dikkat ederek hazırlanmıştır. 13.02.2023 tarihinde Trakya Üniversitesi Rektörlüğü, Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu Başkanlığından 01/03 karar numarası ile etik onay belgesi alınmıştır.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Developing a Scale to Measure Voters’ Trust in E-Voting: The Case of Türkiye

Öz

The aim of this study is to develop a valid and reliable Likert-type measurement tool to assess Turkish voters' trust levels in e-voting systems. To this end, all stages of the Likert-type scale development process were carried out. Data were collected from three distinct groups: a pilot study group consisting of 118 participants, a main study group comprising 400 participants, and a test-retest reliability group including 18 participants. The main study group was selected through stratified sampling to represent all electoral districts in Turkey (81 provinces). For reliability analysis, the Cronbach’s Alpha coefficient was calculated (,958), and for construct validity, item analysis, item discrimination indices, and exploratory factor analysis (EFA) were conducted. Following the confirmation of construct validity, confirmatory factor analysis (CFA) was performed. Test-retest reliability was assessed using the intra-class correlation coefficient (ICC = .970). As a result of the scale development process, a 40-item trust scale was constructed, consisting of five dimensions: a 15-item technological dimension, a 13-item societal dimension, a 5-item political dimension, a 6-item economic dimension, and a 1-item legal dimension. The findings indicate that the developed scale is a valid and reliable instrument for measuring Turkish voters’ trust in e-voting systems. This study draws attention to public trust as a critical factor in the successful implementation of digital electoral systems and contributes to the literature by presenting a specifically developed scale for measuring trust in a potential e-voting system in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

