2005 ve 2013 FEN BİLGİSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARININ 4. ve 5. SINIF DÜZEYLERİNİN BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2014, Sayı: 32, 62 - 85, 09.01.2015

Yakup Saban Bülent Aydoğdu Rıdvan Elmas

Öz

2005 yılında hazırlanan Fen ve Teknoloji dersi öğretim programı 2013 yılından itibaren kademeli olarak yerini Fen Bilimleri dersi öğretim programına bırakacaktır. Öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini kazanması her iki öğretim programının vizyonunda yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı 2005 ve 2013 Fen Bilgisi dersi öğretim programlarının 4 ve 5. sınıf düzeylerini bilimsel süreç becerileri açısından karşılaştırmaktır. Her iki öğretim programı temel ilkeler, içerik, hedefler, öğrenme-öğretme süreci ve değerlendirme olmak üzere beş boyutta analiz edilmiştir.  Araştırmanın veri toplama araçları bu iki yıla ait öğretim programlarıdır. Araştırma verilerine nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ve içerik analizi yöntemleriyle ulaşılmıştır. Hedeflerin analizinde her bir kazanım, diğer bölümlerin analizinde ise her bir cümle analiz birimi olarak kabul edilmiştir. Çalışma sonuçları temel ilkeler temasında 2013 programının genel amaçlarında 2005 programının aksine bilimsel süreç becerilerine yönelik vurgular olduğunu; içerik temasında 2005 programında 2013 programının aksine bilimsel süreç becerilerinin ünitelere dağılımının ünite odağı bölümünde açıklandığını; kazanımlar temasında 2005 programında bilimsel süreç becerileri kazanımları verildiğini ve yeri geldikçe bilgi kazanımlarıyla eşleştirildiğini; öğrenme-öğretme süreci temasında 2005 programında 2013 programının aksine etkinlik örneklerinin bilimsel süreç becerileriyle eşleştirildiğini;  değerlendirme temasında her iki programda doğrudan vurguyla karşılaşılmamakla birlikte 2005 programındaki örnek değerlendirme formlarında bilimsel süreç becerilerinin vurgulandığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• bilimsel süreç becerilerine yer verilirken 2013 programında benzer formlarla
• karşılaşılmamıştır. 2013 programında öğrenme alanlarının bilimsel süreç becerileriyle ilişkilendirildiği
• belirtilmiştir. Ancak programda bilimsel süreç becerileriyle ilişkilendirilmiş herhangi bir
• etkinlik örneği veya bilgi kazanımıyla karşılaşılmamıştır. 2013 programında bilimsel süreç
• becerilerine örtülü olarak yer verilmesi bu becerilerin kazandırılması ile ilgili sürecin
• zayıflamasına neden olabilir. Bu çalışmanın önceki bölümlerinde belirtildiği gibi program geliştirmenin bir süreç
• olduğu düşünülürse, 2013 programının 2005 programının güncellenmiş hali veya devamı
• olduğu düşünülebilir. Ancak 3. sınıflara da fen bilimleri dersinin eklendiği ve dersin adının
• değiştiği düşünüldüğünde 2013 programının 2005 programının güncellemesinden ziyade
• devam niteliği taşıdığı şeklinde bir algı oluşmaktadır. Araştırma sonuçlarından hareketle
• Aktamış, H. ve Ergin, E. (2007). Bilimsel süreç ile bilimsel yaratıcılık arasındaki ilişkinin belirlenmesi. H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi 33 (1), 11-23.
• Altınok, M. A. ve Tunç, T. (2013). Bilimsel süreç becerileri bağlamında geçmiş Türk fen programlarının karşılaştırmalı incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 10(4), 22-55.
• Ango, M. L. (2002). Mastery of science process skills and their effective use in the teaching of science: An Educology of Science Education in the Nigerian Context. International Journal of Educology, 16 (1), 11-30.
• Aslan-Efe, H., Efe, R. ve Yücel, S. (2012). Ortaöğretim Biyoloji Ders Kitaplarında Yer Alan Etkinliklerin Bilimsel Süreç Becerileri Açısından Analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (24), 1-20.
• Aydoğdu, B. (2009). Fen ve teknoloji dersinde kullanılan farklı deney tekniklerinin öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine, bilimin doğasına yönelik görüşlerine, laboratuvara yönelik tutumlarına ve öğrenme yaklaşımlarına etkileri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Aydoğdu, B. ve Ergin, Ö. (2012). Fen ve teknoloji dersi “Kuvvet ve Hareket” ünitesine yönelik bilimsel süreç becerileri ölçeğinin geliştirilmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 49-62.
• Bağcı-Kılıç, G. (2003). Üçüncü uluslar arası matematik ve fen araştırması (TIMMS) : Fen Öğretimi, Bilimsel Araştırma ve Bilimin Doğası. İlköğretim Online E- Dergi, 2(1), 42- 51.
• Bağcı-Kılıç, G., Haymana, F. ve Bozyılmaz, B. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programının bilim okuryazarlığı ve bilimsel süreç becerileri açısından analizi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(150), 52-63.
• Başdağ, G. (2006). 2000 yılı fen bilgisi dersi ve 2004 yılı fen ve teknoloji dersi öğretim programlarının bilimsel süreç becerileri yönünden karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Böyük, U., Tanık, N. ve Saraçoğlu, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilimsel süreç beceri düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. TUBAV Bilim Dergisi, 4(1), 20-30.
• Büyükkurt, D. (2010). Yeni fen ve teknoloji programı “bilimsel süreç becerileri” kazanımları açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi, Kars.
• Celep, A. ve Bacanak, A. (2013). Yüksek lisans yapan öğretmenlerin bilimsel süreç becerileri ve kazandırılması hakkındaki görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 10(1), 56-78.
