Hayvansal Gıdaların Tüketim Yapısı ve Tüketici Tercihlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma: Üniversite Personeli Örneği

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 1, 25 - 31, 01.06.2015

Nesrin Erdoğan Hasan Çiçek

Öz

Bu araştırma, Afyon Kocatepe Üniversitesi personelinin gelir düzeyine göre hayvansal gıda tüketim yapısı ve tüketici tercihlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlenen 348 katılımcıya yüz yüze anket yöntemi uygulanmıştır. Çalışma, Haziran 2012-Şubat 2013 arasında yürütülmüştür. Hayvansal gıda tüketimi ile gelir düzeyi arasındaki ilişkiler ki-kare (χ2) testi ile incelenmiştir. Araştırma sonucunda, hanelerdeki ortalama birey sayısı 3,36±1,26 kişi, ortalama çalışan birey sayısı 1,64±0,57 kişi, aylık ortalama gelir 3000±1009,7 Türk Lirası (TL) ve aylık ortalama gıda harcaması 715±342,7 TL olarak hesaplanmıştır. Katılımcı hanelerinde yıllık ortalama kişi başı tüketimlerin sütte 29±12,45 kg, peynirde 5,7±2,33 kg, yoğurtta 10,1±3,35 kg, ayranda 5,4±3,07 kg, tereyağında 1,75±0,83 kg, süt kaymağında 1,1±0,45 kg, kırmızı ette 18,84±6,28 kg, kanatlı etinde 15,12±4,32 kg, balık etinde 9,42±3,73 kg, yumurtada 129±45,24 adet ve balda ise 1,7±0,94 kg olduğu tahmin edilmiştir. Ki-kare testi (χ2) sonuçlarına göre, hanelerdeki gelir artışı ile süt (P<0,05), yoğurt (P<0,05), sığır-dana eti (P<0,05), balık eti (P<0,01), yumurta (P<0,001) ve bal (P<0,05) tüketimleri arasında pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Sonuç olarak, araştırmada hane gelirinin artmasıyla hayvansal gıda tüketiminin de arttığı gözlenmiştir. Hayvansal gıdaların gerek tüketim miktarı, gerekse tüketim tercihlerinde katılımcıların gelir ve eğitim seviyesinin etkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Gelir, Hayvansal Gıda, Tüketim

A Research on Determination of Animal Foods Consumption Status and Consumer Preferences: The Case in University Staff

Öz

This study aims to determine consumption status of animal foods and consumer preferences of Afyon Kocatepe University staff according to their income level. The 348 participant determined by stratified sampling method in this study were applied face to face interview method. The study was carried out between June 2012 and February 2013. Chi-square (χ2) test was used to analyze the relationship among animal foods consumption and income level. In this study, the average number of the individuals in a family were 3,36±1,26 person, the average number of working individuals in the 1,64±0,57 person, the average income in the family 3000±1009,7 Turkish Liras (TL), and the average food expenditure were 715±342,7 TL. The annual consumption of animal foods per capita was predicted as 29,0±12,45 L for milk, 5,7±2,33 kg for cheese, 10,1±3,35 kg for yoghurt, 5,4±3,07 L for ayran, 1,75±0,83 kg for natural butter, 1,1±0,45 kg for butterfat, 18,84±6,28 kg for red meat, 15,12±4,32 kg for chicken meat, 9,42±3,73 kg for fish meat, 129,0±45,24 piece for eggs and 1,7±0,94 kg for honey. According to chi-square (χ2) results, with the increase in household income has been found a positive correlation between milk (P<0,05), yoghurt (P<0,05), cattle-beef meat (P<0,05), fish meat (P<0,01), egg (P<0,001) and honey consumption (P<0,05). As a result, animal food consumption also increased with the increase of household income was observed in this research. Participants' income and education levels were determined to be effective on animal foods consumption and preferences.