E-voting , Voter , Election , Trust , Scale Development

Etik Beyan

The current research requires an ethics committee certificate. The research was prepared in accordance with ethical principles. Ethical approval was obtained from the Trakya University Rectorate, Social and Human Sciences Research Ethics Committee on February 13, 2023, with decision number 01/03.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Aktaş, D. & Arap, İ. (2023). Türkiye’de seçim güvenliği bağlamında seçimlerde teknoloji kullanımı. Journal of Business in The Digital Age, 6(2), 156-178.
• Alomari, M.K., Woods, P. & Sandhu, K. (2012). Predictors for e-government adoption in Jordan: Deployment of an empirical evaluation based on a citizen-centric approach. Information Technology ve People, 25(2), 207-234.
• Alvarez, R. M., Hall, T. E., & Llewellyn, M. H. (2008). Are Americans confident their ballots are counted?. The Journal of Politics, 70(3), 754-766.
• Alvarez, R. M., Katz, G., & Pomares, J. (2011). The ımpact of new technologies on voter confidence in Latin America: Evidence from e-voting experiments in Argentina and Colombia. Journal of Information Technology ve Politics, 8(2), 199–217. https://doi.org/10.1080/19331681.2011.559739
• Aydın, B. İ. (2009). Güvenilir bilişim ile elektronik oylama [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi., Ankara).
• Bahçekapılı, T. T. (2021). E-belediye ve e-demokrasi: Ordu, Samsun ve Trabzon Büyükşehir Belediye web sayfalarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Tez No 687689) [Yüksek lisans tezi, Gümüşhane Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Beydoğan, G., & Beydoğan, H. Ö. (2024). Likert tipi ölçek geliştirme sürecinde yaşanan güçlükler ve çözüm önerileri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 16(30), 202-228. https://doi.org/10.38155/ksbd.1260096
• Choi, J. W. (2006). Deliberative democracy, rational participation and e-voting in South Korea. Asian Journal of Political Science, 14(1), 64–81. https://doi.org/10.1080/02185370600832547
• Choi, S. O., & Kim, B. C. (2012). Voter ıntention to use e-voting technologies: security, technology acceptance election type, and political ıdeology. Journal of Information Technology and Politics. 9(4), 433–452. https://doi.org/10.1080/19331681.2012.710042
• Cockshott, W.P., & Renaud, K. (2013). Information technology: Gateway to direct democracy in China and the world. International Critical Thought, 3(1), 76–97. https://doi.org/10.1080/21598282.2013.761448
• Çetin, S. (2010). Kamusal karar alma sürecinde e-demokrasi uygulamaları ve Türkiye (Tez No 265993) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Dağkılıç, M. B. (2018). E-Demokrasi bağlamında siyasal parti web sitelerinin içerik analizi (Tez No 524093) [Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Durukal, O. (2021). Türkiye'de elektronik oy kullanımı: Aydın, Denizli, Muğla illeri alan araştırması [Yüksek lisans tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Elçiçeği, B. (2024). E-demokrasi uygulamalarından elektronik oy kullanımının Türkiye’de uygulanabilirliğine yönelik vatandaş görüşlerinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 324-348.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1: Temel kavramlar ve işlemler. Pegem Akademi.
• Geurkink, B., Akkerman, A. & Sluiter, R. (2024). Developing political trust at work: How socialization experiences in the workplace reduce ınequalities in political trust. Political Behavior, 46, 2005–2024. https://doi.org/10.1007/s11109-023-09906-6
• Gönül, A. F. (2021). Siyasi partiler ve e-demokrasi (Tez No 701684) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gündoğdu, H. G. (2014). Yönetime katılmada etkinlik için bilgi iletişim teknolojilerinin kullanılması: E-katılım ve e-demokrasi bağlamında Konya Büyükşehir Belediyesi örneği (Tez No 377738) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Jakus, J. M. (2022). Gelişen blokzincir e-oylama sistemlerinin karşılaştırmalı bir analizi (Tez No 731143) [Yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Lupu, M. & Aciobăniţei, I. (2025). Enhanced blockchain-based e-voting system using zero-knowledge proofs. Smart Innovation Systems and Technologies, 237-246. DOI: https://doi.org/10.1007/978-981-96-0161-5_21
• Mathur, G., Chauhan, P.S., & Dubey, P. (2025). Designing a secure e-voting system with ganache: Challenges and solutions. Communications in Computer and Information Science, 233-244. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-86305-9_16
• Örselli, E., Bayrakçı, E., & Karabulut, N. (2018). E-demokrasiyi e-katılım üzerinden okumak: kavramsal bir analiz. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(14), 108-127.
• Özdemir, Y. B. (2022). Blockchaın tabanlı e-oylama sistemlerinin katılım mahremiyeti analizi (Tez No 747387) [Yüksek lisans tezi, Atılım Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Prosser, A. & Krimmer R. (2004). The dimensions of electronic voting technology, law, politics and society. Gesellschaft für Informatik, 21-28.
• Risnanto, S., Rahim Y. B. A. & Herman, N. S. (2020). E-voting readiness mapping for general election ımplementation. Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 98(20), 3280-3290.
• Sansarcı, İ. (2013). Elektronik devlet ve e-demokrasi (Tez No 358868) [Yüksek lisans tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Smith, R. (2016). Confidence in paper-based and electronic voting channels: Evidence from Australia. Australian Journal of Political Science, 51(1), 68–85. https://doi.org/10.1080/10361146.2015.1093091
• Subay, Ö. Ö. (2016). Türkiye'de 2014 yerel seçimlerinde e-demokrasi uygulamaları (Tez No 419207) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Taş, R. (2022). Elektronik oylamalar için blok zincirine dayalı güvenli bir oylama modeli (Tez No 712303) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• The Council of Europe (2010). E-voting handbook. Council of Europe Publishing.
• The Council of Europe. (2010, 4 Mart). Introduction to E-voting Project. Erişim adresi https://www.coe.int/t/dgap/goodgovernance/Activities/E-voting/Default_en.asp
• Tokmakoğlu, S. (2023). Elektronik Seçim (E-Seçim) Sistemi Kullanan Ülkeler ve Türkiye’de Uygulama Önerisi. TURAN-SAM, 15(57), 162-174.
• Türken, A. Ö. (2020). Kentsel tasarımda toplum katılımına yönelik dijital araçların kullanımı (Tez No 633342) [Yayınlanmış yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Türkiye'de Elektronik Seçim İçin İlk Adım (2024, 12 Şubat). Erişim adresi https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turkiyede-elektronik-secim-icin-ilk-adim-/3134627 (Erişim Tarihi: 25.12.2024)
• Xenakis, A., & Macintosh, A. (2004). Major ıssues in electronic voting in the context of the UK pilots. Journal of E-Government, 1(1), 53–74. https://doi.org/10.1300/J399v01n01_06
• Yavuzoğlu, S. (2017). Dünyada E-Demokrasi Uygulamaları ve Türkiye (Tez No 490719) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldız, S. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme sorunu: Nicel ve nitel paradigmalardan örnekleme kuramına bütüncül bir bakış. Kesit Akademi Dergisi, 11, 421-442.
• YSK Duyurdu: Elektronik Seçim Sistemi Geliyor. (2023, 16 Haziran) Erişim adresi https://www.youtube.com/watch?v=VOcfr2v_Cxk (Erişim Tarihi: 25.12.2024)
• YSK: Yüksek Seçim Kurulu. (2023). Cumhurbaşkanı Seçimi Arşivi 2023. Erişim adresi https://www.ysk.gov.tr/tr/cumhurbaskani-secim-arsivi/2647
• Yücel, O. (2010). Homomorfik RSA sayımlı, izlenebilir ve denetlenebilir elektronik oylama (Tez No 291679) [Doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.