Investigating the relationship between school administrators' democratic and autocratic leadership behaviors and teachers' subjective career success

Yıl 2025, Sayı: 74, 283 - 300, 30.04.2025

Fırat Muk , Yusuf İnandı

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1503293

Cited By: 1

Öz

Okul yöneticilerinin demokratik ve otokratik liderlik davranışları ile öğretmenlerin öznel kariyer başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi

Öz

Bu çalışma, okul yöneticileri tarafından sergilenen demokratik ve otokratik liderlik davranışlarıyla öğretmenlerin öznel kariyer başarısı arasındaki ilişkiyi incelemek üzerine yapılmıştır. Nicel araştırma yönetimiyle yürütülen bu çalışmada tarama modellerinden ilişkisel tarama kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Mardin ili Kızıltepe ilçesinde 2023-2024 eğitim ve öğretim yılında kamu okullarında görevli 403 öğretmen oluşturmuştur. Araştırma verileri “Okul Yöneticilerinin Liderlik Stili Ölçeği” ve “Öznel Kariyer Başarısı Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada cinsiyet değişkeni açısından öğretmenlerin, okul yöneticileri tarafından sergilenen hem demokratik ve otokratik liderlik davranışlarına yönelik görüşlerinde hem de kendi öznel kariyer başarılarına ilişkin görüşleri arasında anlamlı bir farklılığın çıkmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Kıdem değişkeni açısından öğretmenlerin, okul yöneticileri tarafından sergilenen demokratik liderlik davranışlarına yönelik görüşleri arasında anlamlı farklılık ortaya çıkmazken, otokratik liderlik davranışlarına yönelik öğretmenlerin görüşleri arasında anlamlı farklılık ortaya çıkmıştır. Ayrıca, öznel kariyer ölçeğinin tamamı, iş anlamlılık, etki, iş niteliği, otantik, büyüme ve gelişme alt boyutlarında kıdeme göre öğretmenlerin görüşleri arasında anlamlı farklılıklar ortaya çıkmıştır. Demokratik liderlik davranışı gösteren okul yöneticileri ile öğretmenlerin öznel kariyer başarısı arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu, otokratik liderlik davranışı gösteren okul yöneticileri ile öğretmenlerin öznel kariyer başarısı arasında negatif yönde anlamlı ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Demokratik liderlik , otokratik liderlik , öznel kariyer başarısı

