ÖĞRETMEN ADAYLARININ ZİHİN/ TASLAK HARİTALARINA GÖRE TÜRKİYE’NİN ÇEVRESİNDEKİ ÜLKELER

Yıl 2019, Sayı: 50, 324 - 358, 26.04.2019

Nilüfer Köşker

https://doi.org/10.21764/maeuefd.430458

Cited By: 9

Öz

Haritalar, mekânın, mekânsal ilişkilerin ve
konum bilgisinin bireylerin zihninde inşa edilmesinde rol oynayan önemli teknik
araçlardır. Bununla birlikte yaşanılan çevreden başlayarak bölgesel ve küresel
düzeyde zihinlerdeki mekânsal örüntüleri belirlemek söz konusu olduğunda,
bireyler tarafından çizilen taslak haritalar önemli birer kaynak haline
dönüşebilmektedir. Taslak haritalar, bireylerin zihinlerinde inşa ettikleri
mekânsal örüntülerin ve imajların birer yansımasıdır.  Bu çalışmada, sınıf öğretmeni ve sosyal
bilgiler öğretmen adaylarının Türkiye’nin çevresindeki ülkeleri kendi
çizdikleri taslak haritalar üzerinde konumlandırma ve saptama düzeylerini
tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Sınıf Öğretmenliği ve
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim dalı 1. ve 2. sınıflarında öğrenim gören
250 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre
öğretmen adaylarının çizdikleri taslak haritalarda Türkiye’nin yakın
çevresindeki ülkeleri saptama ve konumlandırma düzeylerinin yeterli olmadığı
tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Harita, zihin haritası, taslak harita, öğretmen adayı, ülkeler, Türkiye

NEIGHBORING COUNTRIES OF TURKEY ACCORDING TO PRE SERVICE TEACHER'S COGNITIVE/SKETCH MAPS

Öz

Maps are important technical tools that play role in the construction of
space, spatial relations and knowledge of location in the minds of individuals.
However, when it comes to determining the spatial patterns of the minds at the
regional and global level; starting with the environment in which it is
experienced, the sketch maps drawn by the individuals can become important
sources. Sketch maps are reflections of spatial patterns and images that
individuals construct in their minds. The aim of this study is to determine pre
service primary school teachers and pre service social studies teachers’ level
of locating and determination surrounding countries of Turkey on their sketch
maps. The study group consists of 250 freshman and sophomore students in
Department of Primary School Education and Department of Social Studies
Education. According to the findings, pre service teachers’ level of locating
and determining surrounding countries of Turkey on their maps is found as
insufficient.

