EV MERKEZLİ ETKİLEŞİMLİ KİTAP OKUMANIN 48-60 AYLIK ÇOCUKLARIN DUYGULARI ANLAMA BECERİSİNE ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Sayı: 56, 159 - 181, 25.10.2020

Melek Merve Yılmaz Rabia Özen Uyar Yaşare Aktaş Arnas

Öz

Araştırmanın amacı ev merkezli etkileşimli kitap okumanın
okul öncesi eğitim almayan 48-60 aylık çocukların duyguları anlama becerisine
etkisinin incelenmesi ve annelerin etkileşimli kitap okuma sürecine ilişkin
görüşlerinin belirlenmesidir. Çalışmada karma araştırmalardan iç içe karma
desen tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu okul öncesi eğitim
kurumuna devam etmeyen 49 çocuk ve anneleri oluşturmaktadır. Çocuk ve annelerin
26’sı deney grubunda yer alırken 23’ü kontrol grubunda yer almaktadır. Deney
grubunda yer alan annelerden etkileşimli kitap okuma yöntemi ile kontrol
grubundaki annelerden ise geleneksel okuma tekniği ile çocuklarına duygu odaklı
kitap okumaları istenmiştir. Araştırma verileri Denham Duygu Anlama Testi ve
Yarı Yapılandırılmış Görüş Formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın nicel
verilerinin analizinde t testi kullanılırken nitel veriler içerik analizi ile
çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları incelendiğinde; deney ve kontrol
gruplarının duyguları anlama becerisi son test puan ortalamaları arasında deney
grubu lehine anlamlı derecede farklılaşma tespit edilmiştir. Bu doğrultuda ev
merkezli etkileşimli kitap okuma yönteminin okul öncesi eğitim almayan 48-60
aylık çocukların duygu anlama becerilerini anlamlı düzeyde arttırdığını göstermektedir.
Araştırmanın nitel bulguları nicel bulguları destekler niteliktedir. Bu
doğrultuda deney grubunda yer alan anneler etkileşimli kitap okumanın
çocukların duygu ifadelerini öğrenme, duygularını ifade etme ve başkalarının
duygularını anlama becerisine olumlu şekilde yansıdığını dile getirmişlerdir. 

Anahtar Kelimeler

anne-çocuk etkileşimi, duyguları anlama becerisi, erken çocukluk, etkileşimli kitap okuma, ev okuryazarlık ortamı

