The Relationship Between School Admisnistrators' Leadership Styles and Teachers' Organizational Trust Level

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 23, 132 - 156, 10.04.2012

Necati Cemaloğlu Ali Kılınç

Öz

The aim of this research is to determine the relationships between school principals' leadership styles and teachers' organizational trust level. "Multi Factor Leadership Survey-Evaluation Form" and “Organizational Trust Scale in Schools” were used to gather data. The data was analyzed by using Pearson Product-Moment Correlation Coefficient and Multiple Regression Analysis. Results showed that school principals are more likely to behave as a transformational leader, teachers' organizational trust level is low and trust is negatively associated with laissez-faire and management by exceptions (passive). Results also indicated that the strongest predictor of organizational trust is management by exceptions (passive) in the dimension of sensitivity for personnel, management by exceptions (active) in the dimension of trust in principal, idealized influence (attributed) in the dimension of openness to innovation, and idealized effect (behavior) in communicative environment dimension.

Anahtar Kelimeler

Transfomational leadership, transactional leadership, organizational trust, school principal, teacher

Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Güven Düzeyleri Arasındaki İlişki

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki
ilişkiyi saptamaktır. Araştırmaya Sivas il merkezindeki ilköğretim okullarında çalışan 244 öğretmen katılmıştır.
Araştırmada, Bass ve Avolio (1995) tarafından geliştirilen "Çoklu Faktör Liderlik Anketi-Değerlendirme
Formu" ve Yılmaz (2005) tarafından geliştirilen "Okulda Örgütsel Güven Ölçeği" kullanılmıştır. Verilerin
analizinde Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ve Çoklu Regresyon Analizi tekniklerinden
yararlanılmıştır. Araştırma sonuçları, okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarını işlemci liderlik
davranışlarına göre daha fazla gösterdiklerini, öğretmenlerin okulda algıladıkları güven düzeyinin düşük
olduğunu ve güvenin, liderliğin laissez-faire ve istisnalarla yönetim (pasif) alt boyutlarıyla negatif ve anlamlı bir
ilişki içinde olduğunu göstermektedir. Ayrıca araştırma sonuçlarına göre, örgütsel güvenin çalışanlara duyarlılık
alt boyutunun en güçlü yordayıcısının istisnalarla yönetim (pasif), yöneticiye güven alt boyutunun istisnalarla
yönetim, yeniliğe açıklık alt boyutunun idealleştirilmiş etki (atfedilen) ve iletişim ortamı alt boyutunun ise
idealleştirilmiş etki (davranış) olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dönüşümcü liderlik, işlemci liderlik, örgütsel güven, okul müdürü, öğretmen

