Covid-19 Salgınında Türkiye’nin Yaptığı İnsani Yardımların Kamu Diplomasisi Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 71 - 106, 30.06.2023

Mehmet Çelik

https://doi.org/10.47140/kusbder.1278018

Öz

İnsani yardımlar devletlerin kamu diplomasisi uygulamalarında en çok kullandığı araçlardan biridir. Kamu diplomasisinin ana hedef kitlesi olan insanı önceleyen uygulamalar insanlarla direkt olarak bağ kurulmasına veya kurulmuş olan mevcut bağın güçlendirilmesinde önemli katkılar sağlamaktadır. Çalışmada, Türkiye’nin kamu diplomasisinin vazgeçilmez unsurlarından biri olan insani yardımlar ve Türkiye’nin Covid-19 döneminde yaptığı sağlık malzemeleri yardımlarının Türk kamu diplomasisine katkıları değerlendirilmiştir. Türkiye’nin AB ülkeleri ve ABD’ye salgın döneminde yaptığı sağlık ekipman yardımlarının yansımaları yine bu ülkelerin İngilizce haber yapan internet haber sitelerinde yayınlanan haberler üzerinden Teun Adrianus Van Dijk’ın Eleştirel Söylem Çözümlemesi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Yapılan araştırma neticesinde, yaptığı önemli insani yardımlara rağmen Türkiye’nin kamu diplomasisi çabasının AB ve ABD basında yeteri kadar yer bulmadığı görülmüştür. Yayınlanmış makaleler incelendiğinde, yapılan insani yardımların iletişiminin yeteri düzeyde yapılamamış olduğu ve istenilen kamu diplomasisi etkisinin oluşturulamadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İnsani Yardım, Covid-19 Salgını, Kamu Diplomasisi, Eleştirel Söylem Çözümlemesi

Kaynakça

• Akgün, B. (2022). Covid-19 ve Uluslararası Kurumların Rolü. T.C. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi (Dü) içinde, Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler (s. 76-81). Ankara: Matsa Basımevi.
• Altun, F. (2021, Ekim 21). Fahrettin Altun: “Küresel Krizlere Karşı Yeni Bir Yaklaşıma İhtiyaç Var”. Ağustos 14, 2022 tarihinde https://www.iletisim.gov.tr/turkce/dis_basinda_turkiye/detay/fahrettin-altun-kuresel-krizlere-karsi-yeni-bir-yaklasima-ihtiyac-var adresinden alındı.
• Balay Tuncer, B. (2020). Covid-19 Sürecinde Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Uluslararası Halkla İlişkileri, Kamu Diplomasisi Örneği Olarak Dış Yardımlarla Yarattığı Etki Üzerine Bir Değerlendirme. The Journal of Social Sciences, 4(8). 438-455).
• Battır, O. (2017). İnsani Diplomasi: Teoriden Pratiğe; Türk Dış Politikasının Yeni Aracı. Konya: Çizgi Yayınevi.
• Budak, F. ve Korkmaz, Ş. (2020). Covid-19 Pandemi Sürecine Yönelik Genel Bir Değerlendirme: Türkiye Örneği. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, (1), 62-79.
• Büyükkantarcıoğlu, S. N. (2012). Söylem İncelemelerinde Eleştirel Dilbilimsel Boyut: Eleştirel Söylem Çözümlemesi ve Ötesi. Ö. Özer (Dü) içinde, Haberi Eleştirmek: Araştırma Alanlarına Göre Eleştirel Haber Çalışmaları (s.161-197). Konya: Literatürk.
• Camcı, A. (2019). AB Müzakere Sürecinde Türkiye ve Almanya’daki Siyasal Söylemler-Eleştirel Bir Söylem Çözümlemesi. Hacettepe Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ceren, A. (2021). Afetler ve İnsani Yardım Faaliyetleri Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 289-312.
• COVID-19 HUB (2020). YEE Başkanı ile Özel Röportaj: COVID-19 HUB, Tüm Dünyayı Korona Pandemisine Karşı Bilinçlendiriyor. Ağustos 15, 2022 tarihinde https://covid19.tabipacademy.com/2020/04/26/covid-19-hub-tum-dunyayi-korona-pandemisine-karsi-bilinclendiriyor/ adresinden alındı.
• Çelenk, B. (2016). Dış Yardımların Ulus Marka Değeri Oluşumuna Etkisi: Türkiye Örneği. E. Akıllı, (Dü) içinde, Türkiye’de ve dünyada dış yardımlar (s. 153-169). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Çelik H. ve Demir, E. (Dü) (2021). Covid-19 Salgını: Ülke Deneyimleri, Bölgesel Etkiler ve Küresel Yansımalar. Ankara: Nika Yayınevi.
