Alman Anayasa Hukuku Sisteminde Dini Cemaatlerle Yapılan Din-Devlet Sözleşmeleri : Religionsverfassungsrechtliche Staatsvertraege

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 103, 1119 - 153, 27.09.2021

Muhterem Dilbirliği

https://doi.org/10.36484/liberal.933300

Öz

Avrupa’da din ve devlet arasındaki siyasi çatışmaların bir sonucu olarak, her ülke bu alanı belirlerken yaşadıkları tarihi tecrübeler ışığında, din ve vicdan özgürlüğü alanında kendilerine özgü kavramlar ve kurumlar oluşturmuştur. Almanya’da, 30 yıl savaşları akabinde Vestfalya Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ile mezhep savaşları son bulmuş, katolik ve protestan mezheplerinin eşitlenmesi sağlanmıştır.
Almanya’da din ve vicdan özgürlüğü alanında tartışmalar 1919 Weimar Anayasası hazırlanma sürecinde de yaşanmıştır. Geçmişte edindiği acı tecrübelerden hareketle, din ve vicdan özgürlüğü alanında kendine özgü bir model oluşturan Almanya’da kollektif din özgürlüğü alanındaki düzenlemeler din-devlet sözleşmeleri ile gerçekleştirilmektedir. Bu sayede Almanya’da dini cemaatlerle, devletin hizmet alanı belirlenmekte ve dini cemaatlerle devlet, kamusal alandaki, dini alanı düzenlemektedirler.

Anahtar Kelimeler

Almanya, İnsan Hakları, Devlet Sözleşmeleri, Din Özgürlüğü, Anayasa Hukuku, Kolektif Din Özgürlüğü

Religion – State Contracts with the Religious Communities in the German Constitutional System: Religionsverfassungsrechtliche Staatsvertraege

Öz

Each country in Europe has created their own concepts and institutions in the field of freedom of religion and conscience. These concepts and institutions varied according to the historical experiences of each state that were extracted from the political conflicts between the church and the state. In Germany, after the Thirty Years’ War, the Treaty of Westphalia was signed. The treaty ended the sectarian wars and recognized the Roman Catholic and Protestant churches as equals. The freedom of religion and conscience in Germany was also discussed during the writing of the 1919 Weimar Constitution. Based on the painful experiences it has gained in the past, Germany has created a unique model in the field of freedom of religion and conscience. In this model the regulations in the field of collective freedom of religion are established by the contracts between state-run bodies of the Federation, the federal states and the church (the religious groups).
In this way, the role of the state and the church is determined with respect to freedom of religion and conscience in Germany. In other words, the religious area in the public sphere was regulated together by the state and the religious groups.

Anahtar Kelimeler

Freedom of Religion, Constitution, Germany, Religion-State Contracts, Religious Community

Kaynakça

• CZERMAK, Gerhard,(2000) “Rechtsnatur und Legitimation der Verträge zwischen Staat und Religionsgemeinschaften”, Der Staat, Vol. 39, No. 1, ss.69-85.
• De WALL, Heinrich, (2004), Die Zukunft des İslam in der staatlichen Ordnung der Bundesrepublik Deutschland und Nordrhein-Westfalens, Rechtliche Voraussetzungen von Verträgen des Staates mit muslimischen Verbänden, Rechtsgutachten, NRW.
• Dilbirliği, Muhterem, (2020), Avrupa’da Din ve Vicdan Özgürlüğü, Adalet Yayınevi, Ankara.
• DOĞAN, Nejat, (2011), “Almanya’nın Avrupa’daki Konumuna Teorik Yaklaşımlar: Almanya’nın Yeniden Birleşmesinden 20 Yıl Sonra Bir Değerlendirme”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, Güz, ss. 1 – 19.
• EYECİ, Fahri, (2016), “Aşağı Saksonya Seçimleri ve Devlet Anlaşması”, https://perspektif.eu/2017/10/16/asagi-saksonya-devlet-anlasmasi/ (Erişim 06.04.2021).
• Hans M. HEİNİG,(2003) Öffentlich-rechtliche Religionsgesellschaften, Berlin.
• HOLLERBACH, Alexander,(1989), “§138 Grundlagen des Staatskirchenrechts“, içinde: Josef Isensee (Hrsg.) Handbuch desStaatsrechts der Bundesrepublik Deutschland, Cilt 6, Heidelberg, ss.470-555.
• KELLER Claudia, (2013) “Staatsvertrag mir İslamverbaenden, Der Wert des Symbolischen”, http://www.tagesspiegel.de/politik/staatsvertrag-mitİslamverbaenden-der-w ert-des-symbolischen/7005470.html (Erişim: 02.05.2017).
• KLİNKHAMMER, Gritt / De WALL, Heinrich, (2012), Staatsvertrag mit Muslimen in Hamburg: Die rechts-und religionswissenschaftlichen Gutachten, Bremen.
• MURATOĞLU, Tahir, (2014), “Almanya Federal Cumhuriyeti’nde Devlet Yapılanması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XVIII, ss.291 – 366.
• MÜCKL, Stefan, (2009), “§ 159 Grundlagen des Staatskirchenrechts”, içinde: Isensee/Kirchhof, Handbuch des Staatsrechts, Cilt VII, 3. Auflage, ss.711-788.
• SPEER, Sven, (2016) “Aşağı Saksonya’da “İslam Anlaşması”, Tüm Bu Velvele Boşuna mı?”, Perspektif, S.255, Yıl: Kasım 2016, ss.32-35
• UNRUH, Peter,(2012), Religionsverfassungsrecht, Nomos Verlag, 2. Auflage.
• WILLOWEIT, Dietmar,(2008) “Die Wurzeln des modernen Staates: Deutsche Verfassungsgeschichte vor 1848 – Fünfzehn Merksätze”, http://www.bpb.de/geschichte/deutsche-geschichte/grundgesetz-undparlamentarischer-rat/39181/verfassungsgeschichte-vor-1848 (Erişim: 20.04.2021).
• WOLLSTEIN, Günter, (2008) “Von der Paulskirche bis zur Verfassung von 1871” http://www.bpb.de/geschichte/deutsche-geschichte/grundgesetz-undparlamentarischer-rat/39184/1848-1871 (Erişim 23.04.2021).
• TAŞĞIN, Ahmet, ÖZİPEK, Bekir Berat ve diğerleri, (2016), Avrupa’da Yaşayan Türkiye Kökenli Gençler: Alevilik/Sünnilik temelinde Kimlik, Aidiyet, Sosyal Hayat, Siyaset, İstanbul.
• SPULER-STEGEMANN, Ursula, (2003), Ist die Alevitische Gemeinde Deutschland e.V. eine Religionsgemeinschaft?, Religionswissenschaftliches Gutachten, Marburg.
• SÖKEFELD, Martin, „Sind Aleviten Muslime?, Aspekte einer Debatte unter Aleviten in Deutschland“, Etnoscripts, Cilt:7, S.2 Yıl:2005,