Kaynakça

• yaparak örgütte destekleyici bir iklim oluşturduklarını ileri sürmektedirler. Bu görüşle
• araştırmanın bulguları paralellik göstermektedir. Örgütün başındaki kişi olarak liderin davranışlarının örgütsel ortamla ilgili birçok
• değişkenle ilgili olduğu bilinmektedir (Cemaloğlu, 2007). Hoy, Smith ve Sweetland'a (2002)
• göre, lider örgütün iklimini ve güveni etkileyebilir. Kozlowski ve Doherty (1989) lider
• davranışlarının örgüt kültürünü etkileyebilecek güçte olduğunu ifade ederken, O'Driscoll ve
• Beehr (1994) örgütte yaşanan olumsuzlukların temel nedeni olarak müdür davranışlarına
• işaret etmektedirler. Lee, Gillespie, Mann ve Wearing (2010) ise örgütsel güvenin
• oluşturulmasında lider davranışlarının önemine vurgu yapmaktadır. Einarsen'in (1999) iş
• yerinde yaşanan olumsuz davranışların nedeni olarak zayıf yönetimi ve müdürlerin bazı
• liderlik becerilerinden yoksun oluşunu göstermesi de bu görüşleri destekler niteliktedir. Araştırma sonucunda, okul müdürlerinin aynı anda hem dönüşümcü hem de
• etkileşimci liderlik davranışlarını sergileyebildikleri, öğretmenlerin okulda algıladıkları
• güvenin istenen düzeyin uzağında olduğu, okul müdürlerinin istisnalarla yönetim (pasif) ve
• laissez-faire tarzı liderlik davranışları ile öğretmenleri örgütsel güven algıları arasında negatif
• yönlü bir ilişkinin olduğu, diğer liderlik stilleri ile örgütsel güven algısı arasında ise pozitif
• yönlü ilişkilerin olduğu saptanmıştır. Ayrıca, örgütsel güvenin çalışanlara duyarlılık alt
• boyutunda en güçlü yordayıcılar istisnalarla yönetim (pasif), entelektüel uyarım, laissez-faire,
• telkinle güdüleme, idealleştirilmiş etki (atfedilen), koşullu ödül, yöneticiye güven boyutunda
• istisnalarla yönetim (aktif), telkinle güdüleme, idealleştirilmiş etki (atfedilen), koşullu ödül,
• bireysel destek ve istisnalarla yönetim (pasif), yeniliğe açıklık alt boyutunda idealleştirilmiş
• etki (atfedilen), entelektüel uyarım, bireysel destek, telkinle güdüleme, idealleştirilmiş etki
• (davranış) ve laissez-faire ve iletişim ortamı alt boyutunda idealleştirilmiş etki (davranış),
• laissez-faire, entelektüel uyarım, bireysel destek ve telkinle güdülemedir.
• Akiş, Y. T. (2004). Türkiye'nin gerçek liderlik haritası. İstanbul: Alfa.
• Altuntas, S., & Baykal, U. (2010). Relationship between nurses’ organizational trust levels and their organizational citizenship behaviors. Journal of Nursing Scholarship, 42(2), 186-194.
• Asgari, A., Silong, A. D., Ahmad, A., & Samah, B. A. (2008). The relationship between transformational leadership behaviors, organizational justice, leader-member exchange, perceived organizational support, trust in management and organizational citizenship behaviors. European Journal of Scientific Research, 23(2), 227-242.
• Barbuto, J. E. (2005). Motivation and transactional, charismatic, and transformational leadership: A test of antecedents. Journal of Leadership & Organizational Studies, 11(4), 26-40.
• Barnett, K., & McCormick, J. (2004). Leadership and individual principal-teacher relationships in schools. Educational Administration Quarterly, 40(3), 406-434.
• Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: Free.
• Bass, B. M. (1989). Leadership: Good, better, best. Robert L. Taylor and William E. Rosenbach (Ed.), Leadership challenge for today’s principal (pp. 112-129). New York: Nichols.
• Bass, B. M. (1999). Two decades of research and development in transformational leadership. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(1), 9-32.
• Bass, B. M. (2000). The future of leadership in learning organizations. Journal of Leadership & Organizational Studies, 7(3), 18-40.
• Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1995). The multifactor leadership questionnaire form 5x. Palo Alto, CA: Mind Garden.
• Bass, B. M., Avolio, B. J., Jung, D. I., & Berson, Y. (2003). Predicting unit performance by assessing transformational and transactional leadership. Journal of Applied Psychology, 88(2), 207-218.
• Bass, B. M., & Steidlmeier, P. (1999). Ethics, character, and authentic transformational leadership behavior. Leadership Quarterly, 10, 181-217.
• Birney, L. L. (2004). Trust and bullying: Antogonistic forces. (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses database (UMI: 3151687).
• Bogler, R. (2001). The influence of leadership style on teacher job satisfaction. Educational Administration Quarterly, 37(5), 662-683.
• Bolat, T. ve Seymen, O. A. (2007). Örgütlerde iş etiğinin yerleştirilmesinde dönüşümcü liderlik tarzının etkileri üzerine bir değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(9), 59-85.
• Bryant, S. E. (2003). The role of transformational and transactional leadership in creating, sharing and exploiting organizational knowledge. Journal of Leadership & Organizational Studies, 9(4), 32-44.
• Cemaloğlu, N. (2007a). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
• Cemaloğlu, N. (2007b). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin örgüt sağlığı üzerindeki etkisi. TSA, 11(2), 165-194.
• Cemaloğlu, N. (2007c). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77-87.
• Chathoth, P. K., Mak, B., Jauhari, V., & Manaktola, K. (2007). Employees' perceptions of organizational trust and service climate: a structural model combining their effects on employee satisfaction. Journal of Hospitality & Tourism Research, 31(3), 338-357.
• Currie, G., & Lockett, A. (2007) A critique of transformational leadership: Moral, professional and contingent dimensions of leadership within public services organizations. Human Relations, 60(2), 341-370.
• Demirel, Y. (2008). Örgütsel güvenin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Tekstil sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi, 15(2), 179-194.
• Harms, P. D., & Crede, M. (2010). Emotional intelligence and transformational and transactional leadership: A meta-analysis. Journal of Leadership & Organizational Studies, 17(1), 5-17.
