Öğretmenlerin Empatik Eğilimi ve İstenmeyen Öğrenci Davranışları Arasındaki İlişki: Öğretmenlerin Kişilerarası Yetkiliğinin Rolü

Yıl 2015, Sayı: 33, 61 - 88, 09.04.2015

Öner Çelikkaleli Raşit Avcı

Öz

Özet

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin empatik eğilimi, kişilerarası öz yeterliliği ve sınıf içi istenmeyen davranışları arasındaki ilişkileri incelemek; öğretmenlerin empatik eğilimleri ile sınıf içi istenemeyen davranışlar arasındaki ilişkide öğretmenlerin kişilerarası yetkinliğin aracı rolünü ortaya koymak ve cinsiyet değişkenine göre bu değişkenleri karşılaştırmaktır. Araştırmada, yaş aralığı 23-61 ( yaş= 38.36, Ss= 8.45) arasında değişen 320 öğretmenden veri toplanmıştır. Araştırma sonuçları, öğretmenlerin empatik eğilimi ile öğretmenlerin kişiler arası yetkinlik inancı arasında olumlu yönde, sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışları ile empatik eğilim ve kişilerarası yetkinliği arasında olumsuz yönde ilişkiler bulunmuştur. Aracılık testi sonuçları ise, öğretmenlerin empatik eğilimi ile sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışları arasındaki ilişkide öğretmenlerin kişilerarası yetkinliğinin tam aracı rolü oynadığını göstermektedir. Ayrıca, öğretmenlerin empatik eğilimi, kişilerarası yetkinliği sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışları cinsiyete göre anlamlı farklılaşmamaktadır. Bulgular alan yazın ışığında tartışılmış ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Empatik eğilim, sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışı, yetkinlik, öğretmen

Anahtar Kelimeler

Empatik eğilim, sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışı, yetkinlik, öğretmen

