ALTINCI SINIF FEN BİLİMLERİ DERS KİTABININ BİLİMİN DOĞASI TEMALARINI KAPSAMA BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 54, 361 - 381, 29.04.2020

Ahmet Bolat , Şafak Uluçınar Sağır

Öz

Bu araştırmada altıncı sınıf fen bilimleri ders kitabının bilimin doğası temalarını kapsama bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, doküman analizi yöntemiyle yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini 2018-2019 eğitim-öğretim yılında okutulan 6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı oluşturmaktadır. Verilerin analizi betimsel istatistik yoluyla yapılmıştır. Üniteler arasında anlamlı fark olup olmadığını anlamak için Ki-kare testi yapılmıştır. Araştırma sonucunda 6. sınıf ders kitabının bilimin doğası temalarına yeterince vurgu yapmadığı anlaşılmıştır.  Çalışma sonunda her bir temanın ünitelerden aldığı puanlar arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı anlaşılmıştır. Bilimin doğası temalarından en fazla vurgu yapılan temanın “Gözlemler teori yüklüdür” teması ile “Bilimsel bilgi tamamen olmasa da çoğunlukla gözleme, deneysel kanıta, rasyonel argümanlara, yaratıcılığa ve şüpheciliğe dayalıdır.” olduğu, “Bilimde yasa ve teorilerin farklı rolleri vardır (teoriler ilave kanıtlarla birlikte yasalara dönüşmez.” ve “Bilimsel teorilerin gelişimi bazen çelişen temellere dayalıdır.” temalarına ise hiç vurgu yapılmadığı anlaşılmıştır. Çalışma sonucunda çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen, Bilimin Doğası, Temalar, Ders Kitabı