• Hoy, W. K., Smith, P. A., & Sweetland, S. R. (2002). The development of an organizational climate index for high schools: Its measure and relationship to faculty trust. High School Journal, 86(2), 38-49.
• Hoyt, C. L., & Blascovich, L. (2003). Transformational and transactional leadership in virtual and physical environments. Small Group Research, 34(6), 678-715.
• Hsu, S. Y. C., & Mujtaba, B. G. (2007). Team transformational leadership, trust, satisfaction, and commitment: The testing of a structural equation model in software development teams. Review of Business Information Systems, 11(3), 17-28.
• Jung, D. I., & Yammarino, F. J. (2001). Perceptions of transformational leadership among Asian Americans and Caucasian Americans: A level of analysis perspective. Journal of Leadership & Organizational Studies, 8(1), 3-21.
• Junk, D. I., & Sosik, J. J. (2002). Transformational leadership in work groups, the role of empowerment, cohesiveness, and collective-efficacy on perceived group performance. Small Group Research, 33(3), 313-336.
• Kabadayı, R. (1982). Okul müdürlerinin liderlik davranışları ve öğretmenlerin güdülenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kalaycı, G. S. (2007). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Kamer, M. (2001). Örgütsel güven, örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Karadağ, E., Başaran, A. ve Korkmaz, T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları liderlik biçimleri ile iş doyumları arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 32-45.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştirma teknikleri (9. Basım). Ankara: Nobel.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(16), 443- 465.
• Kılınç, A. Ç. (2010). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları gösterme düzeyleri ile öğretmenlerin yaşadıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Korkmaz, M. (2005). Duyguların ve liderlik stillerinin öğretmenlerin performansı üzerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43(11), 401-422.
• Korkmaz, M. (2007). The effects of leadership styles on organizational health. Educational Research Quarterly, 30(3), 22-54.
• Kozlowski S., & Doherty, M. (1989). Integration of climate and leadership: examination of a neglegted issue. Journal of Applied Psychology, 74, 546-553.
• Lee, P., Gillespie, N., Mann, N., & Wearing, A. (2010). Leadership and trust: Their effect on knowledge sharing and team performance. Management Learning, 41(4), 473-491.
• Lievens, F., Geit, P. V., & Coetsier, P. (1997). Identification of transformational leadership qualities: An examination of potential biases. European Journal of Work and Organizational Psychology, 6(4), 415-430.
• O'Driscoll M. P., & Beehr, T. A (1994). Supervisor behaviors, role stressors and uncertainty as predictors of personal outcomes for subordinate. Journal of Organizational Behavior, 15, 141-155.
• O'Shea, P. G., Foti, R. J., Hauenstein, N. M. A., & Bycio, P. (2009). Are the best leaders both transformational and transactional? A pattern-oriented analysis. Leadership, 5(2), 237- 259.
• Perry, R. W. (2004). The relationship of affective organizational commitment with supervisory trust. Review of Public Personnel Administration, 24(2), 133-149.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Smith, B. N., Montagno, R. V., & Kuzmenko, T. N. (2004). Transformational and servant leadership: Content and contextual comparisons. Journal of Leadership & Organizational Studies, 10(4), 80-91.
• Smith, P. A., & Birney, L. L. (2005). The organizational trust of elementary schools and dimensions of student bullying. International Journal of Educational Management, 19(6), 469-485.
• Straiter, K. L. (2005). The effects of supervisors’ trust of subordinates and their organization on job satisfaction and organizational commitment. International Journal of Leadership Studies, 1(1), 86-101.
• Tan, H. H., & Lim, A. K. H. (2008). Trust in coworkers and trust in organizations. The Journal of Psychology, 143(1), 45-66.
• Terzi, A. R. ve Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin müdürlik davranişlarinin öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 166.
• Thau, S., Crossley, C., Bennett, R. J., & Sczesny, S. (2007). The relationship between trust, attachment, and antisocial work behaviors. Human Relations, 6(8), 1155-1179.
• Thomas, G. F., Zolin, R., & Hartman, J. L. (2009). The central role of communication in developing trust and its effect on employee involvement. Journal of Business Communication, 46(3), 287-310.
• Tüzün, İ. K. (2006). Örgütsel güven, örgütsel kimlik ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi; uygulamalı bir çalışma (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Wech, B. A. (2002). Trust context, effect on organizational citizenship behavior, supervisory fairness, and job satisfaction beyond the influence of leader-member exchange. Business & Society, 41(3), 353-360.
• Yavuz, E. (2008). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik davranışının örgütsel bağlılığa etkisinin analizi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yılmaz, E. (2005). Okullarda örgütsel güven ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 739-756.
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul müdürlerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yılmaz, K. (2004). Okul müdürlerinin destekleyici liderlik davranışları ile okullardaki güven arasındaki ilişki konusunda ilköğretim okulu öğretmenlerinin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(8), 117-131.
• Yılmaz, K. (2008). The relationship between organizational trust and organizational commitment in Turkish primary schools. Journal of Applied Sciences, 8(12), 2293- 2299.
• Yukl, G. (1989). Managerial leadership: A review of theory and research. Journal of Management, 15(2), 251-289.
• Yücel, C. ve Kalaycı, G. S. (2009). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 113-132.
• Yücel, P. Z. (2006). Örgütsel güven ve iş tatmini ilişkisi ve bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.