EĞİTİM YÖNETİCİLERİ VE ÖĞRETMENLERİN AKADEMİSYEN KAVRAMINA İLİŞKİN METAFOR ALGILARI

Yıl 2020, Sayı: 53, 557 - 582, 31.01.2020

Yasemin Kuzu

Öz

Araştırmanın amacı,  eğitim
yöneticileri ve öğretmenlerin akademisyen kavramına ilişkin algılarına
metaforlar aracılığı ile ulaşmaktır. Ulaşılabilir örnekleme yöntemine göre
belirlenen 232 öğretmen ve 34 eğitim yöneticisi araştırmanın çalışma grubunu
oluşturmaktadır. Veri toplama aşamasında “Akademisyen …. gibidir, çünkü …..”
şeklinde bir  form oluşturulmuş ve
çevrimiçi olarak uygulanmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden biri
olan olgubilim deseninde kurgulanmış ve veriler içerik analizi ile analiz
edilmiştir. Metaforlar, yapılan açıklamalar dikkate alınarak “araştırmacı, ışık
kaynağı, rehber, bilgi hazinesi ve yapı taşı” şeklinde 5 olumlu kavramsal
kategori altında toplanmıştır. Eğitim yöneticileri en fazla “ışık ve güneş”
metaforunu kullanırken öğretmenler de en çok “ışık ve araştırmacı”
metaforlarını kullanmıştır. Eğitim yöneticileri olumlu olarak akademisyenlerin
“ışık kaynağı” olma yönüne; öğretmenler ise “araştırmacı” yönüne vurgu
yapmıştır. Diğer taraftan yapılan açıklamalara göre “kendini beğenmiş, köle,
bal yapmayan arı, parazit, asosyal, iş bitirici” şeklinde 6 olumsuz kavramsal
kategori oluşturulmuştur. Akademisyen hakkındaki olumsuz düşünceler ifade
edilirken, eğitim yöneticileri “köstebek, eşek arısı, ahtapot ve ailesini
unutan” metaforlarını kullanmıştır. Öğretmenler ise en fazla “çokbilmiş,
ukala/egoist ve kopyacı” metaforlarına yoğunlaşmıştır. Eğitim yöneticileri olumsuz
olarak akademisyenlerin “asosyal” yönüne değinirken; öğretmenler ise “kendini
beğenmiş” yönüne vurgu yapmıştır. Ayrıca, sadece öğretmenler tarafından “eş,
kaktüs, karbon” şeklinde iki yönlü (olumlu/olumsuz) metaforlar ve hiçbir
kategoriye girmeyen 6 adet metafor oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akademisyen, eğitim yöneticisi, öğretmen, metafor

EDUCATION MANAGERS' AND TEACHERS' METAPHOR PERCEPTIONS TOWARDS ACADEMICIAN CONCEPT

Öz

The aim of this study is to examine education
managers' and teachers' perceptions towards academician concept through
metaphors. The study group consisted of 232 teachers and 34 education managers
determined according to convenience sampling method. In the data collection
process, a form was designed such as "Academician is like ..., because
..." and were administered by online to participants. The study was
designed by phenomenology which is one of the qualitative research methods and
the data were analyzed by content analysis. Metaphors were grouped under 5
positive conceptual categories as “researcher, light source, guide, information
treasure and building block. While education managers used the "light and
sun"  metaphors, teachers  used 
“light and researcher" metaphors. Education managers positively
stated that academicians were “light sources", teachers also emphasized
that academicians were “researcher”.  On
the other hand, 6 negative conceptual categories such as “self-righteous,
slave, non-honey bee, parasite, asocial, get things done” were created
according to the explanations. When expressing negative thoughts about the
academician, education managers used metaphors that "mole, wasp, octopus,
forget their families". Teachers mostly focused on metaphors of “smart
aleck, cocky/egoist and copycat”. Education managers negatively referred to the
“asocial” aspect of academics. Teachers emphasized the "self-righteous”
aspect. Moreover, two-way (positive / negative) metaphors such as “spouse,
cactus, carbon" and 6 metaphors that do not fall into any category were
created by the teachers alone.