• Çevik, B.S. (2014). Uluslararası Halkla İlişkilerde İnsani Yardımlar: Kamu Diplomasisi Boyutu. Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü.
• Development Initiatives (2022, July 12). Global Humanitarian Assistance Report 2022: Executive Summary. Retrieved August 14, 2022 from https://devinit.org/resources/global-humanitarian-assistance-report-2022/executive-summary/
• Doyuran, L. (2018). Medyatik Bir Çalışma Alanı Olarak Eleştirel Söylem Çözümlemesi (Televizyon Dizileri Örneğinde). Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 301-323).
• Duran, B. (2020). Koranavirüs Sonrası Yeni Bir Dünya Dizeni mi, Düzensizliği mi? T.C. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi (Dü) içinde, Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler (s. 29-34). Ankara: Matsa Basımevi.
• Ercan, G. S. & Danış, P. (2019). Söylem, Söylem Çözümlemesi ve Eleştirel Söylem Çözümlemesi: Tanımları ve Kapsamları. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6 (2), 527-552.
• Esen, B. (2021). Covid-19 Salgını Döneminde Aşı Milliyetçiliği ve Türkiye’nin Aşı Diplomasisi. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 6(Özel Sayı), 1-17.
• Esen, H. (2020, Nisan 6). Kovid-19 Ülkeler Arası Maske Savaşı Başlattı. Anadolu Ajansı. Ağustos 11, 2022 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kovid-19-ulkeler-arasi-maske-savasi-baslatti/1793792 adresinden alındı.
• Gülmez, H. (2020). En Kolay Anlatımı ile Covid-19 Pandemisi. Ankara: Nobel Kitap.
• Günay, İ. E. (2022). Van Dijk’in Eleştirel Söylem Analizi Bağlamında Azerbaycan ve Ermenistan Arasındaki Savaşa İlişkin Le Monde ve Le Figaro’da Kullanılan Haber Başlık ve Girişlerinin Analizi. Aksaray İletişim Dergisi, 4(1), 46-65.
• Hanioğlu, M. Ş. (2020). Covid-19 Sonrası Küresel Düzen: İki Seçenek. T.C. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi (Dü) içinde, Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler (s. 24-28). Ankara: Matsa Basımevi.
• http://www.reuters.com (2020, May 11). Turkey turns to medical diplomacy to heal demaged relations. Retrieved February 4, 2023 from https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-turkey-diplomacy-idUSKBN22N1JD
• http://www.thehill.com (2020, April 14). Turkey Emerges as Key Player in Global Covid-19 Fight. Retrieved February 4, 2023 from https://thehill.com/opinion/international/492628-turkey-emerges-as-key-player-in-global-covid-19-fight/ .
• https://thetimes.com (2020, April 29). Turkey Takes Coronavirus Pandemic Diplomacy to Next Level. Retrieved December 12, 2022 from https://www.thetimes.co.uk/article/turkey-takes-coronavirus-pandemic-diplomacy-to-next-level-rdlsvdwrh
• https://www.apnews.com (2020, April 28). Turkey Sends Medical Equipment to Help US Fight Virüs. Retrieved December 10, 2022 from https://apnews.com/article/virus-outbreak-health-us-news-turkey-international-news-b940aca2ab2d0c31af2826da9c30d222
• https://www.guardian.com (2020, Mayıs 7). Coronavirus PPE: All 400,000 Gowns Flown from Turkey for NHS Fail UK Standarts. Retrieved November 28, 2020 from
• https://www.theguardian.com/world/2020/may/07/all-400000-gowns-flown-from-turkey-for-nhs-fail-uk-standards .
• https://www.reuters.com (2020, April 29). In letter to Trump, Turkey’s Erdogan Urges Better U. S. Understanding. Retrieved December 14, 2020 from https://www.reuters.com/article/uk-health-coronavirus-turkey-usa-idUKKCN22B0VN .
• https://www.theolivepress.es (2020, April 1). Turkey Becomes the Second NATO Member to Answer Spain’s Call for Help in Fight Against Coronavirus. Retrieved December 2, 2020 from
• https://www.theolivepress.es/spain-news/2020/04/01/turkey-becomes-second-nato-member-to-answer-spains-call-for-help-in-fight-against-coronavirus/ .
• İnce, T. A. (2021). Covid-19 Pandemisinde Türkiye’nin İnsani Diplomasi Faaliyetlerinin Dış Basındaki Yansımalarına Yönelik Bir Analiz. Atatürk Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Karacan Yücedağ, E. (2022). Eleştirel Söylem Çözümlemesi Bağlamında Alman Basınında “Barış Pınarı Harekatının” İncelenmesi. Alman Dili ve Kültürü Araştırmaları Dergisi. 4(8), 31-57.
