Öğretmenlik Mesleği İş Özellikleri Ölçeğinin (ÖMİÖÖ) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2018, Sayı: 46, 428 - 446, 19.04.2018

ŞULE Polat , Murat Özdemir

https://doi.org/10.21764/maeuefd.304173

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı,
öğretmenlik mesleğinin iş özelliklerini, öğretmen görüşlerine göre incelemeye
elverişli bir ölçek geliştirmektir. Ölçeğin geliştirilmesi sürecinde Hackman ve
Oldham’ın iş özellikleri modeli esas alınarak öğretmenlik mesleğine uygun bir
madde havuzu oluşturulmuş, ardından kapsam geçerliği için uzman görüşüne
başvurulmuştur. Kapsam geçerliği çalışması sonrasına son hali verilen taslak
ölçek, Ankara ilinde yer alan resmi ortaöğretim kurumlarında görevli 413
öğretmene uygulanmıştır. Katılımcılardan toplanan ölçekler üzerinde açımlayıcı
faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulanarak, ölçeğin
faktör yapısı incelenmiştir. Ölçeğin güvenirliği ise Cronbach alfa katsayısı
ile değerlendirilmiştir. AFA ve DFA sonrasında Öğretmenlik Mesleği İş
Özellikleri Ölçeğinin (ÖMİÖÖ) 35 maddeli ve beş faktör yapısında geçerli bir
ölçek olduğu belirlenmiştir. Cronbach alfa katsayısı hesaplamaları ise
ÖMİÖÖ’nün güvenilir bir ölçek olduğunu ortaya koymuştur. Bu bulgulara dayalı
olarak ÖMİÖÖ’nün geçerlik ve güvenilir bir veri toplama aracı olduğu sonucuna
ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

öğretmen, meslek, iş

Kaynakça

• Akalın, S. (2012). Bilgilendirme ve performans geribildirimine dayalı sınıf yönetimi müdahale programının kaynaştırma sınıflarındaki öğretmen-öğrenci çifti çıktıları üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
• Akyüz, H. (1991). Eğitim sosyolojisinin temel kavram ve alanları üzerine bir araştırma, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Aliakbari M. & Kafshgar, N. B. (2013). On the relationship between teachers' sense of responsibility and their job satisfaction: The case of Iranian high school teachers. European Online Journal of Natural and Social Sciences, 2(2), 487-501
• Aslan, Ş. ve Güzel, Ş. (2016). Algılanan örgütsel destek, iş özellikleri ve kontrol odağı faktörlerinin işgören yabancılaşması üzerine etkileri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27), 81-109.
• Aşan, Ö. (2000). İş özellikleri modelinde kritik psikolojik hallerin aracılık rolü: Ampirik bir çalışma, Amme İdaresi Dergisi, 33(2), 103-119.
• Ayas, A. (2009). Öğretmenlik mesleğinin önemi ve öğretmen yetiştirmede güncel sorunlar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 1–11.
• Barnabé, C. & Burns, M. (1994). Teachers’ job characteristics and motivation. Educational Research, 36(2), 171-185.
• Bek, Y. (2007). Öğretmenin toplumsal/mesleki rolleri ve statüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Dönem Projesi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne
• Bilgiç, R. (2008). İş özellikleri kuramı: Geniş kapsamlı gözden geçirme. Türk Psikoloji Dergisi, 11(22), 66-77.
• Bonhomme, S., Jolivet, G., & Leuven, E. (2016). Job characteristics and labor turnover: Assessing the role of preferences and opportunities. The Economic Journal, 126(594), 1342-1371. [Çevrim-içi: http://www.efm.bris.ac.uk/ecgrj/profs_submit.pdf, Erişim Tarihi: 28 Kasım 2016.]
• Büyüköztürk, Ş (2007), Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem A
• Yayıncılık.
• Charters, W. W., Jr., Bogen, G. K., Dunlap, D. M., with Harris, P. L., & Landry, M. (1984). Feasibility studies of teacher core job characteristics. Eugene, OR: University of Oregon, Center for Educational Policy and Management.
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 207-237.
• Coşkun, H. (2012). Dışa dönük kişilik özelliğinin iş özellikleri, iş yerinde sıkılma ve işten ayrılma arasındaki ilişkide düzenleyici etkisinin araştırılması üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Daryanto, E. (2014). Individual characteristics, job characteristics, and career development: a study on vocational school teachers’ satisfaction in Indonesia. American Journal of Educational Research, 2(8), 698-702.
• Demirbaş, H. T. (2008). İş özellikleri algısının iş bütünleşmesi üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erben, G. S. (2008). Effects of perceived employment opportunities, peer support, exhaustion and work alienation on the relationship between perceived job characteristics and work attitudes: a comparative study between lean and traditional production contexts. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Guise, M. T. (1988). Test of Hackman and Oldham’s job characteristics model in a post-secondary educational setting. Unpublished Master’s Thesis. Brock University, College of Education, Ontario.
• Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied Psychology, 60(2), 159-170.
• Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1976). Motivation through the design of work: Test of a theory. Organızatıonal Behavior and Human Performance, 16, 250-279.
• Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1980). Work redesign. Reading, MA: Addison-Wesley Publishing.
• Juhdi, N., & Hamid, A. Z. A. (2009). Job satisfaction and teaching role attributes of instructors in higher learning institutions of Malaysia. Unitar e-Journal, 5(2), 1-14
• Kass, S. J., Vodanovich, S. J., & Khosravi, J. Y. (2011). Applying the job characteristics model to the college education experience. Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, 11(4), 56 – 68.
• Kaşlı, M. (2007). İş özellikleri modelinin otel işletmelerinde uygulanabilirliğine yönelik bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(2), 159-174.
• Lawrence, R. M. (2001). The application of Hackman and Oldham’s job characteristic model to perceptions community music school faculty have towards their job. Unpublished Doctoral Thesis. University of North Texas, Texas.
• Mavi, D. (2015). Öğretmen görüşlerine göre duygusal emek, iş özellikleri ve iş akışı arasındaki ilişki (Elbistan ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Ngimbudzi, F. W. (2009). Job satisfaction among secondary school teachers in Tanzania: The case of Mjombe district. Unpublished Master’s Thesis. University of Jyvaskyla, Institute of Educational Leadership, Jyvaskyla, Finland.
• Neuman, K. D. (2014).The effect of job characteristics on job satisfaction in the United States and China, Journal of Economic and Economic Education Research, 15(2), 121-141.
• Osei-Owusu, B., Osei-Owusu, E., & Effah, B. (2014). Job satisfaction among senior high school teachers in Ashanti Mampong Municipality. The International Journal Of Humanities & Social Studies, 2(2), 188-195.
• Özdemir, M. (2014). Kuram ve Uygulamada insan Kaynakları Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özkan, R. (2005). Birey ve toplum gelişiminde öğretmenlik mesleğinin önemi. Millî Eğitim Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 166.
• Öztürk, İ. H. (2011). Öğretmen özerkliği üzerine kuramsal bir inceleme, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 82-99.
• Özyurt, S. (1999). Öğretmenlik mesleğine giriş, Adapazarı: Değişim Yayınları.
• Özyürek, M. (2008). Nitelikli öğretmen yetiştirmede sorunlar ve çözümler: Özel eğitim örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 189-226.