SINIF İÇİ ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ ALGI ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Sayı: 48, 437 - 462, 17.10.2018

Bahadır Gülbahar Gülşah Aksungur

Öz

Sınıf içi iletişimde başarılı bir öğretmenin,
sınıfta iyi ilişkiler kurulmasını, verimli bir öğrenme-öğretme ortamını,
öğrencilerin yüksek düzeyde öğrenmelerini ve olumlu davranışlar kazanmalarını
sağlayacak en önemli faktör olduğu söylenebilir. Sınıfta etkili bir iletişimci
olmak isteyen öğretmenin bazı iletişim becerilerini haiz olması gerekmektedir. Bu
çalışmayla, öğretmenlerin sınıf içi etkili iletişim becerilerini nasıl
algıladıklarını ortaya koyacak bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Hazırlanan 5’li likert tipi denemelik
ifadeler, açımlayıcı faktör analizi için 250 kişilik bir öğretmen grubuna,
doğrulayıcı faktör analizi için ise 235 kişilik farklı bir öğretmen grubuna
uygulanmış ve elde edilen veriler analiz edilmiştir. Faktör analiziyle, “Etkili
Konuşma”, “Etkin Dinleme”, “Empati Kurma”, “Beden Dilini Etkili Kullanma” olarak
adlandırılan dört alt faktörden ve 23 maddeden oluşan bir ölçek
geliştirilmiştir. Madde-toplam korelasyonuna dayalı madde analizleri
sonuçlarına göre deneme uygulamasına giren 29 maddeden 23’ünün nihai ölçekte
yer alabilecek nitelikte olduğu, maddelerin korelasyon değerlerinin ,33 ile
,70 aralığında değiştiği ve 0,05
düzeyinde manidar olduğu tespit edilmiştir. Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayı değeri
,91  olan ölçeğin çok yüksek düzeyde iç
tutarlığa sahip olduğu anlaşılmıştır. Bu koşulları sağlayan “Sınıf İçi Etkili
İletişim Becerileri Algı Ölçeği (SİEİBAÖ)”nin öğretmenlerin sınıf içi etkili
iletişim becerilerinin ölçülmesinde kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek
olduğu düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Etkili iletişim, sınıf içi iletişim