Kaynakça

• Akbulut, E. ve Sağlam, H. İ. (2010). Sınıf öğretmenlerinin empatik eğilim düzeylerinin incelenmesi. Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (2), 1069-1083.
• Akçadağ, T. (2005). Sorun davranışların yönetimi. H. Kıran (Ed.), Sınıf yönetimi (ss.277311). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ashton, P. T., ve Webb, R. B. (1986). Making a difference: Teachers’ sense of efficacy and student achievement. New York: Longman.
• Balay, R. ve Sağlam, M. (2008). Sınıf içi olumsuz davranışlara ilişkin öğretmen görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 5 (2), 1-24.
• Balcı, F. A., Çapri, B., Çelikkaleli, Ö. ve Büte, M. (2006). Günümüz toplumunu değişimi ve okullardaki disiplin problemine yansımaları. MEÜ BAP Projesi Raporu (BAP-EF EB (AB) 2005–2).
• Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: Toward A Unifying Theory of Behavioral Change. Psychological Review, 84(2), 191.
• Bandura, A. (1986). Social Foundations Of Thought And Action: A Social Cognitive Theory. Prentice-Hall, Inc.
• Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing societies. In A. Bandura (ed.) Exercise of personal and collective efficacy in changing societies (pp. 1–45). New York: Cambridge University Press.
• Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise Of Control. New York: Freeman.
• Bandura, A. (2002). Self-efficacy assessment. In R. Fernandez-Ballesteros (Ed.), Encyclopedia of psychological assessment. London: Sage.
• Baron, R. M., ve Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality & Social Psychology, 51, 1173-1182.
• Barr, J. J. (2011). The relationship between teachers’ empathy and perceptions of school culture. Educational Studies, 37 (3), 365-369.
• Başar, H. (2001). Sınıf yönetimi. 5. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Beyda, S. D. (1998). Outcomes of students with behavioral difficulties: Responses to external-vs. self-management classroom practices, PhD, Purdue University, Publicaton No: AAT9914455, http://docs.lib.purdue.edu/dissertations/AAI9914455
• Broome, B. J. (1991). Building shared meaning: Impilications of a relational approach to empathy for teaching intercultural communication. Communication Education, 4l, 235-249.
• Brouwers, A. ve Tomic, W. (2000). A longitudinal study of teacher burnout and perceived self-efficacy in classroom management, Teaching and Teacher Education,16, 239-253.
• Brouwers, A. ve Tomic, W. (2002). The factorial validity of scores on the teacher interpersonal self-effıcacy scale. Educational and Psychological Measurement, 61, 433-445.
• Bull, S. L., ve Solity, J. E. (1996). Classroom management: Principles to practice, London and New York: Routledge.
• Bulut, H., ve Düşmez, İ. (2014). Öğretmenlerin empatik eğilim becerilerinin demografik ve mesleki değişkenler bakımından karşılaştırılması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5,105-115.
• Burden, P. R. (1995). Classroom management and discipline. New York: Longman.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Chartlton, T. ve David, K. (1993). Managing misbehaviours in schools. London: Routledge.
• Cooper, B. (2002). Teachers as moral models? The role of empathy in teacher/pupil relationships. Leeds Metropolitan University
• Cooper, B. (2004). Empathy, interaction and caring: Teachers’ roles in a constrained environment. Pastoral Care in Education, 22 (3), 12-21.
• Cornelius-White, J. (2007). Learner-centered teacher-student relationships are effective: A Metaanalysis. Review of Educational Research, 77 (1), 113-143.
• Çapri, B. ve Kan, A. (2006). Öğretmen kişilerarası öz-yeterlik ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (1), 48-61.
• Çapri, B., Karaboğa-Balcı, A. ve Çelikkaleli, Ö. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin sınıf içi istenmeyen davranışlara ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (2), 89-102.
• Çelik, V. (2005). Sınıf Yönetimi. (3.baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çelikkaleli, Ö. ve İnandı, Y. (2012). İlköğretim öğretmenlerinde disiplin anlayışı ve kişilerarası ilişkiye yönelik yetkinlik inancının incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2 (2), 15-28.
• Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36 (159), 96-111.
• Doyle, W. (1986). Classroom organization and management. (Ed: Wittrock, M.), New York: McMillian.
• Dökmen, Ü. (1987). Yüz ifadeleri konusunda verilen eğitimin duygusal yüz ifadelerini teşhis becerisi ve iletişim çatışmalarına girme eğilimi üzerine etkisi. Psikoloji Dergisi. 6 (21), 75–80.