Anahtar Kelimeler

Education, income, animal foods, consumption

Kaynakça

• Anonim (2004): Türkiye’ye özgü beslenme rehberi. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara.
• Anonim (2011): Organik ve konvansiyonel bal üretiminin teknik ve ekonomik yönden geliştirilmesi ve alternatif pazar olanaklarının saptanması üzerine bir araştırma: İzmir İli Kemalpaşa İlçesi örneği. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü. Ankara.
• Anonim (2012): Yumurta tavukçuluğu verileri. Yumurta Üreticileri Merkez Birliği. http://www.yum-bir.org/UserFiles/File/yumurta tavukculugu 2012.pdf. Erişim Tarihi: 16 Nisan 2013.
• Anonim (2013a): Türkiye’de yumurta ve tavuk eti tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. http://www.tae.gov.tr/www/tr/projeler/pdf/1.pdf. Erişim Tarihi:14 Haziran 2013.
• Anonim (2013b): Türkiye'de akademisyenlerin özlük haklarının mevcut durumu ve özlük haklarının iyileştirilmesi raporu. http://www.yok.gov.tr. Erişim Tarihi: 29 Ekim 2013.
• Begum S, Khan M, Farooq M, Begum N, Shah IU (2010): Socio economic factors affecting food consumption pattern in rural area of District Nowshera, Pakistan. Sarhad J. Agric, 26(4): 649-653.
• Cevger Y, Aral Y, Demir P, Sarıözkan S (2008): Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi intern öğrencilerinde hayvansal ürünlerin tüketim durumu ve tüketici tercihleri. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg., 55: 189-194.
• Demir Y, Armağan G (2013): Aydın'da hanehalklarının gıda tüketim talebi ekonometrik analizi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 50(1): 97-107.
• Erdal G, Tokgöz K (2011): Tüketicilerin ambalajlı ve açık süt tüketim tercihlerini etkileyen faktörler: Erzincan İli örneği. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(20): 111-115.
• FAO (2013): Birleşmiş Milletler Tarım ve Gıda Örgütü verileri. http://faostat3.fao.org/home/index.html#DOWNLOAD. Erişim Tarihi: 16 Nisan 2013.
• Gould BW (1996): Factors affecting U.S. demand for reduced-fat fluid milk. J. Agricultural and Research Economics, 21(1): 68-81.
• Hatırlı SA, Öztürk E, Aktaş AR (2007): Kırmızı, tavuk ve beyaz et talebinin tam talep sistemi yaklaşımıyla analizi. SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6: 211-221.
• Kızılaslan H, Nalinci S (2013): Amasya İli Merkez İlçedeki hanehalkının kırmızı et tüketim alışkanlıkları ve kırmızı et tüketimini etkileyen faktörler. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 3: 76-79.
• Mızrak C, Durmuş İ, Kamanlı S, Demirtaş ŞE, Kalebaşı S, Karademir E, Doğu M (2012): Determination of egg consumption and consumer habits in Turkey. Turk. J. Vet. Anim. Sci., 36(6): 592-601.
• Özdamar K (2001): SPSS ile Biyoistatistik. 4.Baskı. Kaan Kitabevi. Eskişehir.
• Özel G (2008): Tüketicilerin süt tercihinde etkili olan faktörlerin incelenmesine yönelik bir araştırma. SDÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3): 227-240.
• Sarıözkan S, Cevger Y, Demir P, Aral Y (2007): Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi öğrencilerinin hayvansal ürün tüketim yapısı ve alışkanlıkları. Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(3): 171-179.
• Sayılı M (2013): Tokat İlinde tüketicilerin arı ürünleri tüketim durumları ve alışkanlıkları. Uludağ Arıcılık Dergisi, 13(1): 16-22.
• SETBİR (2013): Dünya’da ve Türkiye’de yem, et ve süt sektörlerinde mevcut durum ve öngörüleri raporu. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği. http://www.setbir.org.tr. Erişim Tarihi: 25 Eylül 2013.
• Şengül S (2002): Türkiye’de kentsel ve kırsal kesimde gelir gruplarına göre gıda talebi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1): 257-282.
• Şengül S (2004): Türkiye'de gelir gruplarına göre gıda talebi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 31: 115-148.
• Şeker İ, Şeker P, Şahin M, Özen VS, Akdeniz A, Erkmen O, Kışlalıoğlı, İ, Sargın G, Doğu GB (2012): Elazığ İli Merkez İlçede tüketicilerin süt tüketim alışkanlıkları ve bu alışkanlıkları etkileyen faktörlerin belirlenmesi. F.Ü. Sağ. Bil. Vet. Derg., 26(3): 131-143.
• Ulaş B: Aydın İli kentsel alanda kırmızı et ve kanatlı eti tüketicilerinin kararları ile bunları etkileyen faktörler. Yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat, 2011.
• Watanable Y, Suzuki N, Kaiser HM (1998): Factors affecting consumers' choice of beverages in Japan. Agribusiness, 14(2): 147-156.
• Yaylak E, Taşkın T, Koyubenbe N, Konca Y (2010): İzmir İli Ödemiş İlçesinde et tüketim davranışlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim, 51(1): 21-30.
• TÜİK (2014): Türkiye İstatistik Kurumu verileri. http://www.tuik.gov.tr. Erişim Tarihi: 05 Eylül 2014.