İlişkilerde Bağlanma Stillerinin İncelenmesi, Cumhuriyet Dönemi Türk Romanları Örnekleri

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 523 - 552, 31.12.2024

Hanife Akgul , Sibel Güven

https://doi.org/10.48066/kusob.1555757

Öz

Bu araştırmanın amacı, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı çerçevesinde kaleme alınmış romanlardaki karakterlerin; duygusal ilişkilerinin içeriğinden, kendilerine ve diğer karakterlere ilişkin algılarından ve davranış özelliklerinden yola çıkarak hangi bağlanma stilini çağrıştırdıklarını incelemektir. Araştırmanın örneklemini; Yusuf Atılgan’ın Aylak Adam, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur, Sabahattin Ali’nin İçimizdeki Şeytan, Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu, Peyami Safa’nın Fatih Harbiye, Güzide Sabri’nin Ölmüş Bir Kadının Evrakı Metrukesi, Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi, Yaşar Kemal’in Ağrıdağı Efsanesi, Halide Edip Adıvar’ın Kalp Ağrısı ve Ayşe Kulin’in Nefes Nefese adlı on romanı oluşturmaktadır. Araştırmanın yöntemi, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesidir. Romanlar, ana karakterlerin ilişkileri etrafında Bartholomew ve Horowitz’in geliştirdiği “Dörtlü Bağlanma Modeli”ne göre incelenmiş ve karakterlerin geliştirdiği bağlanma stilleri bulgular bölümünde kanıtlarla belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Romanları, Bağlanma, Yetişkin Bağlanma Stilleri

An Analysis of Attachment Styles in Relationships: Examples from Republican Era Turkish Novels

Öz

The aim of this research is to examine which attachment style the characters in the novels written within the framework of Republican Era Turkish literature evoke, based on the content of their emotional relationships, their perceptions of themselves and other characters, and their behavioral characteristics. The sample of this research consists of ten novels: The Idle Man by Yusuf Atılgan, A Mind at Peace by Ahmet Hamdi Tanpınar, The Devil Inside by Sabahattin Ali, The Autobiography of a Turkish Girl by Reşat Nuri Güntekin, Fatih-Harbiye by Peyami Safa, The Forsaken Papers of a Dead Woman by Güzide Sabri, The Museum of Innocence by Orhan Pamuk, The Legend of Mount Ararat by Yaşar Kemal, Heartache by Halide Edip Adıvar, and Breathless by Ayşe Kulin. The research method is document analysis, one of the qualitative research methods. The novels have been analyzed around the main characters according to the "Four-Category Model of Attachment" developed by Bartholomew and Horowitz, and the attachment styles they developed have been indicated in the findings section, supported by evidence.

