Effective Teachers’ Characteristics According to Teacher Traninees and Self-Efficacy Perceptions in Terms of Those Characteristics

Yıl 2015, Sayı: 33, 148 - 166, 09.04.2015

Şule Ay Doç. Dr. İrfan Yurdabakan

Öz

In this study, the characteristics teacher trainees seek in an effective teacher and self- efficacy perceptions have been examined according to their gender, department, and grade. This is a descriptive study. It has been carried out on 316 teacher trainees. Bi-directional scale used in this study. Teacher trainees reflected their opinions on the required characteristics of an effective teacher in one of the scale forms (α: 0,94) while they reflected their self- efficacy perceptions in terms of those characteristics in the other scale form (α: 0,93). Teacher trainees consider themselves as either entirely or partially sufficient in terms of all of the characteristics an effective teacher should possess. Self- efficacy perceptions change according to gender. Effective teaching self- efficacy perceptions of the teacher trainees are lower compared to the characteristics sought in an effective teacher.

Anahtar Kelimeler

Teacher trainee, effective teacher characteristics, self- efficacy

Öğretmen Adaylarına Göre Etkili Öğretmen Özellikleri ve Bu Özellikler Açısından Öz-Yeterlik Algıları

Öz

Bu araştırma, öğretmen adaylarının etkili bir öğretmende bulunmasını düşündükleri özellikler ile bu özellikler açısından öz-yeterlik algılarını cinsiyet, bölüm ve sınıf düzeylerine göre karşılaştırmalı olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle araştırma betimsel bir araştırmadır. Çalışma 316 öğretmen adayının katılımıyla yürütülmüş, veriler iki yönlü bir ölçekle toplanmıştır. Ölçeğin birinci yönü etkili bir öğretmende bulunması gereken özellikleri (α=0,94), diğer yönü ise bu özellikler açısından öğretmen adaylarının mesleki öz-yeterlik algılarını (α=0,93) ölçebilecek şekilde düzenlenmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, öğretmen adayları kendilerini etkili bir öğretmenin taşıması gereken tüm özellikler açısından tamamen ya da kısmen yeterli görürken, bu konudaki öz-yeterlik algıları, etkili öğretmende aradıkları özelliklere ilişkin görüşlerinden daha düşük bulunmuştur. Ayrıca, adayların cinsiyet, bölüm ve sınıf düzeylerine göre etkili öğretmen özelliklerine ilişkin görüşleri arasında anlamlı fark bulunmazken, cinsiyetlerine göre öz-yeterlik algıları arasında erkekler lehine anlamlı fark bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayı, etkili öğretmen özellikleri, öğretmen öz-yeterliği

Kaynakça

• Açıkgöz, K.Ü. (2000). Etkili öğrenme ve öğretme (3. baskı). İzmir
• Akgün, N., Yıldız, K. ve Canbulat, K. (2003). Aday öğretmenlerin kendilerini bir öğretmen olarak algılamaları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(6), 1-17.
• Arends, R. I. (1998). Learning to teach (4th ed.). Boston, MA: McGraw-Hill.
• Atıcı, M. (2001). Öğretmen yetkinliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 7(26), 195-209.
• Ausubel, D.P. and Robinson F.G. (1969). School Learning: An introduction to educational psychology. NewYork, NY: Holt, Rinehart and Winston Inc.’dan akt. Açıkgöz, K.Ün (2000). Etkili öğrenme ve öğretme (3. baskı). İzmir
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. New Jersey: Prentice Hall.
• Bıkmaz, F. (2006). Fen öğretiminde öz-yeterlik inançları ve etkili fen dersine ilişkin görüşler. Eğitim Araştırmaları, 6(25), 34–44.
• Çapri B. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
• Demirel, Ö. (2003). Planlamadan değerlendirmeye öğretme sanatı (5. baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Goddart, R. D., Hoy, W. K. ve Woolfolk Hoy, A. W. (2000). Collective teacher efficacy: Its meaning, measure, and impact on student achievement. American Educational Research Journal, 37(2), 479–507.
• Kahyaoğlu, M. ve Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki özyeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 73-84.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Bilim Kitap
• Karakelle, S. (2005). Öğretmenlerin etkili öğretmen tanımlarının etkili öğretmenlik boyutlarına göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 30(135), 1-10.
• Küçükahmet, L. (1976). Öğretmen yetiştiren kurum öğretmenlerinin tutumları: Program geliştirme açısından bir yorum. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları: 55.
• Küçükahmet, L. (1986). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları: 152
• Özabacı, N. ve Acat, B. (2005). Öğretmen adaylarının kendi özellikleri ile ideal öğretmen özelliklerine dönük algılarının karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 11(42), 211-236.
• Rogers, C. (1979). Freedom to learn. USA: Charles E. Merrill Publishing Company
• Seferoğlu, S.S. (2004). Öğretmen adaylarının öğretmen yeterlikleri açısından kendilerini değerlendirmeleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 26, 131-140.
• Schmitz, G.S. (2000). Zur sturuktur und dynamik der selbstwirksamkeitserwartung von lehrern. Ein protektiver faktor gegen belastung und burnout? Diggitale Dissertation. FU Berlin, http://darwin.inf.fu-berlin.de/2000/29 den aktaran Yılmaz, M., Köseoğlu, P., Gerçek, C., Soran, H. (2004). Yabancı dilde hazırlanan bir öğretmen öz-yeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 27, 260-267.
• Şahin, A.E. (2004). Öğretmen yeterliklerinin belirlenmesi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi 58. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/sayi58/sahin.htm 2.2.2010’da alındı.
• Şeker, H, Deniz, S. ve Görgen, İ. (2005). Tezsiz yüksek lisans öğretmen adaylarının öğretmenlik yeterlikleri üzerine değerlendirmeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 11(42), 237-253.
• Tschannen-Moran, M. and Woolfolk Hoy, A. (2007). The diferential antecedents of selfefficacy beliefs of novice and experienced teachers. Teaching and Teacher Education 23, 944-956.
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2009). Ortaögretim öğretmenlerinin özyeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1-16.
• Woolfolk Hoy, A. and Spero, R.B. (2005). Changes in teacher efficacy during the early years of teaching: Acomparison of four measures. Teaching and Teacher Education, 21(4), 343-356.
• Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 88-104.
• Yılmaz, M., Köseoğlu, P., Gerçek, C., Soran, H. (2004). Yabancı dilde hazırlanan bir öğretmen öz-yeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 27, 260-267.
• Yurdabakan, İ. (2008). Eğitimde kullanılan ölçme araçlarının nitelikleri. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. (38-66). (Edit: S.Erkan ve M. Gömleksiz). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.