• Dökmen, Ü. (1988). Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21 (1-2), 155-190.
• Dökmen, Ü. (1994). İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yay.
• Dökmen, Ü. (2002). İletişim çatışmaları ve empati. (Onsekizinci Basım). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Durmuşçelebi, M. (2010). Investigating Students Misbehavior in Classroom Management in State and Private Primary Schools with a Comparative Approach. Elementary Education, 130 (3), 377-383.
• Duru, E. (2002). Öğretmen adaylarının empatik eğilim düzeylerinin bazı psikososyal değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (12), 21–34.
• Elikesik, M., ve Alım, M. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin empatik becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 167-180.
• Erden, M. ve Akman, Y. (2009). Eğitim psikolojisi. Gelişim-öğrenme-öğretme. Arkadaş Yayınevi (18. Baskı). Ankara.
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Erkuş, A. (2013). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin Yayın Evi: (Gözden Geçirilmiş 4. Baskı).
• Fivesa, H., Hammana, D. ve Olivarez, A. (2007). Does burnout begin with student-teaching? Analyzing efficacy, burnout, and support during the student-teaching semester, Teaching and Teacher Education, 23, 916–934.
• Gencer, S. A. ve Çakıroğlu, J. (2007). Turkish preservice science teachers’ efficacy beliefs regarding science teaching and their belief about classroom menegament. Teaching and Teacher Education, 23, 664-675.
• Gibbs, C. (2003). Effective teaching: Exercising self-efficacy and thought control of action. Journal of Educational Enquiry, 4 (2), 1-14.
• Gibson, S. ve Dembo, M. (1984). Teacher efficacy: a construct validation. Journal of Educational Psychology, 76 (4), 569–582.
• Goddard, R. D., ve Goddard, Y. L. (2001). A multilevel analysis of the relationship between teacher and collective efficacy in urban schools. Teaching and Teacher Education, 17, 807–818.
• Gray, J. ve Richer, J. (1988). Classroom responces to disruptive behaviour. Londra: Routledge.
• Hattie, J. (2009). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement,.1st ed., Routledge Publications, London , U.K.
• Hoffman, M. L. (2000). Empathy and moral development. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• Ilgar, l. (2002). Eğitim yönetimi, okul yönetimi, sınıf yönetimi. Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Jennings, P. A., ve Greenberg, M. (2009). The Prosocial Classroom: Teacher social and emotional competence in relation to child and classroom outcomes. Review of Educational Research, 79, 491–525.
• Johnson, S., Wallece, M., ve Thompson S. (1999). Broadening the scope of assesment the schools: building teacher efficacy student assesment. Journal of Negro Education, 68, 398-407.
• Jones, M. G., ve Vesilind, E. (1995). Preservice teachers’ cognitive frameworks for class management. Teaching and Teacher Education. 11, 313–330.
• Kaya, L. Z. (2002). Sınınf Yönetimi. Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• Koçak, C., ve Önen, A. S. (2013). Öğretmen adayları için empatik yönelimler ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,13 (2), 947-964.
• Kolayiş, H., ve Yiğiter, K. (2010). Kocaeli ilinde görevli ilk ve orta öğretim kurumlarında çalışan beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin empati becerilerinin incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(2), 562-578.
• La Paro, K. M., ve Pianta, R. C. (2003). CLASS: Classroom assessment scoring system. Charlottesville: University of Virginia Press.
• Lawrence, D. (1999). Teaching with Confidence: A Guide to Enhancing Teacher Self-Esteem. London: Paul Chapman Publishing Ltd.
• Levin, J. ve Nolan, F. J. (1996). Principles of classroom management: professional decision making model. Boston: Allyn and Backon.
• Lewis, R., Rom, S., Quic, X., ve Katz, Y. J. (2005). Teachers’ classroom discipline and student misbehavior in Australia, China and Israel. Teaching and Teacher Education, 21, 729–741.
• Martin, A. J., Linfot, K. ve Stephenson, J. (1999). How teachers respond to concerns about misbehavior in their classroom. Psychology in the Schools, 36 (4), 347-358.
• McAllister, G., & Irvine, J. J. (2002). The Role of Empathy in Teaching Culturally Diverse Students A Qualitative Study of Teachers’ Beliefs. Journal of Teacher Education, 53(5), 433-443.
• Murat, M., Özgan, H. ve Arslantaş, H. İ. (2005). Öğretmen adaylarının öğretim elemanlarının empatik tutumlarına ilişkin algıları ile ders başarıları arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi, 33(168). http://yayim.meb.gov.tr, 26.09.2014 tarihinde alındı.
