Ahmet Paşa Divanı Üzerine Düşünceler

Yıl 1970, Cilt: 1 Sayı: 1, 33 - 53, 25.02.2024

Harun Tolasa

Öz

Devrinin şöhretli ve seçkin bir şairi oluşunda kendisinden bahsederken bütün kaynakların çoğunlukla fikir birliğine vardıkları Fatih’in öğretmen ve sohbet arkadaşlarından Veliyüddin-oğlu Bursah şair Ahmed Paşa’nın, sağlığında II. Bayezid’in emriyle düzenlemiş olduğu Divan’ı, Prof. Dr. A.N. Tarlan tarafından on beş nüshası karşılaştırılarak üç sene önce yayınlanmıştı. Bu neşre dayanmak üzere hemen o tarihlerde başlayan ve şâir’in hayal dünyasını tesbit amacını taşıyan Din ve Tasavvuf. Cemiyet, İnsan, Tabiat ve Eşya gibi dört kategoriye ayırarak yapmış olduğumuz araştırma, şu ana çizgileri ortaya koymuştur. Hemen söyliyelim ki bunlar ilk bakışta Ahmed Paşa’nın gerek kendisinden önce, gerek devrinde ve gerekse kendisinden sonraki şairlerin eserlerinden ortaya konulan ve ortak olduğu söylenilen özelliklerle bir benzerlik, hatta aynılık gösterebilir. Bunları biz. bir dereceye kadar Divan Şiiri’nin muhteva ve şekil özellikleri itibariyle tabii karşılarken diğer taraftan bu ortak özelliklerin tesbit edilişinin, altı asırlık bir edebiyatın isim yapmış üç-beş şâirinin eserine, hem de enine boyuna olmayan bir bakışla olduğunu da hatırlatmak isteriz. Ayrıca, her ne kadar Ahmet Paşa Divanı için söylemiş olduğumuz şeyler, bu Divan üzerinde yapılan çok teferruatlı bir araştırmaya dayanıyorsa da yazımızın konusu ve kaplıyacağı yer, burada bu teferruatı ortaya koymaya imkân bırakmamakta ve neticede söylenilen şeylerin genel nitelikte oluşunu zorunlu kılarak adı geçen "benzerlik ve aynıhk”ı artırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet, Paşa, Divan, Düşünce

Kaynakça

• Ahmet Paşa Divanı
• A. Nihat Tarlan, Ahmet Paşa Divanı, İst. 1966. Millî Eğitim Basımevi
• Mehmet Çavuşoğlu, Necati Beg Divanının Tahlili ve Sistematik İndeksi, t.Ü. F.d. Fak. Doktora tezi (basılmamış) 1966
• Harun Tolasa, Ahmet Paşa Divanının Tahlili ve Sistematik İndeksi, Atatürk Üniversitesi Ed. Fak. Doktora Tezi 1969
• F. Köprülü, İ.A. Ahmet Paşa maddesi, C. I; M.K. Ozergin, Ahmet Paşa’nın Tarih Manzumeleri. TDED C. X; E.J.W. Gibb, The'Hıstory of Ottoman Poetry, Volüme II, London, 1902