Kaynakça

• Argon, T., & Eren, A. (2004). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Avolio, B. J. (1999). Full leadership development: Building the vital forces in organizations. SAGE.
• Ayaz, A. (2021). Öğretmenlerin öznel kariyer başarısını etkileyen faktörler: Bir karma yöntem araştırması (Doktora tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Bakır, A. (2007). Sergiledikleri demokratik tutum ve davranışlar açısından ilköğretim okulu yöneticilerinin değerlendirilmesi: Malatya ili Örneği (Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Bakioğlu, A., & İnandı, Y. (2001). Öğretmenin kariyer gelişiminde müdürün görevleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 28, 513-529.
• Baluyos, G. R., Rivera, H. L., & Baluyos, E. L. (2019). Teachers’ job satisfaction and work performance. Open Journal of Social Sciences, 7(8), 206–221. https://doi.org/10.4236/jss.2019.78015
• Budak, G., & Gürbüz, S. (2017). Öznel kariyer başarısı: Bir ölçek uyarlama çalışması. İş ve İnsan Dergisi, 4(2), 87-99. doi: 10.18394/iid.280529
• Büyükdoğan, B., & Arslanoğlu, Ş. (2017). Lise müdürlerinde liderlik, liderlik düzeylerinin öğretmenlerin motivasyonuna etkisi: Konya İli örneği. International Journal of Academic Value Studies, 3(11), 224-234. http://hdl.handle.net/20.500.12498/1644
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (5. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cohen, L., Manion L., & Morrison, K. (2021). Eğitimde araştırma yöntemleri. Çeviri Editörü: E. Dinç ve K. Kıroğlu. Ankara: Pegem Akademi.
• Cook, J. W. (2014). Sustainable school leadership: The teachers’ perspective. International Journal of Educational Leadership Preparation, 9(1). https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1024112.pdf
• Çelikay, P., & İnandı, Y. (2023). Okul yöneticilerinin genel öz yeterlik inançları ve sahip oldukları liderlik stillerinin yetenek yönetimi becerileri ile ilişkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3), 202-217. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1261522
• Dilekçi, Ü., & Sezgin Nartgün, Ş. (2020). Öğretmenlerin öznel kariyer başarılarına ilişkin algıları: Bir karma yöntem çalışması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 680-704. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/52925/664924
• Dyke, L., & Linda D. (2011). The implications of subjective career success. Journal for Labour Market Research, 43(3), 219–229. https://doi.org/10.1007/s12651-010-0044-4
• Ertürk, R. (2021). The relationship between school administrators’ supportive behaviors and teachers’ job satisfaction and subjective well-being. International Journal of Contemporary Educational Research, 8(4), 184-195. https://doi.org/10.33200/ijcer.956667
• Gliner, J.A., Morgan, G.A., & Leech, N.L. (2015). Uygulamada araştırma yöntemleri: Desen ve analizi bütünleştiren yaklaşım. Çeviri: V. Bayar, Çeviri Editörü: S. Turan. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Harris, A. (2002). Effective leadership in schools facing challenging contexts. School Leadership & Management, 22(1), 15-26. https://doi.org/10.1080/13632430220143024a
• İnandi, Y., Tunç, B. & Giliç, F. (2013). School administrators' leadership styles and resistance to change. International Journal of Academic Research, 5(5), 196-203. https://doi.org/10.7813/2075-4124.2013/5-5/B.30
• İnandı, Y., Uzun, A., & Yeşil, H. (2016). The relationship between principals’ leadership styles and their efficacy in change management. Journal of Educational Sciences Research, 6(1): 191-209.
• İnandı, Y., Tunç, B., Yücedağlar, A. & Kılıç, S. (2020). The relationship of school administrators’ leadership styles with organizational dissent and resistance to change according to perceptions of teachers. International Online Journal of Educational Sciences, 12(5), 287-302.
• Jay, A. (2014). The principals leadership style and teachers performance in secondary schools of Gambella regional state [Unpublished Master Thesis]. Jimma University.
• Kamar, M., & Gökbulut, B. (2023). Okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışları ile öğretmenlerin motivasyon ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Ekev Akademi Dergisi, (93), 386-404.
• Kars, M., & İnandı, Y. (2018). Relationship between school pricipals’ leadership behaviours and teachers’ organizational trust. Eurasian Journal of Educational Research, 18(74), 145-164. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/625731
• Kılıç, Y., & Yılmaz, E. (2018). Okul yöneticilerinin liderlik stili ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(27), 3006-3016.
• Lunenburg, F. C., & Ornstein, A. C. (2013). Eğitim yönetimi. Çeviri: G. Arastaman. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Madenoğlu, C., Uysal, Ş., Sarıer, Y., & Banoğlu, K. (2014). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumlarının örgütsel bağlılıkla ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1), 47-69. https://doi.org/10.14527/kuey.2014.003
• Mark, K. D., Patrick, M., Deusdedit, B., & Bosco, M. J. (2022). Democratic style of leadership and performance of teachers in Uganda. Scholars Journal of Arts, Humanities and Social Sciences, 10(5), 184-189.
• Northouse, P. (2006). Leadership: theory and practice (4th Ed.) Sage: Thousand Oaks, CA.
• Ogunode, N. J. (2023). Leadership styles and school effectiveness. Excellencia: International Multi-disciplinary Journal of Education, 1(4), 102-114.
• Oğuz, E. (2010). The relationship between the leadership styles of the school administrators and the organizational citizenship behaviors of teachers. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 1188-1193.
• Özbek, B. (2016). Öğretmenlerin okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin görüşlerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi (27), 59-70. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.677
• Özdemir, A. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin demokratik tutumlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılık algısı ile ilişkisi (Yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Özer, N. (2019). Eğitim yönetimi (Ed.: N. Cemaloğlu ve M. Özdemir), İnsan kaynakları yönetimi, 223-239. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Özgenel, M., & Aktaş, A. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmen performansına etkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3 (2), 1-18.
• Page Jr, T. J., & Spreng, R. A. (2002). Difference scores versus direct effects in service quality measurement. Journal of Service Research, 4(3), 184-192. https://doi.org/10.1177/1094670502004003002
• Shockley, M.K., Ureksoy, H., Rodopman, O.B., Poteat, F.L. & Dullaghan, R.T. (2015). Development of a new scale to measure subjective career success: A mixed-methods study. Journal of Organizational Behavior, 37(1), 128-153.
• Sutton, R. E., & Wheatley, K. F. (2003). Teachers' emotions and teaching: A review of the literature and directions for future research. Educational Psychology Review, 15(4), 327–358. https://doi.org/10.1023/A:1026131715856
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
• Taş, A., Çelik, K., & Tomul, E. (2007). Yenilenen ilköğretim programının uygulandığı ilköğretim okullarındaki yöneticilerin liderlik tarzları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 85-98.
• Terzi, A. R., & Çelik, H. (2016). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve algılanan örgütsel destek ilişkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 87-98.
• Terzi, A. R., & Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 33(166), 98-113.
• Zencirci, İ. (2003). İlköğretim okullarında yönetimin demokratiklik düzeyinin katılım, özgürlük ve özerklik boyutları açısından değerlendirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.