• Cesur, D. (2011). İlköğretim 4. ve 5. sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programının bilimsel süreç becerileri açısından öğretmen düşüncelerine göre değerlendirilmesi: Afyonkarahisar ili örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Chan, M. T. (2002). The teaching of science process skills: primary teachers’ self-perception. Asia-Pacific Journal of TeacherEducation&Development, 5 (1), 91-111.
• Çakar, E. (2008). 5. sınıf fen ve teknoloji programının bilimsel süreç becerileri kazanımlarının gerçekleşme düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Çelik, P. (2013). Probleme dayalı öğrenmenin öğretmen adaylarının fizik dersi başarısı, öğrenme yaklaşımları ve bilimsel süreç becerileri üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi: İzmir.
• Çepni, S., Ayas, A., Johnson, D. ve Turgut, F. (1997). Fizik öğretimi. Ankara: YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi.
• Demirel, Ö. (2011). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. (15. basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Ercan- Özaydın, T. (2010). İlköğretim yedinci sınıf fen ve teknoloji dersinde 5E öğrenme halkası ve bilimsel süreç becerileri doğrultusunda uygulanan etkinliklerin, öğrencilerin akademik başarıları, bilimsel süreç becerileri ve derse yönelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Ergüder, Ü., Terzioğlu, T., Tekeli, İ., Kağıtçıbaşı, Ç., Gürkayanak, İ., Sevük, S., Aşkar, P., ve diğer. (2005). Yeni öğretim programlarını inceleme ve değerlendirme raporu. http://ilkogretim-online.org.tr/vol5say1/yenimufredat_raporu%5B1%5D.pdf adresinden 12 Ocak 2014 tarihinde indirilmiştir.
• Ertek, Y., Ertek, E. ve Güneş, B. (2013). Bilimsel süreç becerileri ile fizik öğretim programında yer verilen problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. FEAD Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 1(2), 110-121.
• Germann, P.J. (1994). Testing a model of science process skills acquisition: an interaction with parents’ education, preferred language, gender, science attitude, cognitive development, academic ability, and biology knowledge. Journal of Research in Science Teaching, 31 (7), 749-783.
• Harlen, W. (1999). Purpoce and procedures for assessing science process skills. Assessment in Educations, 6(1), 129-144.
• İşman, A. ve Eskicumalı, A. (2006). Öğretimde planlama ve değerlendirme. (5. basım). Ankara: Sempati Yayınları.
• Karaca, D. (2011). Yaparak yazarak bilim öğrenmenin gene fizik laboratuarı-I dersinde öğretmen adaylarının akademik başarılarına ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Kurnaz, F. B. (2013). İlkokul 4. sınıflar için hazırlanan bilimsel süreç becerileri programının etkililiğinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Martin, D. J. (2012). Elelmentary science methods: constructivist approach (6. edition). USA: Cengage Learning.
• MEB (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı. Ankara.
• MEB (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3,4,5,6,7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çeviren). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. (second edition). California: SAGE Pub. Inc.
• Opateye, J. A. (2012). Developing and assessing science and technology process skills in Nigerian universal basic education environment. Journal of Education and Society Research, 2(1), 34-42.
• Ostlund, K. L. (1992). Science process skills: assessing hands-on student performance. New York: Addison-Wesley.
• Rubin, R.L. ve Norman, J.T. (1992). Systematic modeling versus learning cycle: comparative effects on integrated science process skills achievement. Journal of Research in Science Teaching, 29(1), 715-727.
• Saat, R.M. (2004). The acquisition of integrated science process skills in a web-based learning environment. Research in Science ve Technological Education, 22(1), 23- 40.
• Saban, Y., Aydoğdu, B. ve Elmas, R. (2014). 2005 ve 2013 fen bilgisi öğretim programlarının 4. ve 5. sınıf düzeylerinin bilimsel süreç becerileri açısından karşılaştırılması. ICEMST 2014, 16-18 Mayıs 2014, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Şahin- Pekmez, E. (2000). Procedural understanding: teachers perception of conceptual basis of pratical work. PhD Thesis, University of Durham, Durham.
• Şenyüz, G. (2008). 2000 yılı fen bilgisi ve 2005 yılı fen ve teknoloji dersi öğretim programlarında yer alan bilimsel süreç becerileri kazanımlarının tespiti ve karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Toraman, S. ve Alcı, B. (2013). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin yenilenen fen bilimleri dersi öğretim programına ilişkin görüşleri. EKEV Akademi Dergisi, 17(56), 11-22.
• Turan, F. (2012). 8. sınıf fen ve teknoloji öğretim programı ve ders kitabındaki bilimsel süreç becerilerinden ``gözlem`` becerisinin tespit edilmesi. 10. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 28-30 Haziran 2012 (s. 723), Niğde: Niğde Üniversitesi.
• Uslu, S. (2011). Cumhuriyet dönemi fen programları üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Wellington, J. (1994). Secondary science: contemporary issues and practical approaches. London: Routledge.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H. ve Yiğit, N. (2011). Fen ve teknoloji dersi 6. sınıf öğretim programına yönelik öğrenci görüş ve beklentileri. Milli Eğitim Dergisi, 190(1), 269-292.
• Zorlu, F., Zorlu, Y., Sezek, F. ve Akkuş, H. (2014). Ortaokul sekizinci sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerileri ile seviye belirleme sınavı sonuçlarının karşılaştırılması. EKEV Akademi Dergisi, 18 (59), 519-532.