Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

16. ASIR DİVAN ŞAİRLERİNDEN SİRÂCÎ’NİN MANZUM HADİS TERCÜMELERİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 4 - PROF. DR. İ. ÇETİN DERDİYOK ARMAĞAN SAYISI, 985 - 1017, 31.10.2021
https://doi.org/10.20322/littera.973843

Öz

Türk edebiyatı tarihinde 14. asırdan çağımıza kadar pek çok kırk hadis derleme, tercüme ve şerhinin meydana getirildiği ilgililerce bilinen bir gerçektir. 16. yüzyılda kırk hadis toplama, çeviri ve açıklama çalışmaları, önceki asırlara nazaran kat kat artmış; bu türde –şimdiki tesbitlerimize göre- otuz dolayında eser ortaya konmuştur. Anılan çağda Usûlî, Fuzûlî, Fevrî, Âşık Çelebi gibi kırk veya bu sayıdan bir miktar daha fazla hadis tercüme eden şairlerin bir kısmı divan sahibidir. Divanındaki çeşitli şiirlerden anlaşıldığına göre Sirâcî de 16. asır Osmanlı şairlerinden olup Hz. Peygamber’e, onun Ehl-i Beyt’i, dört dostu, torunları Hz. Hasan, Hüseyin ve on iki imama sevgiyle bağlı bir edebî şahsiyettir. Mütercim, divanının başında yer alması ve okuyanların dua etmesi isteğiyle kırkaltı hadisi ikişer beyitli nazm ve kıtalar şeklinde Türkçeye çevirmiştir. Bu çalışmada Sirâcî’nin hadis tercümeleri ele alınıp şekil ve öz yönünden incelenmiş; anılan kitapçıkta Yenice Vardarlı Usûlî’nin (ö. 945/ 1538) aynı türden eserinin, nazım biçimi, Hz. Peygamber’e ait sözlerin seçilmesi ve çevrilmesi yönlerinden tesirli olduğu, bazı ipuçlarından hareketle ileri sürülmüştür. Şairin yaşadığı çağ ve kişiliği hakkında, divanındaki şiirlere dayanılarak bilgi verilmiş; o asırda bu mahlası kullanan edebî şahsiyetin kimliği, tarihî biyografik kaynaklardan faydalanılarak tesbit edilmeye çalışılmıştır. Nihayet Sirâcî’nin hadis tercümeleri, Latin harflerine ve günümüz Türkçesine çevrilerek okuyucuların incelemesine arz edilmiştir.

Kaynakça

  • el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed (1997). Keşfü’l-hafâ’ ve müzîlü’l-ilbâs ‘amme’ştehere mine’l-ehâdîs ‘alâ elsineti’n-nâs. Beyrut.
  • Ceyhan, Âdem (2003). “Usûlî’nin Hadis ve Vecize Tercümeleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, İstanbul, c. XXX, s.s. 147-188.
  • Çakır, Maruf (2021). “Sirâcî’nin Şehzade Mustafa Mersiyeleri”, Kocatepe İslami İlimler Dergisi, c. 4, Say 1, 9-22.
  • Çelebi, İlyas (2000). “İnşikākü’l-Kamer”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul C. 22, s. 343-345.
  • İpekten Haluk (1994). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Karahan, Abdülkadir (1954). İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadîs Toplama, Tercüme ve Şerhleri, İstanbul. (2. bs. Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara 1991).
  • Mevlâna Celâleddîn-i Rumî (1989). Mesnevî ve Şerhi, şerh eden: Abdülbâki Gölpınarlı, Ankara.
  • Muallim Nâcî (1307/ 1889-90). Istılâhât-ı Edebiyye. İstanbul.
  • Meredith-Owens, G. M. (hzl.) (1971). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (Meşâ’irü’ş-Şu’arâ or Tezkire of Âşık Çelebi). London.
  • Pervâne b. Abdullah, Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi. Bağdat. Nr. 406.
  • Tarlan, Ali Nihat (1945). Hayâlî Bey Dîvânı. İÜ Yayınları İstanbul: Bürhaneddin Erenler Matbaası.
  • Uludağ, Süleyman (1992). “Bâtın İlmi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul C. 5, 188-189.
  • Yazar, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği, Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
  • Zeynü‟d-dîn Ahmed b. Ahmed b. Abdi‟l-Lâtîfi‟z-Zebîdî (1978). Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, tercüme ve şerh eden Kâmil Miras, Ankara, C 8.
Toplam 14 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Adem Ceyhan 0000-0002-9680-6580