Kaynakça

• Atabey, D. & Tezel-Şahin, F. (2011). Aile öğretmen iletişim ve iş birliği ölçeği. Kastamonu Eğitim dergisi, 19(3), 793-804.
• Baker, S. B. & Shaw, M. C. (1987). Improving counseling through primary prevention. Ohio: Merrill Publishing Company.
• Bayraktutan, Ş. (2008). İlköğretim okullarında sınıf içi iletişimin öğrenci okul başarısına etkisi (İstanbul ili Kartal ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. & Şekercioğlu, G. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2011). Kişilerarası ilişkiler ve etkili iletişim. İçinde, Alim K. (Ed.) Kişilerarası ilişkiler ve iletişimde dinleme (ss. 35–68). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cooper, K, (1987). Sözsüz iletişim. (Çeviren: T. Yalkı). İstanbul: İlgi Yayıncılık.
• Cüceloğlu, D. (2002). İletişim donanımları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Cüceloğlu, D., (2016). Yeniden İnsan İnsana. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çelik V. (2003). Okul kültürü ve yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çetinkanat, C. (1997). Öğretmenlerin iletişim becerileri. 3. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, 23-24 Ekim 1997. Adana: Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Davies, L. & Igbal, Z., (1997). Tensions in teacher training for school effectiveness the of Pakistan. School Effectiveness and School Improvement. 8, 2: 254-266.
• Demirel, Ö. (1998). Genel öğretim yöntemleri. Ankara: Kardeş Kitap Yayınevi.
• Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: MEB Yayınları.
• Deniz, İ. (2003). İletişim becerileri eğitiminin ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin iletişim becerisi düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dilmaç, B. (2005). Sınıfta etkili iletişim. İçinde, M. Gürel (Ed.). Sınıf yönetimi (ss. 330-344). Ankara.
• Dökmen, Ü. (1998). İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Gibson, R. L. & Mitchell, M. H. (1995). Introduction to counseling and guidance (4th ed.).Englewood Cliffs, NJ: Merrill/Prentice Hall.
• Gürüz, D. & Temel-Eğinli, A. (2013). İletişim becerileri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Hazneci, Y. (2012). Oluşturmacı öğretmen iletişim beceri ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğretmenlerinin sınıf içi iletişim becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hoşgörür, V. (2012). İletişim. İçinde, Z. Kaya (Ed.). Sınıf yönetimi (ss.149-179). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• İnceoğlu, M. (2004). Tutum, algı, iletişim. Ankara: Elips Kitap.
• Jones, V.F. & Jones, L.S. (2001). Comprehensive classroom management: craeting communities of support and solving problems. Allyn and Bacon, Boston, USA.
• Jöreskog, K. G. (2002). Structural equation modeling with ordinal variables using LISREL. Retrieved 18 April 2017 from http://www.ssicentral.com/lisrel/techdocs/ordinal.pdf
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil.
• Karagöz, Y. & Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim Becerileri Değerlendirme Ölçeği’nin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler dergisi, 21, 81-98.
• Kırmızı, H. (2007). Genel ve teknik iletişim. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Kuzu, T.S. (2003). Eğitim-öğretim ortamında etkili sözel iletişim. Milli Eğitim dergisi, Sayı 158.
• Küçük, M. (2012). İletişim kavramı ve iletişim süreci. İçinde, Nezih O. ve Ufuk E. (Ed.) İletişim bilgisi (ss. 2–19). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Lasswell, H.D. (2007). The structure and function of communication in society. İletişim Kuram ve Araştırma dergisi, 24, 215-228.
• McKay, M., Davis, M. & Fanning, P. (2012). İletişim becerileri. (Çev. Ö. Gelbal ). Ankara: HYB Yayıncılık.
• Metin, H. (2011). Empatik iletişim ve yönetişim. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma dergisi, 11 (32), 177–203.
• Nelson-Jones, R. (2002). Essential counselling and therapy skills: The skilled client model. London: SAGE Publications Ltd.
• Olgun, F. (2005). Sınıf öğretmenlerinin sınıf içinde etkili iletişim ortamı yaratma ve iletişimde fırsat eşitliği sağlama becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Oskay, Ü. (1999). İletişimin abc’si. İstanbul: Der Yayınları. Özçınar, Z. (2003). Öğretmen-öğrenci-velilerin iletişimsel yeterlilikleri ve öğrenci başarısıyla olan ilişkisi (Doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Pektaş, S., (l989). Sözel olmayan öğretmen davranışlarının öğretime etkileri. Çağdaş Eğitim. 14 (148), 32-36.
• Sarpkaya, R. (2012). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Schunk, D.H. & Gunn, T.P. (1986). Self-efficacy and skill development: influence of task strategies and attributions. Journal of Educational Research. 79(4), 238-244.
• Şad, S.N. ve Nalçacı, Ö.İ. (2015). Öğretmen adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaya ilişkin yeterlilik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi dergisi, 11(1), 177-197.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariale statistics. Cambridge: Harper & Row.
• TDK (2017). Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. Retrieved June 01, 2017 from http://www.tdk.gov.tr.
• Tezbaşaran, A. (1997). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu, Mersin: E-Kitap.
• Taşer, S. (2000). Konuşma eğitimi. İstanbul: Papirüs Yayınevi.
• Tayfun, R. (2011). Etkili iletişim ve beden dili. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tomul, E. (2016). Sınıfta öğrenci-öğretmen iletişimi. İçinde, H. Kıran (Ed.). Etkili sınıf yönetimi (ss.145-172). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tutar, H. ve Yılmaz, K. M. (2010). Genel iletişim kavramlar ve modeller. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tanrıkulu B. (2002). İnsan kaynakları yönetiminin etkinliğinde iletişimin rolü. Çağın Polisi dergisi. Retrieved July 19, 2017, from http://www.caginpolisi.com.tr/insan-kaynaklari-yonetiminin-etkinliginde-iletisimin-rolu-2/
• Uğurlu, C. T. (2013). Öğretmenlerin iletişim becerisi ve empatik eğilim davranışlarının çocuk sevme düzeyleri üzerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim dergisi, 3(2), 51–61.
• Usluata, A. (1995). İletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Weis, L., Combleth, C., Zeeichner, K. M. & Appie M. W., (1990). Curriculum for tomorrow's schools. Buffalo Research institute: an Education for Teaching Graduate School of Education, State University of New York: May, 1-28.
• Yazıcı, H. (2010). Kişilerarası ilişkilerde sözsüz iletişim. İçinde, Alim Kaya (Ed.). Kişilerarası İlişkiler ve etkili iletişim (ss.177–194). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yüksel-Şahin, F. (2008). Communication skill levels in Turkish prospective teachers. Social Behavior and Personality, 36(9), 1283–1294.
• Yüksel, H. (2013). Etkili İletişim. İçinde, Uğur Demiray. (Ed.). İletişimin tanımı ve temel bileşenleri (ss. 2–41). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.