Lise Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlıklarının Bazı Sosyo-Demografik Faktörlere Göre İncelenmesi

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 23, 215 - 233, 28.06.2012

Fatma Akkoç

Öz

Bu araştırmanın amacı lise öğrencilerinin mesleki kararsızlıklarının belirlenmesi ve mesleki kararsızlıklarının sosyo-demografik değişkenlere göre farklılığının incelenmesidir. Araştırmaya İzmir ilinde farklı türlerdeki ortaöğretim kurumlarından 268 lise öğrencisi katılmıştır. Araştırmada, öğrencilerin mesleki kararsızlıkları “Mesleki Karar  Envanteri” ile ölçülmüştür. Öğrenci ve ailelerine ait demografik bilgileri elde etmek için ise araştırmacı tarafından geliştirilen bir “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda mesleki karar envanteri alt boyutları arasında yer alan akılcı olmayan inançlar puan ortalamaları cinsiyete göre; akılcı olmayan inançlar ve dışsal çatışma alt ölçeklerinin puan ortalamaları yaş ve sınıf düzeyine göre farklılaşmıştır. Elde edilen bulgular literatür çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mesleki Kararsızlık, Lise Öğrencileri, Sosyo-Demografik Faktör

A Research on High School Students’ Vocational Indecision According to Demographic Factors

Öz

The purpose of the present study is to determine high school students’ vocational indecision and to examine how vocational indecision changes according to socio-demographic variables. 268 students from different high schools in Izmir attended to the study. The students’ vocational indecision was measured by “Vocational Decision Inventory”. To gather the data related with the students’ and their families’ demographic characteristics, a “Personal Information Sheet”, prepared by researcher was used. Two conclusions were drawn from this research: Scores for irrational beliefs about choosing an occupation differed according to gender; scores for irrational beliefs about choosing an occupation and external conflict differ according to age and grade.
The findings have been discussed in reference to the related literature.

