Öğretmen Adaylarının Öznel İyi Oluş ve Psikolojik İhtiyaçlarının Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 23, 115 - 131, 17.06.2012

Rezzan Gündoğdu Yasemin Yavuzer

Öz

Bu çalışmanın amacı eğitim fakültesi öğrencilerinin öğrenim görülen lisans programı ve cinsiyet değişkenlerine göre öznel iyi oluş ve psikolojik ihtiyaçlarının incelenmesidir. Araştırmaya Aksaray üniversitesi Eğitim fakültesinin çeşitli lisans programlarında öğrenim görmekte olan 331 öğrenci katılmıştır. Araştırmada öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerini belirlemek için Tuzgöl (2005) tarafından geliştirilen Öznel İyi Oluş Ölçeği; psikolojik ihtiyaçlarını belirlemek için Deci ve Ryan (2000) tarafından geliştirilen. Kesici, Üre, Bozgeyikli ve Sünbül (2003) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde çoklu varyans analizi (MANOVA) uygulanmıştır. Öğrenim görülen lisans programının ve cinsiyetin öğrencilerin temel psikolojik ihtiyaçlar ve öznel iyi oluş puanları üzerindeki temel etkileri anlamlı bulunmuştur. Öğrenim görülen lisans programı ve cinsiyet değişkenlerinin öğrencilerin temel psikolojik ihtiyaçlar ve öznel iyi oluş puanları üzerindeki ortak etkisi ise anlamlı bulunmamıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara dayalı olarak bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Sözcükler: Öznel iyi oluş, psikolojik ihtiyaçlar, eğitim fakültesi öğrencileri

Anahtar Kelimeler

Öznel iyi oluş, psikolojik ihtiyaçlar, eğitim fakültesi

Kaynakça

• Baard, P. P., Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (2004). Intrinsic need satisfaction: A motivational basis of performance and well-being in two work settings. Journal of Applied Social Psychology, 34(10), 2045-2068.
• Cenkseven, F. ve Akbaş, T. (2007). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Türk PDR Dergisi, 3(27), 43-62.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2009). Özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: öz belirleme kuramı. Türk PDR Dergisi, 4(31), 23-31.
• Çelikkaleli, Ö. ve Gündoğdu, M. (2005). Eğitim fakültesi öğrencilerinin psikolojik ihtiyaçları, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(9), 43–53.
• Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self determination of behaviour. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
• Deci, E. L, Ryan, R. M., Gagne, M., Leone, D.R., Usunov, J., ve Kornazheva, B. P. (2001). Need satisfaction, motivation and well-being in the work organizasions of a former esatern bloc country: A cross-cultural study of self determination. Personality And Social Psychology Bulletin, 27(8), 930-942.
• Diener, E. (1994). Assessing subjective well-being: Progress and oppurtunities. Social Indicators Research, 31, 103-157.
• Diener, E., Sapyta, J. J. ve Suh, E. (1998). Subjective well-being is essential to well-being. Psychological Inquiry, 9(1), 33-37.
• Diener, E., Oishi, E. ve Lucas, E. (2003). Personality, culture and subjective well-being: emotional and cognitive evaluations of life. Annual Review Of Psychology. 54, 403- 425.
• Dilmaç, B. ve Bozgeyikli, H. (2009). Öğretmen adaylarının öznel iyi olma ve karar verme stillerinin incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 171-187.
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Eryılmaz, A. (2011). Yetişkin öznel iyi oluşu ile pozitif psikoterapi bağlamında birincil ve ikincil yetenekler arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 14, 17-28.
• Eryılmaz, A. ve Atak, H. (2011). Ergen öznel iyi oluşunun özsaygı ve iyimserlik eğilimi ile ilişkisinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (www.esosder.org), 10(37), 170-181.
• Fugl-Meyer, A. R., Melin, R. ve Fugl-Meyer, K. S. (2002). Life satisfaction in 18 to 64 year old Swedes: In relation to gender, age, partner and immigrant status. Journal of Rehabilitation Medical, 34, 239-246.
• Gülaçtı, F. (2010). The effect of perceived social support on subjective well-being. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 3844-3849.
• İlhan, T. (2005). Öznel iyi oluşa dayalı mizah tarzları modeli. Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Sunar, D. (1992). Family and socialization in Turkey. In J. L. Raopnarine ve D. B. Carter (Eds.). Parent-child socialization in diverse culture, p.75-88. Norwood, NJ: Ablex.
• Katja, R., Paivi, A. K., Marja-Terttu, T. ve Pekka, L. (2002). Relationships among adolescent subjective well-being, health behavior and school satisfaction. Journal of School Health, 72(6), 243-250.
• Kesici, Ş., Üre Ö., Bozgeyikli, H. ve Sünbül, A. M. (2003). Temel psikolojik ihtiyaçlar ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. VII. Ulusal PDR Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, Malatya.
• Oishi, S., Diener, E., Suh, E. ve Lucas, R. E. (1999).Value as a moderator in subjective well- being. Journal of Personality, 67(1), 157-184.
• Özbek, R., Kahyaoğlu, M. ve Özgen, N. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 221-232.
• Özer, G. (2009). Öz-Belirleme kuramı çerçevesinde ihtiyaç doyumu, içsel güdülenme ve bağlanma stillerinin üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarına etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Reis, H., Sheldon, K., Gable, S., Roscoe, J. ve Ryan, R. (2000). Daily well-being: the role of autonomy, competence and relatedness. Personality And Social Psychology Bulletin, 26(4), 419-435.
• Ryan, R. M. ve Deci, E. L. (2000). Self- determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78.
• Sarı, T. (2003). Wellness and ıts correlates among university students: relationship status, gender, place of residence and GPA. Unpublished master dissertation, The Middle East Technical University, The Graduate School of Social Sciences, Ankara.
• Saygın, Y. (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyal destek, benlik saygısı ve öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya
• Sheldon, K. M., Elliot, A. J., Kim, Y. ve Kasser, T. (2001). What is satisfying about satisfying events? Testing 10 candidate psychological needs. Journal of Personality and Social Psychology, 80, 325-339.
• Tan, M. (1996) “Bir Kadın Mesleği: Öğretmenlik”. Kadın Gerçekleri (Haz: Necla Arat). İstanbul: Say Yayınları
• Tuzgöl, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tuzgöl-Dost, M. (2006). Üniversite öğrencilerinin iyi oluş düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 188-197.
• Tuzgöl-Dost, M. (2010). Güney Afrika ve Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öznel iyi oluş ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(158), 75-89.
• Tümkaya, S. (2011). Humor styles and socio-demographic variables as predictors of subjective well-being of Turkish university students. Education and Science, 36(160), 158-170.
• Uysal, A., Lin, H. L. ve Kneel, C. R. (2010). The role of need satisfaction in self-concealment and well-being. Personality and Social Psychology Bulletin, 36(2), 187-199.
• Yavuz-Güler, Ç. ve İşmen-Gazioğlu, A. S. (2008). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinde öznel iyi olma hali, psikiyatrik belirtiler ve bazı kişilik özellikleri: Karşılaştırmalı bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 107-114.