Anahtar Kelimeler

Academician, education manager, teacher, metaphor

Kaynakça

• Acar, A., Nemutlu, E., Gürhan, G., & Liman, V. (2004). Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi araştırma görevlilerinin iş memnuniyeti ve bunu etkileyen faktörler. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 24(2), 95-106.
• Arabacı, İ. B., & Akıllı, C. (2013). Lisansüstü öğretimde öğrenci sorunları, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu, 124 -134, Sakarya.
• Aytaç, T. (2015). Eğitim örgütlerinde öğretmenlerin yetenek yönetimi yaklaşımına ilişkin metaforik algıları. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(7), 125-148.
• Bahar-Güner, Ö., Tunca, N., Alkın-Şahin, S., & Oğuz, A. (2015). Öğretmen adaylarının öğretmen eğitimcisine ilişkin metaforik algıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(4), 419-444,
• Bayar, S. A., & Bayar, V. (2012). Akademisyen ve öğrencilerin araştırma görevliliğine ilişkin metaforik algıları. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1(1), 26-48.
• Bertlek, S. B. (2016). Öğrencilerin farklı bir alanda lisansüstü eğitimi yapma sebepleri ve akademik kaygıları. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (6), 339-352.
• Bora, N., Arslan, O., & Çakıroğlu, J. (2006). Lise öğrencilerinin bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 32-44.
• Çınkır, Ş. (2004). Okulda etkili öğretmen-öğrenci ilişkisinin yönetimi. Milli Eğitim Dergisi, 161.
• Çögenli, M. Z., & Asunakutlu, T. (2016). Akademide mobbing: Adım üniversiteleri örneği. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 17-32.
• Demirtaş, H. & Çoban, D. (2014). Üniversite öğrencilerinin, üniversite ve fakülte kavramlarına ilişkin metaforları (İnönü Üniversitesi Örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 113-144.
• Erdem, A. R. (2008). Öğretim üyesi akademisyen midir? Bilim adamı mıdır?. Akademik Dizayn Dergisi, 2(2), 83-85.
• Erdoğan, İ. (2005). Yeni bir binyıla doğru Türk eğitim sistemi: Sorunlar ve Çözümler. (4. Baskı). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Ertem, Z. S. (2015). Lise öğrencilerinin üniversite öğrenci ve öğretim elemanlarına ilişkin algılarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, yayımlanmamış doktora tezi.
• Göksel, A., & Tomruk, Z. (2016). Akademisyenlerde stres kaynakları ile stresle başa çıkmada ve stres durumunda gösterilen davranışların ilişkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (2), 315-343.
• Gömleksiz, M. N., & Yıldırım, F. (2013). Lisansüstü Eğitim Alan Öğrencilerin Lisansüstü Eğitime İlişkin Görüşleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu, 68-74, Sakarya Üniversitesi.
• Güler, T., & Akman, B. (2006). 6 yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 55-66.
• Gülmez, D., & Özteke Kozan, H. İ. (2017). A Study of Research Assistants' Perceptions about Academic Adviser and Academic Life through Metaphors. Journal of Education and Practice, 8(7), 96-106.
• Gürgan Öztürk, F., & Dinç, H. (2016). Lisansüstü Eğitim Alan Müzik Öğretmenlerinin Karşılaştıkları Sorunlar. İdil, 5(21), 505-520.
• Gürkan, T. (2018). Akademisyen olmak. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 440-446.
• Henkel, M. (2005). Academic identity and autonomy in a changing policy environment. Higher Education, 49(1-2), 155-176.
• Kabaran, G.G., & Uşun, S. (2017). Eğitim fakültesi öğrencilerinin fakülte ve öğretim elemanı kavramlarına ilişkin metaforları. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(2), 35-49.
• Katipoğlu, M. & Katipoğlu, B. (2016). İlköğretim bölümü öğrencilerinin akademisyenlik ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 9(46). 572-580.
• Kaya, M. F., Sungurtekin, D., & Deniz, S. (2017). Üniversitelerde öğretim elemanı kaynaklı iletişim sorunları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 176-195.
• Kısa, N. (2013). Araştırma Görevlilerinin Metaforik Algıları: Kim Onlar? Kim Olmalılar?. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(28), 47-66.
• Kolsaker, A. (2008). Academic professionalism in the managerialist era: a study of English universities. Studies in Higher Education, 33(5), 513-525.
• Kumral, O. (2009). Öğretmen adaylarının öğretim elemanlarının davranışlarına yönelik algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 92-102.
• Kuzu, O., Kuzu, Y., & Sıvacı, S. Y. (2018). Öğretmen adaylarının matematik kavramına yönelik tutumları ve metafor algıları. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47(2), 897-931.
