DEDEM KORKUT KİTABI’NDA BİR YAPI ÇÖZÜMLEMESİ II: VİRE KİM

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 167 - 176, 01.03.2017

Cihangir Kızılözen

Öz

Dedem Korkut
Kitabı’nda tespit ettiğimiz bir dizeyi oluşturan sözcükler, kimi araştırmacılar
tarafından metinde yazıldığı gibi çevriyazıya aktarılmamıştır. Bu durum da söz
konusu dize ile ilgili birbirlerinden farklı okumaların ortaya çıkmasına neden
olmuştur. Bir sözcüğün metinde yazıldığı gibi çevriyazıya geçirilmemesinin
temel nedeni, söz konusu sözcüğün metinde doğru yazılmadığı yaklaşımıdır.
Üzerinde durduğumuz örnekte de kimi yapıların metinde yanlış yazıldığı
düşüncesiyle düzeltilerek çevriyazıya aktarıldığı görülür. Bu incelemede söz
konusu dizedeki bütün sözcüklerin yazıldığı gibi çevriyazıya aktarılması
gerektiği savunulmaktadır. Bu bağlamda belli bir işaretin herhangi bir görev
üstlenmeden kullanılamayacağı düşüncesiyle mercek altına aldığımız ögeler
üzerindeki ötre, esre, üstün ve med (uzunluk) gibi bütün işaretler okuma
sürecinde dikkate alındı. Dedem Korkut Kitabı üzerine yapılan çalışmalar
incelendiğinde üzerinde duracağımız dize ile ilgili ikinci bir sorun daha
dikkat çekiyor. Dizede iki ayrı sözcükten oluşan bir kalıp ifade,
araştırmacılar tarafından tek bir sözcük olarak ele alınmıştır. Araştırmacılar
iki farklı ögeden oluşan bu kalıp ifadenin tek sözcük olduğu konusunda
hemfikirler. Ancak tek bir sözcük olarak ele aldıkları bu kalıp ifadeyi birbirinden
farklı üç biçimde okumuşlardır: zīregüm /diregüm /viregüm. Oysa
burada araştırmacıların sandığı gibi tek bir sözcük değil de iki sözcükten
oluşan VYRH KM kalıp ifadesi söz konusudur.   

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Kitabı, vire kim, dövelek, kavun

Kaynakça

• Abik, Ayşehan Deniz (2014), On the Word Bolay ki in Anatolian Turkish Text / Anadolu Türkçesi Metinlerinde ‘bolay ki’ Sözü Üzerine, Discussions On Turkology (Questions and Develeopments Of Modern Turkology Studies) / Türkoloji Tartışmaları (Başarı ve Zaaflarıyla Çağdaş Türkoloji), 664-679, editör: Öztürk Emiroğlu, Marzena Godzinska, Filip Majkowski, Warsaw.
• Elizade, S. ve Hacıyev T. (2004), Kitabi- Dede Korkut, Bakü, Önder Neşriyat.
• Ergin, Muharrem (2008), Dede Korkut Kitabı, Boğaziçi Yay.
• Ergin, Muharrem (2016), Dede Korkut Kitabı 1 – 2, Ankara, Türk Dil Kurumu Yay.
• Gökyay, Orhan Ş. (2007), Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul, Kabalcı Yayın evi.
• Kazak Tilinin Tüsindirme Sözdigi (2008), Dayk Press, Almatı.
• Özçelik, Sadettin (2016), Dede Korkut II -Dresden Nüshası- Metin, Dizin, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Orkun, Hüseyin Namık (1994), Eski Türk Yazıtları, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TEKİN, Talat (1995), Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Ankara, Simurg Kitapçılık ve yayıncılık.
• Türkçe Sözlük (1998), Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Derleme Sözlüğü (2009), Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tezcan Semih ve Boeschoten, Hendrik (2012), Dede Korkut Oğuznameleri, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.