KOCA KARI İLE ÖMER MANZUM HİKÂYESİNDE ESTETİK BİR UNSUR OLARAK RİTMİK OLUŞUMUN NİYETİ GÖRÜNÜR KILMASI

Yıl 2022, , 1077 - 1093, 31.10.2022

Gülsüm Tarakçı

https://doi.org/10.20322/littera.1128651

Öz

Bir metnin kurmaca vasfı taşımasında önemli bir unsur olan ritim, anlatının bütünlüğünü ve bu bütünlük içinde ahenkli akışını sağlayan estetik bir ögedir. Edebî bir metnin ‘Neyi, nasıl anlatıyor?’ sorusuna verilecek bir cevabın da ritmik oluşumla ilgili olduğunu söylemek yanlış olmaz. Belli bir niyet etrafında oluşturulan edebî eserde, anlatının yapısal unsurları olan olay, kişi, zaman ve mekân, anlatıcının tasarrufuna bağlı olarak belirli oranlarda metinde yer alırlar. Bu tasarruf, metnin niyetiyle yakından ilgilidir. Kurmaca dünyada gerçek dünyadaki gibi her şeyin anlatılması mümkün değildir. Anlatıda kimi zaman bazı olaylar detaylı bir şekilde anlatılırken bazı olaylar üzerinde ise fazla durulmadan özetle geçilir. Diğer bir ifadeyle anlatıcı, metnin niyetine bağlı olarak anlatması gerekeni istediği sürede, istediği sıklıkta ve istediği düzende anlatır. Ayrıca bu anlatış, okuru adeta kurgunun içine çekerek onda güzellik duygusu uyandıracak şekilde etkili de olmalıdır. Bu etki, bir anlatıda ritmik oluşumla sağlanabilir. Kronolojik dizilenmeden farklılık gösteren anlatı metinlerinde, zamanda ileri ve geriye kırılmalar, sahneleme, özetleme, eksilti ve duraklama teknikleri, yapılan tekrarlar bir anlatıda ritmik oluşumu sağlayan unsurlardır. Bu çalışmada anlatma esasına bağlı edebî metin türlerinden birisi olan Mehmet Akif Ersoy’un Koca Karı ile Ömer adlı manzum hikâyesinde ritmik oluşumun nasıl temin edildiği tespit edilmeye ve estetik bir unsur olarak ritmik oluşumun metnin niyetini nasıl görünür kıldığı belirlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Estetik haz,, zaman,, ritmik oluşum,, metnin niyeti,, Koca Karı ile Ömer

Kaynakça

• Aktaş, Şerif. (2000). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Can, Adem. (2013). “Romanda Zaman Meselesi”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. S.9, s.107-137.
• Demir, Yavuz. (2011). Hayat Böyledir İşte Fakat Hikâye. Ankara: Hece Yayınları.
• Dervişcemaloğlu, Bahar. (2014). Anlatıbilime Giriş. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Eco, Umberto. (1995). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti. İstanbul: Can Yayınları.
• Elmas, Nazım. (2010) “Adalet Ağaoğlu’nun Hikâye Dilinde Ritim”. Karadeniz Araştırmaları. S.27, s.181-190.
• Ersoy, Mehmet Akif (1990), Safahat. M. Ertuğrul Düzdağ (Haz.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Filizok, Rıza. https://studylibtr.com/doc/913768/şiir-ve-nesirde-ritim-nedir (E.T. 23.04.2022).
• Forster, E. M., Roman Sanatı. Ünal Aytür (Çev.), İstanbul: Adam Yayınları, 1985.
• Karataş, Turan. (2007). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kıran, Zeynel; Kıran Eziler, Ayşe. (2011). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Konyalı, Bekir Şakir. (2021). “Zamansız Mekândan Mekânsız Zamana: Yaban Romanında Zaman Kurgusu”. Romanda Zaman. Veysel Şahin (Ed.). s.167-187. Ankara: Akçağ Yayınları. Mendilow, A.A. (2010). “Romanda Şimdiki Zaman-Okuyucunun İçinde Yaşadığı Zaman”. Roman Teorisi. Plilip Stevicik (Haz.). Sevim Kantarcıoğlu (Çev.). s.226-248. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Pospelov, Gennadiy. (2014). Edebiyat Bilimi. Yılmaz Onay (Çev.). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Sağlık, Şaban. (1994). “Ritmik Oluşum Açısından Rasim Özdenören’in ‘Hışırtı’ Hikâyesine Bir Yaklaşım”. Yedi İklim. S.54, s.10-17.
• Sağlık, Şaban. (2002). “Kurmaca Âlemin Kurmaca Sözcüklerinden Romanda Zaman-Mekân-Tasvir”, Hece Dergisi, S.65/66/67, s.130-161.
• Sağlık, Şaban. (2021). “Suat Derviş’in Fosforlu Cevriye Romanında Zaman Kurgusu”. Romanda Zaman. Veysel Şahin (Ed.). s.249-267. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. (1976). Bütün Şiirleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tekin, Mehmet. (1989). Roman Sanatı ve Romanın Unsurları. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Tosun, Necip. (2014). Modern Öykü Kuramı. Ankara: Hece Yayınları.