Anahtar Kelimeler

Turkish Novels, Attachment, Adult Attachment Styles

Kaynakça

• Ali, S. (2016). İçimizdeki Şeytan. İstanbul: Yapı Kredi.
• Akdağ, S. T. (2011). Ergenlerin Bağlanma Stilleri ile Ebeveynlerinin Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişki. Antalya Akdeniz Üniversitesi.
• Andı, F. (2006). Türk Edebiyatında Roman: Cumhuriyet Devri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 8, 165-202.
• Arslan, E. ve Teze, S. (2016). Bağlanma Kuramı. Eğitim ve Psikolojiden Yansımalar (Edt.: Sargın N., Avşaroğlu S. ve Ünal A.) içinde (71). Çizgi Kitapevi.
• Arif, Ö. ve Cihan-Güngör, H. (2012). Yükleme tarzları, bağlanma stilleri ve kişilik özelliklerine göre evlilik uyumu. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 11-24.
• Ateş, F. ve Erdem, R. (2020). Yetişkin Bağlanma Stilinin Örgütsel Açıdan Değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2), 431-447.
• Atılgan, Y. (2019). Aylak Adam. İstanbul: Can Yayınları.
• Bartholomew, K., and Horowitz, L.M. (1991). Attachment styles among adults: A test of a fourcategory model. Journal of Personality and Social Psychology, 61, 226-244.
• Bartholomew, K. and Shaver, P. R., (1998). “Measures of Attachment: Do they converge? (Ed.) J.A. Simpson”, W.S. Rholes Attachment theory and close relationships, GuilfordPress, 25-45.
• Batigün, A. D. ve Büyükşahin, A. (2008). Aleksitimi: Psikolojik Belirtiler ve Bağlanma Stilleri. Klinik Psikiyatri Dergisi, 11(3), 105-114.
• Berber Çelik, Ç. (2018). Bağlanma Stilleri, Psikolojik İyi Olma ve Sosyal Güvende Hissetme: Aralarındaki İlişki Ne? Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25), 27-40.
• Collins, N. L. and Read, S. J. (1990). Adult attachment, working models, and relationship quality in dating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 644-663.
• Çalışır, M. (2009). Yetişkin bağlanma kuramı ve duygulanım düzenleme stratejilerinin depresyonla ilişkisi. Psikiyatride güncel yaklaşımlar, 1(3), 240-255.
• Çavuşoğlu, Z. Ş. (2011). Bağlanma stilleri evlilik uyumu ve aldatma eğilimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dalgar, G., Civil, F., Savaş, E. ve Şahin, A. (2022). Erken Çocuklukta Bağlanma: John Bowlby ve Mary Aınsworth Açısından İncelenmesi. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 85-92. https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.885024
• Demirdağ, M. F. (2017). Bağlanma Teorisinin Kökenleri: John Bowlby ve Mary Ainsworth. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 76-90.
• Durak-Batıgün A. ve Büyükşahin, A. (2008). Alexityhmia. Psychological Symptoms And Attachment Styles, 11(3), 105-114.
• Eda, K. A. Y. A. (2021). Bağlanma kuramı çerçevesinde aldatma ve boşanma. IBAD sosyal bilimler dergisi, (10), 248-263.
• Edip, H. A. (2019). Kalp Ağrısı. İstanbul: Can Yayınları
• Güntekin. R. N. (2014). Çalıkuşu. İstanbul: İnkılap Yayınları
• Güzide S. (2021). Ölmüş bir kadının evrak-ı metrukesi. Necati Tonga (haz.). İstanbul: Can Yayınları.
• Hayta, A. (2006). Anneden Allah’a: Bağlanma teorisi ve İslâm’da Allah tasavvuru. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 29-63.
• Hazan, C. (1998). Bağlanma (yakın ilişkilerle ilgili araştırmalar için bir çerçeve). Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 31(1). https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000242
• Kaya, E. (2021). Bağlanma Kuramı Çerçevesinde Aldatma ve Boşanma. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 248-263. https://doi.org/10.21733/ibad.850705
• Kemal, Y. (1985). Ağrıdağı Efsanesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kesebir, S., Kavzoğlu, S. Ö. ve Üstündağ, M. F. (2011). Bağlanma ve Psikopatoloji. Psikiyatrik Eğitim ve Güncelleme Dergisi, 3(2), 321-342. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/115119
• Kulin, A. (2023). Nefes Nefese. İstanbul: Everest Yayınları.
• Öztürk, S. ve Güzel, O. (2022). Ayşe Kulin’in Nefes Nefese Adlı Romanı ile İngilizce Çevirilerinin Kent Göstergebilimi ve Çeviri Göstergebilimi Odağında Çözümlenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 869-890.
• Pamuk, O. (2008). Masumiyet müzesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Safa, Peyami (1999). Fatih-Harbiye. İstanbul: Ötüken Yayıncılık.
• Soysal, A. Ş., Bodur, Ş., İşeri, E., ve Şenol, S. (2005). Bebeklik dönemindeki bağlanma sürecine genel bir bakış. Klinik Psikiyatri, 8(2), 88-99.
• Sümer, N., ve Güngör, D. (1999, Haziran). Yetişkin Bağlanma Stilleri Ölçeklerinin Türk Örneklemi Üzerinde Psikometrik Değerlendirmesi ve Kültürlerarası Bir Karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14(43), 71-106.
• Şahin, İ. (2018) Rüyasız Edebiyat: Kalp Ağrısı ve Zeyno’nun Oğlu. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 19(19), 171-184.
• Tanpınar, A. H. (1995). Huzur. İstanbul: Tercüman Yayıncılık.
• Taştan, Z. ve Erzen, M. A. (2018). Türk Diplomatlarının İnsanlık Mücadelesini Konu Alan Bir Tarihî‒Belgesel Roman: Nefes Nefese. Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 137-152.
• Terzi, S. (2014). Romantik İlişkilerde Bağlanma Yaralanmalarına Yol Açan Olaylar: Nitel Bir Çalışma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 99-108.
• Toksöz, İ. ve Kalburan, G. (2018). Evli Bireylerde Bağlanma Stilleri ve Bilişsel Esnekliğin İlişki Doyumuna Etkisi. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 4(2), 17-34. https://dergipark.org.tr/en/pub/aitdergi/issue/43705/536153
• Tüzün, S. ve Sayar, K. (2006). Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji. Düşünen Adam Dergisi, 19(1), 24-39.
• Üretmen, S. (2003). Yetişkin Bağlanma Stilleri, Mekana Bağlanma Eğilimi ve Keşfetme Yönelimi Arasındaki İlişkiler. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yazıcı Çelebi, G. ve Çelebi, B. (2020). Ergenlerin Bağlanma Stilleri İle İnternet Bağımlılık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 37-48. Doı: 10.22466/Acusbd.766234