Öz
Zile, Orta
Karadeniz Bölümü’nün illerinden
Tokat’a bağlı bir
ilçe merkezidir. Zile
coğrafi konumu, tarihi
ve kültürel mirası
açısından zenginlikler gösteren
bir yerleşim yeridir.
Batıyı Anadolu’ya bağlayan
önemli ulaşım aksları üzerinde
bulunduğu sıralarda Zile’nin
önemi daha da büyüktür. Ana
ticaret akslarından olan
İpek Yolu üzerinde
bulunması, Zile’nin hem
ekonomik hem toplumsal
hem de siyasal
açıdan kalkınmasını hızlandırmıştır. Tarih
boyunca birçok toplulukların
yerleşim alanı olarak
kullanılmıştır. Zile’nin
ilk kuruluş yerinin
belirlenmesinde öncelikle savunma
alanı etkili olmaktadır.
Antik Çağ’da “Zelitis”
adıyla bilinen Zile
ovası ve çevresi,
5000 yıldan bu
yana 14 uygarlığa
sahne olmaktaydı. (Özçağlar,
1995: 220). Hitit, Frig,
Pers, Pontus, Roma,
Bizans ve Türkler
zamanında üst üste
kuşatılıp egemenliği altına
girmiştir. Osmanlı
döneminde Zile’nin büyük
bir kısmı dışardan
gelen isyancılar tarafından
yakılıp yıkılmıştır. Cumhuriyet
döneminde Zile, daha
çok güney, batı
ve kuzeydoğu yönlerinde
gelişme göstermiştir. Zile’de
geleneksel konutlar genellikle
Zile Kalesi’nin eteğinde
toplanmıştır. Konutlar eğimin
fazla olduğu yerlerde
sıralanmıştır. Konutların planı
genellikle iç ve
orta sofalı olup
dışa kapalıdır. Yapılar
tek katlı olmakla
birlikte iki ve
üç katlı olan
evler de bulunmaktadır. Yapıların
üst katları dışa
çıkıntılı olarak yapılmıştır.
Üst katları alttan
ahşap konsollar desteklemektedir. Pencereler
dikdörtgen formda giyotindir.
Konutlarda bezeme genellikle
sofanın tavan kısmında
karşımıza çıkmaktadır. Bunun
dışında yer yer
duvarlarda birtakım bitkisel
ve geometrik süslemeler
görülmektedir. Bu
çalışmamızın amacı Zile’nin
geleneksel konutlarının cephe
biçimlenişini ortaya çıkarmak, bunlara verdiğimiz
örneklerle ayrıntılı bir
biçimde belirtmektir. Burada
konutların cephe biçimlenişi
dışında yapıların plan
ve süsleme özelliklerine
de değinilmiştir. Çalışma
yapılırken kaynaklardan taramalar
yapılmış, bunun dışında
konutlar yerinde gözlenlenmiş, fotoğraflar
eşliğinde bilgisayar ortamına
aktarılmıştır.
Kaynakça
- Ahunbay, Z. (1996). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, İstanbul: YEM Yayın.
- Asatekin, G. (1994). “Anadolu’daki Geleneksel Konut Mimarisinin Biçimlenmesinde Aile – Konut Karşılıklı İlişkilerin Rolü”, Kent, Planlama, Politika, Sanat Tarık Okyay Anısına Yazılar, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları,
- Bolay, B. (1987). Türk Tarih ve Kültüründe Tokat Sempozyumu Bildirileri.
- Eldem, S. H. (1968). Türk Evi Plan Tipleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, İstanbul: Pulhan Yayınevi. Er, E. (2009). Antik Çağlarda Zela-Zile, D.E.Ü, Arkeoloji Bölümü Bitirme Tezi, İzmir.
- Ergen, B. (2006). Kentsel Koruma ve Kentsel Tasarım İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Tokat Örneği. Y.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Evren, M. (1959). Türk Evinde Çıkma, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
- Hersek, C. M. (2000). Safranbolu Yörük Köyü, Geleneksel Yaşam Biçimi ve Evleri, Ankara.
- Kuban, D. (1975). Türk Evi Geleneği Üzerine Gözlemler, Türk ve İslam Sanatı Üzerine Denemeler, İstanbul.
- Özçağlar, A. (1995). Zile’nin Kuruluşu, Gelişmesi ve Bugünkü Fonksiyonel Özellikleri, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma Ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3:219-241
- Özsait, N., Ve Özsait, M. (2009). Tarih ve Kültürü ile Zile Sempozyumu Bildirileri, İstanbul.
- Seçkin, A. (2010). Tokat – Zile’de Geleneksel Evlerden Örnekler Koruma Sorunları ve Öneriler, Kadir Has Üniv, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Sözen, M., Eruzun, C. (1992). Anadolu’da Ev ve İnsan, İstanbul: Emlak Bankası Yayınları.
- Uşma, G. (Aralık 2017). “Traditional Van House Example: Celal Gülpınar House”. Current Debates in Tourism & Development Studies, 12:73-90.
Öz
Kaynakça
- Ahunbay, Z. (1996). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, İstanbul: YEM Yayın.
- Asatekin, G. (1994). “Anadolu’daki Geleneksel Konut Mimarisinin Biçimlenmesinde Aile – Konut Karşılıklı İlişkilerin Rolü”, Kent, Planlama, Politika, Sanat Tarık Okyay Anısına Yazılar, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları,
- Bolay, B. (1987). Türk Tarih ve Kültüründe Tokat Sempozyumu Bildirileri.
- Eldem, S. H. (1968). Türk Evi Plan Tipleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, İstanbul: Pulhan Yayınevi. Er, E. (2009). Antik Çağlarda Zela-Zile, D.E.Ü, Arkeoloji Bölümü Bitirme Tezi, İzmir.
- Ergen, B. (2006). Kentsel Koruma ve Kentsel Tasarım İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Tokat Örneği. Y.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Evren, M. (1959). Türk Evinde Çıkma, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
- Hersek, C. M. (2000). Safranbolu Yörük Köyü, Geleneksel Yaşam Biçimi ve Evleri, Ankara.
- Kuban, D. (1975). Türk Evi Geleneği Üzerine Gözlemler, Türk ve İslam Sanatı Üzerine Denemeler, İstanbul.
- Özçağlar, A. (1995). Zile’nin Kuruluşu, Gelişmesi ve Bugünkü Fonksiyonel Özellikleri, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma Ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3:219-241
- Özsait, N., Ve Özsait, M. (2009). Tarih ve Kültürü ile Zile Sempozyumu Bildirileri, İstanbul.
- Seçkin, A. (2010). Tokat – Zile’de Geleneksel Evlerden Örnekler Koruma Sorunları ve Öneriler, Kadir Has Üniv, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Sözen, M., Eruzun, C. (1992). Anadolu’da Ev ve İnsan, İstanbul: Emlak Bankası Yayınları.
- Uşma, G. (Aralık 2017). “Traditional Van House Example: Celal Gülpınar House”. Current Debates in Tourism & Development Studies, 12:73-90.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makale |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 2 Sayı: 1 |