Kaynakça

• Adak,F. & Bakır,S. (2017). Fen bilimleri öğretmenleri ve fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel epistemolojik inançları ve bilimin doğası hakkındaki görüşleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46(1),134-164.
• Alkış Küçükaydın, M. & Uluçınar Sağır,Ş.(2016). An ınvestigation of primary school teachers’ pck towards science subjects using an inquiry-based approach. International Electronic Journal of Elementary Education, 9(1), 87-108.
• Aybek,B.,Çetin,A.& Başarır,F. (2014). Fen ve teknoloji ders kitabının eleştirel düşünme standartları doğrultusunda analiz edilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1),313-325.
• Batı,K. & Kaptan,F. (2017). Model tabanlı sorgulama yaklaşımının, öğrencilerin bilimin doğası görüşlerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 427-450.
• Bulduk, Ö. (2014). Fen ve teknoloji dersi 7. sınıf ders kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının laboratuvar kullanım tekniği açısından incelenmesi.Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Chiappetta,E.L.& Fillman,D.A. (2007). Analysis of five high school biology textbooks used in the united states for ınclusion of the nature of science. International Journal of Science Education,29(15), 1847–1868.
• Ceyhan, E. & Yiğit, B. (2004). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çil,E.& Çepni, S. (2016). kavramsal değişim yaklaşımının bilimin doğası hakkındaki görüşler ve ışık ünitesindeki akademik başarı üzerine etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,31(1), 82-96.
• Değirmenci,S., Karamustafaoğlu,O.,(2018). “doğru bilinen yanlışlardan, yanlış bilinen doğrulara: fizikte kavram yanılgıları” kitap incelemesi. İlköğretim Online,17(3),5-18.
• Demir,N.&Akarsu,B.,(2013). Ortaokul öğrencilerinin bilimin doğası hakkında algıları. Journel Of Europen Education(JEE),3(1).
• Demirel, Ö. (2003). Eğitim sözlüğü. Dictionary of education (2. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dursun,B.,Özmen,N., (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası ve teknoloji hakkındaki görüşleri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1),55-71.
• Erdas Kartal, E. & Ada, E. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki anlayışları. Cumhuriyet International Journal Of Education, 7(1), 84–101.
• Ertürk, S. (1997). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Meteksan Lmt. Şti
• Göksu,V.,Aslan,O.,Özel,M., & Şenel Zor,T. (2016). Açık-düşündürücü ve tarih temelli öğretimin fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimin doğası anlayışları üzerindeki etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,13(34),313-327.
• Hançer, A. H., Şensoy, Ö. & Yıldırım, H. İ. (2003). İlköğretimde çağdaş fen bilgisi öğretiminin önemi ve nasıl olması gerektiği üzerine bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 80-88.
• İmer Çetin, N., Taşar,M.F. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin belirlenmesinde kavram haritalarının kullanılması. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 11(4), 1185-1206.
• Kanadlı,S., Akbaş & A. (2018). Fen bilimleri öğretmen adaylarının mesleki öz yeterlik ve epistemolojik inançlarının incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi/JRES, 5(1), 33-49.
• Karamustafaoğlu,S., Salar,U.&Celep,A., (2015). Ortaokul 5. sınıf fen bilimleri ders kitabına yönelik öğretmen görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 93-118.
• Karışan, D. & Cebesoy, B.Ü . (2018). Exploration of preservice science teachers’ nature of science understandings. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 161-177.
• Kavcar, N., Koyuncu, K., İnançer, G., Gamze, Ö. & Karaer, E. (2016). 2007 ortaöğretim fizik programına uygun ders kitaplarındaki modern fizik konuları üzerine bir inceleme. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 10(2), 92-124.
• Koçyiğit,A.&Pektaş, M. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarındaki okuma parçalarının bilim tarihi kullanımı açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 6(1), 185-199.
• Kubilay Tatar,M.& Özenoğlu,H. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası bilgisine ve öğretimine ilişkin öz-yeterlik inançları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,46,261-293.
• Kurnaz,M.A., Ezberci Çevik, E.& Gökçen Bayri, N. (2016). Fen ve teknoloji ders kitaplarındaki gösterim türleri arası geçişlerin incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 5(3),31-47.
• Laçin Şimşek, C. (2019). What can stories on history of science give to students? thoughts of science teachers candidates. International Journal of Instruction. 12(1), 99-112.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB,2005). İlköğretim Kurumları Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB,2013). İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB,2017). İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB,2018). İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Önen Öztürk,F. & Bayram,H.(2017). İki farklı yaklaşıma dayalı bilimin doğası öğretiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının kavram yanılgılarının giderilmesindeki etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,45,115-136
• Özdemir,G.& Bahadır,Yanık, H. (2017). Beşinci sınıf fen bilimleri ders kitabında yer alan etkinliklerin veriler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18,203-221.
• Özgün, B. B., Gürkan, G. & Kahraman, S. (2018). öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin algılarının metafor analizi aracılığıyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 204-225.
• Özlü,K., Uluçınar Sağır,Ş., Çekin,R., Yamaner, F., & Turgut,A. (2018). The vıews of prospectıve physıcal educatıon teachers about the nature of scıence. European Journal of Physical Education and Sport Science,5(2),203-222.
• Öztürk,E.&Kaptan,F.(2013). “Esera 2009” fen eğitimi araştırmaları konferansı ve içeriğine bakış: bilimin doğası,tarihi ve felsefesi, argümantasyon üzerine yapılmış çalışmalar.Kastamonu Eğitim Dergisi,2(2),649-672.
• Uluçınar Sağır, Ş. & Aslan, O. (2017). An analysis of candidate teachers’ scientific epistemological beliefs and values. International Online Journal of Educational Sciences, 9(1),224-242.
• Uluçınar Sağır,Ş., (2017). Science perceptions of prospective class teachers. Journal of Education and Practice,8(15),91-102.
• Uluçınar Sağır,Ş., (2017). Sınıf öğretmenlerinin kullandıkları fen kılavuz kitaplarının incelenmesi. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 5,19-29.
• Ünlü, Z.B.(2015). Fen bilimleri öğretmen adaylarının mezun olmadan önceki ve mezun olduktan sonraki bilimin doğası ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. 2008. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, M., Gündüz, E., Çimen, O. & Karakaya, F. (2017). Examining of biology subjects in the science textbook for grade 7 regarding scientific content. Turkish Journal of Education. 6(3), 128-142.
• Yılmaz, M., Gündüz, E., Hatun Diken, E.&Çimen, O. (2017). The analysis of biology topics in the 8th grade science textbook in terms of scientific content. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 17-35.Yılmaz,M.,Çimen,O. & Karakaya,F. (2018). Öğretmen adaylarının bilim insanlarının ismiyle özdeşleşen bilimsel terimlerin yazımıyla ilgili yanılgıları. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 14(4), 347-360.