Anahtar Kelimeler

Map, cognitive map, sketch map, pre service teacher, countries, Turkey

Kaynakça

• Aliağaoğlu, A. (2007). Davranışsal coğrafyaya bir örnek: Öğrenci merkezli Balıkesir şehir imajı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 17-44.
• Akbaş, Y. & Toros, S. (2016). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının coğrafi bilgi kaynakları ve zihin haritalarındaki dünya imajları. Doğu Coğrafya Dergisi, 21(36), 201-224.
• Akbaş, Y. & Toros, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının mekânsal teknolojilere yönelik öz yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 668-677.
• Althusser, L. (2014). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları, (Çev: A. Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Baloğlu-Uğurlu, N. & Aladağ, E. (2015). Mekânsal düşünmenin Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programındaki yeri ve öğretmenlerin bu beceri hakkındaki görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi 32, 22-42.
• Blades, M. (1990). The reliability of data collected from sketch maps. Journal of Environmental Psychology, 10(4), 327-339.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (Çev. M. Bütün & S. B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Catling, S. J. (1979). Maps and cognitive maps: the young child's perception. Geography, 288-296.
• Downs, R. M. & Stea, D. (2011). Cognitive maps and spatial behaviour: process and products. In M. Dodge, R. Kitchin & C. Perkins (Eds.), The Map Reader: Theories of Mapping Practice and Cartographic Representation, (pp. 312-317). UK: John Wiley & Sons.
• Foucault, M. (2011). Özne ve iktidar: Seçme yazıları. (Çev : I. Ergüden & O. Akınbay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gillespie, C. A. (2010) How culture constructs our sense of neighborhood: mental maps and children's perceptions of place. Journal of Geography, 109 (1), 18-29, DOI: 10.1080/00221340903459447
• Gold, J. R. (2009) Behavioral geography. In R. Kitchin & N. Thrift (Eds.) International Encyclopedia of Human Geography (pp. 282-293). Oxford, UK : Elsevier.
• Golledge, R. G., Klatzky, R. L. & Loomis, J. M. (1996). Cognitive mapping and wayfinding by adults without vision. In J. Potugali (Ed.) The construction of cognitive maps (pp. 215-246). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers
• Golledge, R. G., Jacobson, R. D., Kitchin, R., & Blades, M. (2000). Cognitive maps, spatial abilities, and human wayfinding. Geographical review of Japan, Series B., 73(2), 93-104.
• Gutek, G. L. (2001). Eğitime ideolojik ve felsefi yaklaşımlar. (Çev: N. Kale). Ankara:Ütopya Yayınevi.
• Harwood, D. & Rawlings, K. (2001). Assessing young children's freehand sketch maps of the world. International Research in Geographical and Environmental Education, 10(1), 20-45.
• Horan, M. (1999). What students see: Sketch maps as tools for assessing knowledge of libraries. The Journal of Academic Librarianship, 25 (3), 187-201.
• Huynh, N. T., Doherty, S. & Sharpe, B. (2010) Gender differences in the sketch map creation process, Journal of Maps, 6 (1), 270-288, DOI: 10.4113/jom.2010.1081
• Karadağ, A., & Turut, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin kentsel çevre algısı üzerine bir araştırma: İzmir örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 11(1), 31-51.
• Kartal, F. & Koç, H. (2017). Ortaöğretim (9. Sınıf) öğrencilerinin harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 179-198.
• Kızıltepe, Z. (2015). İçerik analizi. In F. N. Seggie & Yasemin Bayyurt (Eds.), Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (pp. 253-266). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kitchin, R. M. (1994): Cognitive maps: What are they and why study them? Journal of Environmental Psychology 14, 1–19.
• Köşker, N. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının mekânsal biliş yeterliliklerine ilişkin düşünceleri. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 4(3), 161-173.
• Köşker, A. (2014). Beşeri coğrafya ve mekânsal bilginin endoktrinasyonu. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi (TÜCAUM) VIII. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı (pp. 429-438). Ankara.
• Lacoste, Y. (2004). Coğrafya savaşmak içindir. (Çev. A. Ertan). İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• Lynch, K. (1960). The image of the city. London: The M.I.T. Press
• MEB (2005). Coğrafya dersi öğretim programı: 2005 programı (9., 10., 11. ve 12. sınıflar). Ankara: Gazi Kitabevi.
• MEB (2018a). Ortaöğretim coğrafya dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) öğretim programı. Ankara
• MEB (2018b). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara.
• Metz, H. M. (1990). Sketch maps: Helping students get the big picture, Journal of Geography, 89(3), 114-118, DOI: 10.1080/00221349008979610
• Wise, N. & Kon J. H. (1990) Assessing geographic knowledge with sketch maps, Journal of Geography, 89 (3), 123-129, DOI: 10.1080/00221349008979612
• Özgen, N. (2016). A critical approach to discipline of human geography as an apparatus for state hegemony in Turkey. Journal of Geography in Higher Education 40 (1), 131-153.
• Özkul, D., & Gauntlett, D. (2014). Locative media in the city: Drawing maps and telling stories. In J. Farman (Ed.), The mobile story: Narrative practices with locative technologies (pp. 113-127). London, England: Routledge.
• Saarinen, T. F. (1988). Centering of mental maps of the world. National Geographic Research, 4(1), 112-127.
• Sloan, N., Doran, B., Markham, F., & Pammer, K. (2016). Does base map size and imagery matter in sketch mapping? Applied Geography, 71, 24-31.
• Schenk, F. B. (2013). Mental maps: the cognitive mapping of the continent as an object of research of European History. Institut für Europäische Geschichte.
• Südas, İ., & Gökten, C. (2012). Cognitive maps of Europe: Geographical knowledge of Turkish geography students. European Journal of Geography, 3(1), 41-56.
• Taş, H. İ. (2003). Zihinsel haritalama ve öğrencilerin zihni haritalarını geliştirme yolları. Marmara Coğrafya Dergisi, 8, 1-18.
• Temurçin, K., & Keçeli, K. (2015). Bir davranışsal coğrafya çalışması: Isparta şehri örneğinde uluslararası öğrencilerin kentsel mekân algısı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (36), 117-138.
• Tuan, Y. F. (1975). Images and mental maps. Annals of the Association of American geographers, 65(2), 205-212.
• Tümertekin, E. & Özgüç, N. (1998). Beşeri coğrafya: İnsan, kültür, mekân. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Ünlü, M. & Yıldırım, S. (2017). Coğrafya dersi öğretim programına bir coğrafi beceri önerisi: Mekânsal düşünme becerisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 13-20.
• Wiegand, P. (1998). Children's free recall sketch maps of the world on a spherical surface. International Research in Geographical and Environmental Education, 7(1), 67-83.
• Wiegand, P., & Stiell, B. (1997). Mapping the place knowledge of teachers in training. Journal of Geography in Higher Education, 21(2), 187-198.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• YÖK (2018). Sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programı. http://www.yok.gov.tr/documents /10279/ 41805112/ Sosyal_Bilgileri_Ogretmenligi_ Lisans_Programi.pdf adresinden (17.05.2018) alındı.