• Limon, İ., & Durnalı, M. (2018). Doktora öğrencilerinin doktora eğitimi ve öğretim üyelerine yönelik metaforik algıları. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 26-40.
• MEB (2018). 2023 Eğitim Vizyonu. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• Menon, M.E. (2003). Views of teaching-focused and research- focused academics on the mission of higher education. Quality in Higher Education, 9(1), 39-49.
• Miles M.B., & Huberman A.M. (1994). Qualitative Data Analysis. Sage Publications, Thousand Oaks, CA.
• Odabaşı, H. F., Fırat, M., İzmirli, S., Çankaya, S., & Mısırlı, Z. A. (2010). Küreselleşen dünyada akademisyen olmak. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 127-142.
• Okumuş, K., & Yurdakal, İ. H. (2017). Akademisyenlerin akademik teşviğe ilişkin görüş ve düşünceleri. Journal of Academic Social Science Studies, 58, 145-156.
• Ortaş, İ. (2004). Öğretim üyesi ya da bilim insanı kimdir? Pivolka, 3(12), 11-16.
• Oyman Bozkurt, N. (2017). Yükseköğretim Kurumlarındaki Güç İlişkilerinin Alan Kuramı Bağlamında İncelenmesi. Amme Idaresi Dergisi, 50(4), 33-82.
• Önal, İ. (2012). Yarın nasılsınız? Eğitim yayıncılığıyla geleceği tahmin etme. Prof. Dr. K. Gülbün Baydura Armağan, 101-110.
• Özden, Y. (2005). Eğitimde yeni değerler: Eğitimde dönüşüm. (Geliştirilmiş Altıncı Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Öztürk, N. (2008). Akademik kimlik ve etik. Akademik Dizayn Dergisi, 2(2), 47-56.
• Özüdoğru, G., & Çakır, H. (2014). Öğretim elemanlarının bilişim teknolojileri kullanımında öğretmen adaylarına model olma farkındalıklarının incelenmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 15(2), 207-226.
• Patton, Q. M. (2001). Qualitative research & evaluation methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Polat, S., Apak, Ö., & Akdağ, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının akademisyen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 57-78.
• Sancak, A., Küpeli, G., & Beyit, A. (2010). Araştırma görevlilerinin sorunları. Cumhuriyetimizin 100. Yılına Doğru Üniversite Vizyonumuz Sempozyumu.
• Sıvacı, S.Y., Kuzu, O., & Kuzu, Y. (2016) Aday öğretmenlerde mesleki tutumun mesleğe ilişkin metaforik algıya etkisi. 4. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, 826-834.
• Sıvacı, S.Y. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik alan bilgisi yeterlikleri ile matematik dersine yönelik tutumlarının incelenmesi: Karşılaştırmalı bir araştırma. International Journal of Eurasia Social Sciences, 8(26), 244-255.
• Sümen, Ö. Ö., & Kesten, A. (2013). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretim Elemanlarından Beklentileri ve Beklentilerinin Karşılanma Düzeyine İlişkin Görüşleri. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13(1), 183-199.
• Teichler, U., Arimoto, A., & Cummings, W. K. (2013). The changing academic profession: major findings of a comperative survey. Dordrecht: Springer Science and Business Media.
• Tortop, H. S. (2013). Öğretmen Adaylarının Üniversite Hocası Hakkındaki Metaforları ve Bir Değerlendirme Aracı Olarak Metafor. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 3(2), 153-160.
• Turhan, M., & Erol, Y. C. (2017). Akademisyenlerin Akademik Teşvik Ödeneğine İlişkin Görüşleri. Inonu University Journal of the Faculty of Education (INUJFE), 18(3), 281-296.
• TÜBA Bilim Etiği Komitesi (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunlar, Ankara: TÜBA Yayınları
• Uslu, B. (2019) Preschool teachers’/principals’ feelings matter: their metaphoric perceptions on academicians, European Early Childhood Education Research Journal, 27(5), 722-735.
• Yalçın, M., Özoğlu, E. A., & Dönmez, A. (2016). Metaphoric Perceptions of Academic Staff about the Concept of Research Assistant. Education & Science, 41(185), 19-32.
• Yaya, D. (2011). Eğitim fakültelerindeki araştırma görevlilerinin çalışma yaşamlarına ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yılmaz, F., Yılmaz, F., & Göçen, S. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının araştırma görevlisi algısı: metaforık bır araştırma. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 143-157.
• YÖK (1981). 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu. Erişim tarihi: 13.09.2019, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2547.pdf
• YÖK (2007). Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi. Ankara: T.C. Yükseköğretim Kurulu.