Yayımlanma Tarihi 31 Ekim 2021
Gönderilme Tarihi 22 Temmuz 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 7 Sayı: 4 - PROF. DR. İ. ÇETİN DERDİYOK ARMAĞAN SAYISI

Kaynak Göster

APA Ceyhan, A. (2021). 16. ASIR DİVAN ŞAİRLERİNDEN SİRÂCÎ’NİN MANZUM HADİS TERCÜMELERİ. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 7(4), 985-1017. https://doi.org/10.20322/littera.973843
AMA Ceyhan A. 16. ASIR DİVAN ŞAİRLERİNDEN SİRÂCÎ’NİN MANZUM HADİS TERCÜMELERİ. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature. Ekim 2021;7(4):985-1017. doi:10.20322/littera.973843
Chicago Ceyhan, Adem. “16. ASIR DİVAN ŞAİRLERİNDEN SİRÂCÎ’NİN MANZUM HADİS TERCÜMELERİ”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature 7, sy. 4 (Ekim 2021): 985-1017. https://doi.org/10.20322/littera.973843.
EndNote Ceyhan A (01 Ekim 2021) 16. ASIR DİVAN ŞAİRLERİNDEN SİRÂCÎ’NİN MANZUM HADİS TERCÜMELERİ. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature 7 4 985–1017.
IEEE A. Ceyhan, “16. ASIR DİVAN ŞAİRLERİNDEN SİRÂCÎ’NİN MANZUM HADİS TERCÜMELERİ”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, c. 7, sy. 4, ss. 985–1017, 2021, doi: 10.20322/littera.973843.
ISNAD Ceyhan, Adem. “16. ASIR DİVAN ŞAİRLERİNDEN SİRÂCÎ’NİN MANZUM HADİS TERCÜMELERİ”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature 7/4 (Ekim 2021), 985-1017. https://doi.org/10.20322/littera.973843.
JAMA Ceyhan A. 16. ASIR DİVAN ŞAİRLERİNDEN SİRÂCÎ’NİN MANZUM HADİS TERCÜMELERİ. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature. 2021;7:985–1017.
MLA Ceyhan, Adem. “16. ASIR DİVAN ŞAİRLERİNDEN SİRÂCÎ’NİN MANZUM HADİS TERCÜMELERİ”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, c. 7, sy. 4, 2021, ss. 985-1017, doi:10.20322/littera.973843.
Vancouver Ceyhan A. 16. ASIR DİVAN ŞAİRLERİNDEN SİRÂCÎ’NİN MANZUM HADİS TERCÜMELERİ. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature. 2021;7(4):985-1017.

Cited By

PROF. DR. ÂDEM CEYHAN’IN TÜRK-İSLAM EDEBİYATI ÇALIŞMALARINA KATKILARI
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches]
https://doi.org/10.58659/estad.1488561

AKSARAYLI DÂNİŞÎ ŞÂBAN BİN MUSTAFA’NIN KIRK HADİS TERCÜMESİ
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches]
https://doi.org/10.58659/estad.1258146

Makaleler sisteme yüklenmeden önce intihal yazılımı aracılığıyla taranıp intihal raporu ile birlikte sisteme yüklenmelidir. Rapordaki benzerlik indeksinin %20'nin altında olması gerekmektedir.

İlgi, katkı ve desteğiniz için teşekkür eder, iyi çalışmalar dileriz.