• Kaya, H.E. (2022). Covid-19 Pandemisiyle Mücadele Küresel Sağlık Diplomasisinin Önemi. A. Atakişi (Dü) içinde, Güncel ekonomik sorunlar: Covid-19’un sosyo-ekonomik etkileri (s. 133-151). İstanbul: Literatür.
• Keyman, E. F. (2022). Salgın, İklim, Toplum: Nasıl Bir Dünyada Yaşayacağız? A. K. Badur (Dü) içinde, Salgın, İklim, Toplum: Nasıl Bir Dünyada Yaşayacağız? İstanbul Politikalar Merkezi Panelleri (s. 13-20). İstanbul: Metis-Siyahbeyaz.
• Koronavirüs Salgınındaki Rol ve Vizyonumuz. (2022a). Koronavirüs Salgınındaki Rol ve Vizyonumuz. Ağustos 15, 2022 tarihinde https://www.mfa.gov.tr/koronavirus-salginindaki-rol-ve-vizyonumuz-20-04-2022.tr.mfa adresinden alındı.
• Koronavirüs Salgınındaki Rol ve Vizyonumuz. (2022b). Koronavirüs Salgınındaki Rol ve Vizyonumuz. Ağustos 15, 2022 tarihinde https://www.mfa.gov.tr/koronavirus-salginindaki-rol-ve-vizyonumuz-20-04-2022.tr.mfa adresinden alındı.
• Lee, S. T. (2021, July 6). Vaccine Diplomacy: Nation Branding and China’s COVID-19 Soft Power Play. Place Branding And Public Diplomacy, 1-15. Retrieved August 14, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8259554/
• Lee, S. T. & Kim, H. S. (2020). Nation Branding in the Covid-19 Era: South Korea’s Pandemic Public Diplomacy. Place Branding and Public Diplomacy, 2021(17), 382-396.
• NTV (2022, Haziran 16). Bakan Soylu Açıkladı: Türkiye'deki Suriyeli Sayısı. Eylül 11, 2022 tarihinde https://www.ntv.com.tr/turkiye/bakan-soylu-acikladi-turkiyedeki-suriyeli-sayisi,yDYFDf00FU2plH18lr0t_g adresinden alındı.
• Özdemir, M. (2016). Dış Yardımların Türkiye’nin Tanıtımına Katkısı ve Kitle İletişim Araçlarının Rolü. E. Akıllı (Dü) içinde, Türkiye’de ve Dünyada Dış Yardımlar (s. 422-431). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Özeke, B. F. (2022). Uluslararası Halkla İlişkiler Bağlamında Sağlık Diplomasisi Faaliyetlerinin Ulus Markalama Stratejisine Etkisi: Türkiye Cumhuriyeti'nin COVID-19 Pandemisi Sürecinde Yaptığı Dış Yardımlar Örneği. Galatasaray Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özel Özcan, M. S. (2021). Covid-19 Salgını: Koronazasyon Sürecinde Avrupa Birliği’nin Büyük Sınavı. H. Çelik ve E. Demir (Dü) içinde, Covid-19 Salgını: Ülke Deneyimleri Bölgesel Etkiler ve Küresel Yansımalar (s. 335-361). Ankara: Nika Yayınevi.
• Özer, Ö. (2011). Haber Söylem İdeoloji: Eleştirel Haber Çözümlemeleri. Konya: Literatürk.
• Özer, Ö. (2012). Haberin İdeolojik Duruşu: Eğitim-Sen Eyleminin Türk Basınında Temsili. Ö. Özer (Dü) içinde, Haberi Eleştirmek: Araştırma alanlarına göre eleştirel haber çalışmaları (s. 121-160). Konya: Literatürk.
• Özerdem, F. ve Barlas, B. (2021). Covid-19 Salgınının Türk Kamu Diplomasisine Etkisi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 73-98.
• Pietzcker, D. (2020). A Decisive Moment of Truth: The COVID-19 Crises Unveils The Weakness of Western Societies and The E. U. Belt & Road Initiative Quarterly, 1(3), 21-34.
• Ramanathan, R. & Tan, B. H. (2015). Application of Critical Discourse Analysis in Media Discourse Studies. The Southeast Asian Journal of English Language Studies, 21(2), 57-68.
• Sabah (2022, Nisan 2). Mevlâna Mesajlı Yardım. Sabah Gazetesi. Ağustos11, 2022 tarihinde https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/04/02/mevlana-mesajli-yardim adresinden alındı.