• Özbay, Y. ve Şahin, M. (2000). Empatik sınıf atmosferi tutum ölçeği (ESATÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 104-113.
• Özdemir, S., Yalın, H. İ. ve Sezgin, F. (2012). Eğitim bilimine giriş (8. Basım). Ankara: Nobel.
• Öztürk, B. (2002). İstenmeyen Davranışların Önlenmesi ve Giderilmesi, Sınıf Yönetimi, (Ed.: Emin Karip), ss: 137-183, Ankara, Pegem A Yayıncılık.
• Öztürk, B. (2002). Sınıfta istenmeyen davranışların önlenmesi ve giderilmesi, Sınıf Yönetimi, (Ed: E. Karip), Ankara: Pegem A Yayıncılık, 137-183.
• Pajares, F. (2002). Gender and perceived self-efficacy in self-regulated learning. Theory Into Practice, 41, 116-125.
• Safran, S. P. (1989). Australian teachers’ views of their effectiveness in behaviour management. International Journal of Disability, Development, and Education, 36 (1), 15–27.
• Sahin Baltaci, H., ve Demir, K. (2012). Pre-Service Classroom Teachers' Emotional Intelligence and Anger Expression Styles. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(4), 2422-2428.
• Salkind, N. J. (Ed.). (2008). Encyclopedia of educational psychology. (Vols. 1-2). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, Inc. doi: http://dx.doi.org/10.4135/9781412963848
• Saracaloğlu, A. S. ve Aydoğdu, B. (2012). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin kişilerarası özyeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 1 (1), 21-35.
• Saracaloğlu, A. S. ve Yenice, N. (2009). Fen bilgisi ve sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5 (2), 244-260.
• Saygılı, G. ve Gürşimşek , I. (2008). Sınıta İstenmeyen Davranışlara ilişikin Öğrenci Görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 152-159.
• Schunk, D. H. (2009). Öğrenme Teorileri: Eğitimsel Bir Bakış. (Çev. M. Şahin). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Schwarzer, R. ve Schmitz, G. S. (2004). Perceived self-efficacy and teacher burnout: A longitudinal study in ten schools. In Marsh, H.W., Baumert, J., Richards, G.E., & Trautwein, U. (Eds.), Proceedings—Self-concept, motivation and identity: Where to from here? University of Western Sydney, Australia: SELF Research Centre.
• Skaalvik, E. M. ve Skaalvik, S. (2007). Dimensions of teacher self-efficacy and relations with strain factors, perceived collective teacher efficacy, and teacher burnout. Journal of Educational Psychology, 99 (3), 611–625.
• Spivak, A. L., ve Farran, D. C. (2012). First-grade teacher behaviors and children’s prosocial actions in classrooms. Early Education & Development, 23, 623–639.
• Stojiljković, S., Djigić, G. ve Zlatković, B. (2012). Empathy and Teachers’ Roles. ProcediaSocial and Behavioral Sciences, 69, 960-966.
• Swan, P., ve Riley, P. (2012). Mentalization: A tool to measure teacher empathy in primary school teachers. Australian Association for Research in Education (NJ1).
• Tattum, P. D. (1989). Violent, aggressive and disruptive behaviour. (Ed: Jones, N.), Londra: The Falmer Pres.
• Tschannen-Morana, M. ve Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education,17, 783–805.
• Türk, Ö. (2008). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin öz yeterlikleri ve mesleki doyumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Türnüklü, A. ve Galton, M. (2001). Students' misbehaviours in Turkish and English primary classrooms. Educational Studies, 27 (3), 291-305.
• Wheldall, K. (1991). Managing troublesome classroom behaviour in regular schools: A Positive Teaching perspective. International Journal of Disability, Development, and Education, 38 (2), 99–116.
• Woolfolk, A. E., ve Hoy, W. K. (1990). Prospective teachers’ sense of efficacy and beliefs about control. Journal of Educational Psychology, 82, 81–91.
• Yılmaz, İ. ve Akyel, Y. (2008). Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının Empatik Eğilim Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 9 ( 3), 27-33.
• Yılmaz, K. ve Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yeterlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2): 143-16.
• Yılmaz, S. ve Şahinkaya, N. (2010). The relationship between the methods teachers use against the misbehaviour performed in the classroom and emphatic tendencies of teachers. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 2932-2936.
• Zhou, Q., Valiente, C., ve Eisenberg, N. (2003). Empathy and its measurement. In S. J. Lopez ve C. R. Snyder (Eds.), Positive psychological assessment: A handbook of models and measures (pp. 269–284). Washington, DC: American Psychological Association.