Kaynakça

• Acar Şengül, E. (2019). Erken dil müdahalesinde etkileşimli kitap okuma uygulamasının gelişimsel dil gecikmesi görülen çocuklar üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Akoğlu, G., Ergül, C., & Duman, Y. (2014). Etkileşimli kitap okuma: Korunmaya muhtaç çocukların alıcı ve ifade edici dil becerilerine etkileri. İlköğretim Online, 13(2), 622-639.
• Barclay, K. (2014). Preschool: Conducting interactive reading experiences. Young Children, 69(5), 78-83.
• Bierman, K. L., Domitrovich, C. E., Nix, R. L., Gest, S. D., Welsh, J. A., Greenberg, M. T., Blair, C., Nelson, K. E., & Gill, S. (2008). Promoting academic and social‐emotional school readiness: The Head Start REDI program. Child Development, 79(6), 1802-1817.
• Blake, J., & Maiese, N. (2008). No fairytale…The benefits of the bedtime story. The Psychologist, 21(5), 386–388. Brown, J. R., & Dunn, J. (1991). ‘You can cry, mum’: The social and developmental implications of talk about internal states. British Journal of Developmental Psychology, 9(2), 237-256.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz (2 bs.). A. Aypay (Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (2. bs.). Y. Dede & S. B. Demir (Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Denham, S. A. (1986). Social cognition, social behavior, and emotion in preschoolers: Contextual validation. Child Development, 57, 194201.
• Denham, S. A., Blair, K. A., DeMulder, E., Levitas, J., Sawyer, K., Auerbach–Major, S., & Queenan, P. (2003). Preschool emotional competence: Pathway to social competence?. Child Development, 74(1), 238-256.
• Doan, S. N., & Wang, Q. (2010). Maternal discussions of mental states and behaviors: Relations to emotion situation knowledge in European American and immigrant Chinese children. Child Development, 81(5), 1490-1503.
• Doyle, B. G., & Bramwell, W. (2006). Promoting emergent literacy and social–emotional learning through dialogic reading. The Reading Teacher, 59(6), 554-564.
• Dunn, J., Bretherton, I., & Munn, P. (1987). Conversations about feeling states between mothers and their young children. Developmental Psychology, 23, 132–139.
• Efe, M., & Temel, Z. F. (2018). Okul öncesi dönem 48-66 ay çocuklarına Etkileşimli Kitap Okuma Programı’nın yazı farkındalığına etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 257-283.
• Ergül, C., Akoğlu, G., Karaman, G., & Sarıca, A. D. (2017). Anasınıfında uygulanan etkileşimli kitap okuma programının sonraki okuma becerilerine etkisi: İzleme çalışması. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(2), 191-219.
• Ergül, C., Sarıca, A. D., & Akoğlu, G. (2016). Etkileşimli kitap okuma: Dil ve erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesinde etkili bir yöntem. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(02), 193-206.
• Garner, P. W., Jones, D. C., Gaddy, G., & Rennie, K. M. (1997). Low income mothers' conversations about emotions and their children's emotional competence. Social Development, 6(1), 37-52.
• Goetsch, M. (2016). Using book readings to talk about emotions in the Head Start classroom: Building emotional competence. Unpublished master’s thesis, Michigan State University, Michigan.
• Grazzani Gavazzi, I., & Ornaghi, V. (2011). Emotional state talk and emotion understanding: A training study with preschool children. Journal of Child Language, 38(5), 1124-1139.
• Harris, P. L. (1989). Children and emotion. Oxford, U.K.: Basil Blackwell.
• Harris, P.L. (2000). Understanding emotion. In M. Lewis & J.L. Haviland-Jones (Eds.), Handbook of emotions (2nd ed.) (pp. 281–292). New York: Guilford Press.
• Işıkoğlu Erdoğan, N. I., Şimşek, Z. C., & Canbeldek, M. (2017). Ev merkezli diyaloğa dayalı okumanın 4-5 yaş çocuklarının dil gelişimine olan etkileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 789-809.
• Justice, L. M., & Pence, K. L. (2005). Scaffolding with storybooks: A guide for enhancing young children’s language and literacy achievement. Newark, DE: International Reading Association.
• Kim, D., & Hall, J. K. (2002). The role of an interactive book reading program in the development of second language pragmatic competence. The Modern Language Journal, 86(3), 332-348.
• Kotaman, H. (2008) Impacts of dialogical storybook reading on young children’s reading attitudes and vocabulary development. Reading Improvement, 45(2), 55–61.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2015). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2. bs.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme Yöntemleri (3. bs.) M. Bütün & S. B. Demir (Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Sever, S. (2008). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem.
• Şimşek, Z. C., & Işıkoğlu Erdoğan, N. I. (2017). Diyaloğa dayalı okumanın 48-66 ay grubu çocuklarının ifade edici dil becerilerine olan etkisi. Electronic Turkish Studies, 12(34), 381-394.
• Tetik, G., & Işıkoğlu Erdoğan, N. (2017). Diyaloğa dayalı okumanın 48-60 aylık çocukların dil gelişimine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(2), 1-16.
• Wasik, B. A., & Bond, M. A. (2001). Beyond the pages of a book: interactive book reading and language development in preschool classrooms. Journal of Educational Psychology, 93(2), 243-250.
• Vajcner, T. (2015). Dialogic Reading Using Social-Emotional Themed Storybooks: Impact on Preschoolers’ Emergent Literacy and Emotion Knowledge. Unpublished doctoral dissertation, The Ohio State University, Ohio.
• Yıldız Bıçakçı, M., Er, S., & Aral, N. (2018). Etkileşimli öykü kitabı okuma sürecinin çocukların dil gelişimi üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 201-208.
• Yılmaz, E. (2012). 60-72 aylık çocukların duyguları anlama becerilerinin sosyal problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yumuş, M. (2018). Paylaşımlı kitap okuma müdahale programının ebeveynlerin deneyimlerine bebeklerin dil gelişimine ve erken okuryazarlık becerilerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.