• Sırt, E. ve Ergenç, E. (2021). Kamu Diplomasisinde Halkla İlişkilerin Rolü ve Önemi: Covid-19 Salgını Sonrasında Türkiye’nin Dış Yardımları Örneği. İletişim Çalışmaları Dergisi, 7(2), 263-290.
• Soner, B. A. (2020). Kovid-19 Salgını ve Sonrası Uluslararası Siyasette Süreklilik ve Değişimler. Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• Şen, O. (2020). Türkiye’nin Covid-19 Pandemisi Sırasında Yaptığı Uluslararası İnsani Yardımların Kavramsal Çerçevesi. International Journal of Science and Education Research, 6(1), 140-149.
• Şencan, İ. and Kuzi, S. (2020). Global Threat of Covid-19 and Evacuation of The Citizens from Different Countries. Turkish Journal of Medical Sciences, 50(9), 534-543.
• T. C. İletişim Başkanlığı (2021). Asrın Küresel Salgını: Türkiye’nin Koronavirüsle Başarılı Mücadelesi. Ankara: T. C. İletişim Başkanlığı Yayınları.
• T. C. Sağlık Bakanlığı (2021, Aralık 22). Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca, Şanlıurfa’daki Aşı Üretim Tesisinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Online Bir Görüşme Gerçekleştirdi. Ağustos 11, 2022 tarihinde https://www.saglik.gov.tr/TR,86920/bakan-koca-turkovacin-acil-kullanim-onayi-aldigini-acikladi.html adresinden alındı.
• Tabak, H. (2016). Normlar ve Dış Yardımlar. E. Akıllı (Dü) içinde, Türkiye’de ve Dünyada Dış Yardımlar (s. 34-54). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Taşdemir, F. (2022, Temmuz 27). Türkiye, En Çok İnsani Yardım Yapan Ülke Sıralamasında Zirvedeki Yerini Korudu. Anadolu Ajansı. Ağustos 11, 2022 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turkiye-en-cok-insani-yardim-yapan-ulke-siralamasinda-zirvedeki-yerini-korudu/2646685 adresinden alındı.
• TCBB (2022, Temmuz 6). Son 10 Yılda Somali’ye Yaptığımız Yardımların Tutarı Bir Milyar Doları Aştı. Ağustos 21, 2022 tarihinde https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/138669/-son-10-yilda-somali-ye-yaptigimiz-yardimlarin-tutari-bir-milyar-dolari-asti- adresinden alındı.
• Toose, A. (2020). “Her Şeyin Başı Ekonomi” Mitinin Parçalanışı. (E. Ünal, Çev.). E. Ünal (Dü) içinde, Çivisi çıkan dünya: Covid-19 salgını üzerine muhasebeler (s. 34-37). İstanbul: Runik Kitap
• Toruk, İ. & Sine, R. (2012). Haber Söylem Üretimindeki Etki: Wikileaks Haberleri. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (31), 351-378).
• Van Dijk, T. A. (1983). Discourse Analysis: Its Developement and Application to the Structure of News. Journal of Communication, 33(2), 20-43.
• Van Dijk, T. A. (2015). Critical Discourse Analysis. D. Tannen, E. H. Hamilton, & D. Schiffrin, (Dü), In The Handbook of Discourse Analysis (2nd ed.) (s. 466-485). Oxford: Blackwell Publishing.
• Van Dijk, T. A. (2020). Söylem ve İdeoloji: Çokalanlı Bir Yaklaşım. B. Çoban & Z. Özarslan (Dü) içinde, Söylem ve ideoloji (3.b., s. 15-100). İstanbul: Su Yayınları.
• Yalçın, M. (2016). Türkiye Somali İlişkilerinde El-Şebab Örgütünün Etkisi. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 4(2), 17-49.
• Yardım, G. & Doğruel, H. (2019). Eleştirel Söylem Çözümlemesi Bağlamında Haber Metinlerinin İncelenmesi: Pippa Bacca Cinayeti Örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 137-148.
• Yazar, F. (2021). Covid19 Pandemisinde Türkiye’nin Avrupa ve ABD’ye Yönelik Medikal Yardımlarının Kamu Diplomasisi Bağlamında Değerlendirilmesi: Avrupa ve ABD’li Basın Kuruluşlarında Çıkan Makalelerin Söylem Analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(Toplum & Siyaset), 115-126.
• Yıldırım, E. ve Küçüksolak, Ö. K. (2019). Türk Dış Politikasında İnsani Diplomasi ve Suriyeli Sığınmacıların Türkiye Algısı: Gaziantep İli Örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 593-617.