YAŞAR NEZİHE BÜKÜLMEZ’İN “1 MAYIS” ŞİİRLERİNDE SOSYALİZMİN İZLERİ

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 4, 861 - 874, 31.10.2019

Cennet Uzunoğlu

https://doi.org/10.20322/littera.610503

Öz

19. yüzyıl romantizm, idealizm,
pozitivizmin gibi fikir akımlarının yanında özellikle siyasi alanda etkili olan
Marksizm’in kaynağı olan materyalizm ile dikkat çeker. Marx, Avrupa
uygarlığında kapitalizmin endüstrileşme sonrasında yarattığı problemleri aşmak
için yeni birtakım değerler üretme çabası içinde olmuştur. Marx’a göre bireyin
özgür olabilmesi için kendini gerçekleştirmesi gerekmektedir. Varlığını devam
ettirmek için emeğini satan işçi kendi özünden uzaklaşır ve kendine yabancılaşır.
Bütün hayatı zorluklar ve mücadele ile geçen Yaşar Nezihe Bükülmez’in
edebiyatımızdaki “ilk sosyalist kadın şair” olarak nitelendirilmesi şairin edebiyatımızdaki
en belirgin yönü olarak kabul edilmektedir. Fakat şiirleri incelendiğinde
hayatı ile şiirlerinde işlediği temaların paralellik gösterdiği görülür. Şairin
sosyalist olarak nitelendirilmesine neden olan 4 şiiri vardır. Bu çalışmamızda Aydınlık
dergisinin Mayıs 1923 tarihli sayısında yer alan “1 Mayıs İçin” ve Mayıs 1924
tarihli sayısında yer alan “1 Mayıs” adlı şiirleri sosyalizm açısından
incelenmiş ve şairin bu şiirlerinde sosyalizmin ideolojik yönlerinin daha çok şairin
özel hayatında yaşadıklarının etkisiyle ortaya çıktığı kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

1 Mayıs, Yaşar Nezihe, Sosyalizm

Kaynakça

• ATASEVER, A.(2010). Milli Mücadele Döneminde Sosyalizm (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya:Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• AYDAR, Ö. (2015). Osmanlı Devleti'nde İlk Sosyalizm Tartışmaları Ve İlk Sosyalist Örgütlenmeler/First Socıalısm Dıscussıons And Fırst Socıalıst Organızatıons In The Ottoman State. Atatürk Dergisi, 4.2. e-dergi.atauni.edu.tr (Erişim Tarihi:15. 05. 2017).
• BERKES, N. (2016). Türkiye’de Çağdaşlaşma. Ankara: Yapı Kredi Yayınları
• BEZİRCİ, A. (1989). Yaşar Nezihe. http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/ 31416 / 001640788010.pdf?sequence=1 (Erişim Tarihi:10. 05. 2017).
• CERRAHOĞLU, A. (1968). Türkiye’de Sosyalizm (1848-1925). İstanbul: Alfabe Matbaası.
• CEVİZCİ, A. (2015). Felsefenin Kısa Tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• ÇULHAOĞLU, M.(2012). Tarih Türkiye Sosyalizm. İstanbul: Yazılama Yayınevi.
• DOĞU, P. (2013). Nezihe Hanım ve 1 Mayıs Şiiri. http://t24.com.tr/yazarlar/pinar-dogu/nezihe-hanim-ve-1-mayis-siiri,6618 (Erişim Tarihi:12. 05. 2017).
• EİNSTEİN, A. (2008). Niçin Sosyalizm?. (çev. Kamalak, İ. ; Dura, N.) Toplum ve Demokrasi 2 (2), Ocak-Nisan, s. 181–186. http://www.toplumvedemokrasi.org.tr/index.php/tdd/article/viewFile/155/159 (Erişim Tarihi:22. 05. 2017)
• GÖKMEN, Ö. (1998). Çok-partili rejime geçerken sol: Türkiye sosyalizminin unutulmuş partisi. http://www.birikimdergisi.com/pdf/78.pdf#page=188 (Erişim Tarihi:15. 05. 2017).
• GÜLENDAM, R. (2010). Siyaseti Şiirde Yaşamak: Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Sosyalist Şiir. http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423934707.pdf (Erişim Tarihi:25. 05. 2017).
• KANGAL, K. (2015). Doğanın Diyalektiği Nedir? Friedrich Engels'in Diyalektik Tanımı Üzerine Bazı Düşünceler. http://www.flsfdergisi.com/sayi20/39-54.pdf (Erişim Tarihi:25. 05. 2017).
• KIRILMIŞ, İ. T. (2012). Şair Bir Halk Kızı Yaşar Nezihe Bükülmez. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/teke/article/viewFile/5000013665/5000013904 (Erişim Tarihi:10. 05. 2017)
• KIRILMIŞ, İ. T. (2009). İlk Sosyalist Kadın Şair, Yaşar Nezihe Bükülmez Mi?.ttps://www.researchgate.net/profile/Ilknur_Tatar_Kirilmis/publication/273023147_The_First_Socialist_Woman_Poetess_Is_Yasar_Nezihe_Bukulmez/links/5618dc5508ae044edbaf17a2/The-First-Socialist-Woman-Poetess-Is-Yasar-Nezihe-Buekuelmez.pdf (Erişim Tarihi:10. 05. 2017).
• KUTUB, M. (2011). Çağdaş Fikir Akımları. İstanbul: Beka Yayınevi.
• LEWIS, B.(2015). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Arkadaş Yayınevi
• ÖKTEM, Ü. (2017). Felsefe-Edebiyat Etkileşimi: Felsefi Roman. DTCF Dergisi, 50(1). dtcfdergisi.ankara.edu.tr adresinden (Erişim Tarihi:15. 05. 2017).
• SCHUMPETER, J.A.( 2007). Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi. Ankara: Alter Yayıncılık
• ŞABAN, Ö. Z. (2008). Marksist Tarih Felsefesine Giriş. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. http://ksu.edu.tr/ilahiyat/12.%20Say%C4%B1.pdf#page=29 (Erişim Tarihi:15. 05. 2017).
• ÜLKEN, H.Z.(2015). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları
• TAGIZADE, L. (2006). Sosyalist Realizm: Kökeni, Oluşum Süreci ve Kavramı. http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/III-4_Aralik2006/53_MTAD_4-3_LTagizade.pdf (Erişim Tarihi:22. 05. 2017)
• TATAR, İ. (1997). Yaşar Nezihe Bükülmez Hayatı ve Şiirleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TEKİN, Y. (2002). Türkiye’de İlk Sosyalist Hareket İştirak Çevresinin Sosyalizm Anlayışı Üzerine Bir Değerlendirme. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/36206 (Erişim Tarihi:15. 05. 2017).
• YÜCE, S. (2012). Felsefi Düşüncenin Edebiyata Yansıması: Türk Edebiyatında Pozitivist ve Materyalist Anlayış.http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423933877. (Erişim Tarihi:15. 05. 2017) (Erişim Tarihi:15. 05. 2017)