Anahtar Kelimeler

High School Students, Vocational Indecision, According to Demographic Factor

Kaynakça

• Alliman-Brissett, A.E., Turner, S.L. & Skovholt, T. M. (2004). Parent support and African American Adolecents’ career self-efficacy. Professional School Counseling, 7(3), 124- 132.
• Alver, B., Dilekmen, M. ve Ada, Ş. (2010).Üniversite öğrencilerinin psikolojik belirtileri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(33), 13-21.
• Aytaç, S. ve Bayram, N. (2001). Üniversite gençliğinin iş ve eş seçimindeki etkin kriterlerin analitik hiyerarşi süreci(AHP) ile analizi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (7), 89-100.
• Bal, P. N. (1998). Ergenlik döneminde mesleki karar verme olgunluğunun incelenmesi ve mesleki karar verme eğitim programı’nın etkisinin araştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Bilgin, A. (1995). Grup rehberliğinin ve grupla psikolojik danışmanın, lise öğrencilerinin anne-babalarından bağımsız meslek kararı verme davranışına etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bholanath, S. (2007). Effects of career guidance on grade 9 learners' readiness to make career choices. Unpublished master dissertation, University of Zululand, KwaDlangezwa.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Çakır, M. A. (2003). Bir mesleki grup rehberliği programının lise öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çakır, M. A. (2004). Mesleki karar envanterinin geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 1-14.
• Eigen, C. A., Hartman, B. W. & Hartman, P.T. (1987). Relations between family interaction patterns and career indecision. Psychological Reports, 60, 87-94.
• Feldman, D. C.(2003). The antecedents and consequences of early career indecision among young adults. Human Resource Management Review, 13(3), 499–531.
• Gati I., Krausz, M. & Osipow, S.H . (1996). A taxonomy of difficulties in career decision making. Journal of Counseling Psychology, 43 (4), 510-526.
• Garrison, R.C. & Garrison, K. C. (1983). Ergenliğin anlamı ve tanımı (U. Öner; Çev.). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16 (1), 87-97.
• Germeijs, V. & De Boeck, P. (2003). Career indecision: Three factors from decision theory. Journal of Vocational Behavior, 62, 11–25.
• Gibbons, M. M. (2005). College-going beliefs of prospective first- generation college students: Perceived barriers, social supports, self-efficacy, and outcome expectations. Unpublished doctoral dissertation, The University of North Carolina, Greensboro.
• Gibbons, M. M., Borders, L. D., Wiles, M. E., Stephan, J. B. & Davis, P. E. (2006). Career and college planning needs of ninth graders - as reported by ninth graders. Professional School Counseling, 10, 168-178.
• Hamamcı, Z. ve Hamurlu, M. K. (2005). Anne babaların meslek gelişimine yardımcı olmaya yönelik tutumları ve bilgi düzeylerinin çocuklarının mesleki kararsızlıkları ile ilişkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(10), 55-69.
• Ireh, M. (2000). Career development theories and their implications for high school career guidance and counseling. High School Journal, 83(2),28-40.
• Karancı, G. (2003). Genç işsizliğini önlemede mesleğe yöneltme sürecinin rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kesici, Ş. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin anne baba tutumlarının ve rehberlik ihtiyaçlarının mesleki karar verme zorluklarını yordaması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 329-340.
• Khasmohammadi, M., Noah, S. M., Kadir, R. A., Baba, M., Bakhash, K. F. & Keshavarz, H. (2010). Manifestation of parental perfectionism on career indecision. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 1200–1204.
• Kılıççı, Y. (1992). Okulda ruh sağlığı. Ankara:Şafak Matbaacılık.
• Kırdök, O. (2010). Bilişsel bilgiyi işleme yaklaşımına göre geliştirilen mesleki karar verme programının sınanması. Yayımlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kleiman, T., Gati, I., Peterson, G., Sampson, J., Reardon, R. & Lenz, J. (2004). Dysfunctional thinking and difficulties in career decision making. Journal of Career Assessment, 12, 213-331.
• Kulaksızoğlu, A. (2007). Ergenlik psikolojisi (9. Basım). İstanbul:Remzi Kitapevi.
• Kuzgun, Y. (2000) Meslek danışmanlığı: Kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Lopez, F. G. & Ann-Yi, S. (2006). Predictors of career indecision in three racial/ethnic groups of college women. Journal of Career Development, 33, 29-46.
• Mau, W.C. (2000). Cultural differences in career decision-making styles and self-efficacy. Journal of Vocational Behavior, 57, 365–378.
• Mitchell, L.K. & Krumboltz, J.D. (1987). The effects of cognitive restructuring and decision- making training on career indecision. Journal of Counseling and Development, 66, 171- 174.
• Nota, L. & Soresi, S. (2004). Improving the problem-solving and decision-making skills of a high indecision group of young adolescents: A test of the “Difficult: No problem ” training. International Journal for Educational And Vocational Guidance, 4(1), 3–21.
• Öztemel, K. ve Yüksel, G. (2011). Ergenlerin çalışma anlayışının yordayıcıları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 205-226.
• Patton, W., Creed, P.A. & Watson, M. (2003). Perceived work related and non-work related barriers in the career development of Australian and South African adolescents. Australian Journal of Psychology, 55 (2), 74-82.
• Peng, H. & Herr, E. L. (1999). The impact of career education courses on career beliefs and career decision making among business college students in Taiwan. Journal of Career Development, 25(4), 275-290.
• Peng, H. (2001). Comparing The effectiveness of two different career education courses on career decidedness for college freshmen: An exploratory study. Journal of Career Development, 28(1), 29-41.
• Sampson, J. P., Jr., Peterson, G. W., Lenz, J. G., Reardon, R. C., & Saunders, D. E. (1996). Career thoughts inventory: Professional manual. Odessa, Florida: Psychological Assessment Resources, Inc.
• Sampson, J.P., Reardon, R.C., Peterson, G.W. & Lenz, J.G. (2004). Career counseling ve services. A cognitive information processing approach. Canada: Brooks/Cole.
• Saunders, D.E., Peterson, G.W., Sampson, J.P. & Reardon, R.C. (2000). Career indecision, depression, and thinking. Journal of Vocational Behavior, 56, 288-298.
• Şahin, M., Sarı, S. V., Aydın, B., Cengiz, F. ve Dereli, H. (2011). Lise öğrencilerinin mesleki kararsızlıklarını yordamada akademik motivasyon ve umudun rolü. XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 3-5 Ekim (sf. 209-210), İzmir: Ege Üniversitesi.
• Van Haveren, R. A. (1999). Levels of career decidedness and negative career thinking by athletic status, gender and academic class. Unpublished doctoral dissertation, Oklahoma State University, Oklahoma City.
• White, N.J. & Tracey, T.J.G. (2011). An examination of career indecision and application to dispositional authenticity. Journal of Vocational Behavior, 78, 219–224.
• Yeşilyaprak, B., Güngör, A. ve Kurç, G. (1998). Eğitsel ve mesleki rehberlik. Ankara: Varan Matbaacılık.
• Yılmaz Erdem, A. ve Bilge, F. (2008). Lise öğrencileri için meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar ölçeği’nin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (29), 95-114.